Παρασκευή 18 Δεκεμβρίου 2009

Χαρακτηριστικά της ποίησης του Καβάφη στη Μελαγχολία

Στοιχεία για την άσκηση




Ας δούμε τα χαρακτηριστικά της ποίησης του Κ. Καβάφη, όπως τα αναφέρουν 1) το βιογραφικό του στο σχολικό εγχειρίδιο (ΚΝΛ, τεύχος Α΄, σελ.443), 2) το παράθεμα από την Ιστορία της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας του Λίνου Πολίτη που δόθηκε φωτοτυπημένο στην τάξη.

Τα χωρίζουμε σε χαρακτηριστικά α) περιεχομένου, β) μορφής. Όσο κι αν αυτή η διάκριση είναι σχηματική και…παλιομοδίτικη για την ανάλυση των κειμένων, αυτό το κάνουμε για να διευκολύνουμε τη δομή της απάντησής μας.

Μορφή:
1) ποίηση απογυμνωμένη από παραδοσιακά λυρικά σχήματα, πεζολογική.
2) παραστατικότητα,
3) εξαιρετική γλωσσική ευστοχία,
4) υποβολή
5) ιδιότυπη γλώσσα, μακριά και απ' τη δημοτική της εποχής και από την
καθαρεύουσα .Συχνή χρήση όρων της καθαρεύουσας ως ηθελημένο, ίσως, πεζολογικό, ρεαλιστικό στοιχείο. Πολίτικοι ιδιωματισμοί.
6) Ο στίχος καλλιεργεί τα "αντιποιητικά", τα πεζολογικά στοιχεία.
7) Στίχος ελεύθερος, με άνισο αριθμό συλλαβών
8) Μέτρο χαλαρό ιαμβικό
9) Πολλές φορές φανερώνεται και η ομοιοκαταληξία - σαν παιχνίδι ή ειρωνεία.
10) Κάποτε ο στίχος κόβεται, διαλύεται στα δύο, σα να μην έχει δύναμη να ολοκληρωθεί.
11) Προσοχή και λεπτουργία ως την τελευταία λεπτομέρεια.(στίξη, παύσεις, περίοδοι)
12) Κομψότητα και καλαισθησία.

Περιεχόμενο:
1) λεπτή ειρωνεία, "συνοδευμένη από μια γκριμάτσα τραγική"
2) οξύτατη σκέψη,
3) βαθιά αίσθηση τραγικού, συνειδητοποίηση της δραματικής ουσίας της ζωής
4) εκλεπτυσμένη ευαισθησία
5) διάκριση ποιημάτων σε ιστορικά-φιλοσοφικά-ερωτικά
6) σοβαρότητα και βαρυθυμία
7) αίσθηση παρακμής και ματαιότητας (που δεν οδηγεί, όμως, στη διάλυση και την απιστία)
8) αίσθημα αξιοπρέπειας και υπερηφάνειας
9) στην άλλη πλευρα των decadents του 1920

Η εργασία μας ήταν να εντοπίσουμε όσα απ' αυτά τα χαρακτηριστικά υπάρχουν και στο ποίημά μας. Και εκείνο που συμπληρώσαμε ήταν το αναγκαίο της τεκμηρίωσης κάθε χαρακτηριστικού που αναφέρουμε με παραπομπές στο κείμενο και παραθέματα απ' αυτό.


Τι βρίσκουμε, λοιπόν [στις παρενθέσεις, ενδεικτικά, τα στοιχεία που μπορούν να στηρίξουν τους ισχυρισμούς μας]:
Στη μορφή: 1) ποίηση απογυμνωμένη από παραδοσιακά λυρικά σχήματα, πεζολογική ( απουσία ομοιοκαταληξίας, φόρτου σχημ. λόγου, καλολογικών επιθέτων, χρήση "αντιποιητικών" λέξεων-φάρμακα, φέρε κ.α)
2) παραστατικότητα (από τις προσωποποιήσεις, την ποιητ. αποστροφή, τη θεατρικότητα που επιτυγχάνεται, τις μεταφορές - πληγή, μαχαίρι).
3) γλωσσική ευστοχία ( η παράλληλη χρήση των λέξεων"σώμα"-"μορφή", το μόνο επίθετο στην κατάλληλη θέση -"φρικτό", η σύνταξη των δύο πρώτων στίχων)
4) υποβολή ( από τη χρήση της Κομμαγηνής, ως σύμβολο φθοράς, από τον εξομολογητικό τόνο του ποιήματος)
5) Τύποι καθαρεύουσας (εις, εν, δοτικές, ποιήσεως, ποιητού, άλγους)
6) Ιδιοτυπίες ( εγκαρτέρησι, κάμνουνε)
7) Στίχος ελεύθερος, με άνισο αριθμό συλλαβών. Μέτρο χαλαρό ιαμβικό (π.χ μέτρου καλό οι δυο πρώτοι στίχοι)
8) Προσοχή και λεπτουργία ως την τελευταία λεπτομέρεια.-στίξη, παύσεις, περίοδοι. ( οι άνω τελείες του τίτλου, οι παύλες στη β΄στροφή, η σύνταξη των δύο πρώτων στίχων, η επιλεκτικές επαναλήψεις στη β΄στροφή)
9) Κομψότητα και καλαισθησία. ( Γενικά μόνο μπορεί να υποστηριχθεί, με αναφορά σε λεξιλογικές επιλογές, προσεκτική χρήση γλωσσικών και σημείων στίξης, πιθανώς και σε χρήση τύπων καθαρεύουσας)



Στο περιεχόμενο:
1)βαθιά αίσθηση τραγικού, συνειδητοποίηση της δραματικής ουσίας της ζωής
( αναφορά στο χρόνο και την επίδρασή του στην ανθρώπινη ύπαρξη, στην αδυναμία του ανθρώπου, τη θέση του)
2) εκλεπτυσμένη ευαισθησία ( όπως προκύπτει από το 7ο χαρακτηριστικό της μορφής)
3) σοβαρότητα και βαρυθυμία ( τίτλος, μελαγχολία, τρίτος στίχος αλλά και οι δύο πρώτοι)
4) αίσθηση παρακμής και ματαιότητας, που δεν οδηγεί, όμως, στη διάλυση και την απιστία. ( δήλωση μεν φθοράς - στ.1, 2, 7 - αλλά και απόπειρα αντιμετώπισης, πίστη στην Ποίηση και στην ευεργετική της λειτουργία.)
5) Το ποίημα μπορεί να ενταχθεί, ως προς το πλαίσιό του, στα ψευδοϊστορικά, ένα πλάισιο, όμως, που είναι έτσι τοποθετημένο, ώστε να οδηγεί στο πεδίο του στοχασμού, των φιλοσοφικών ποιημάτων του Καβάφη.


Μην ξεχνάτε πως μεγάλη σημασία για την ποιότητα της απάντησής σας έχει η σύνδεση που κάνετε των στοιχείων του ποιήματος με τα χαρακτηριστικά που αναφέρετε.

Το σαββατοκύριακο δε θα έχουμε αναρτήσεις λόγω απουσίας.



Μπορείτε για τη Δευτέρα να ξαναδείτε τις αναρτήσεις των προηγούμενων ημερών για την Πολυδούρη, ώστε να είσαστε …"σαν έτοιμοι από καιρό" στην παράδοση.
Πριν κλείσετε, κάνετε και ένα μικρό κουίζ: ποια από τις φωτογραφίες της ανάρτησης ΔΕΝ είναι από μακέτα; (εύκολο, εύκολο!)

Καλό σαββατοκύριακο.

10 σχόλια:

Ἅ λ ς είπε...

χαχαχ τελειο κουιζ....
Και αναρωτιουμουν τι ρολο μπορει να παιζουν οι φωτο αυτες με την αναρτηση!! Εξυπνο!

Η τεταρτη;;;
Βασικα αν δεν το λεγατε δε θα το προσεχα!!

Καλα να περασετε καλο ΠΣΚ!!!!!!!!!!!!!

Ανώνυμος είπε...

Ααααααααααααααααααααααααααααααα
Αν δεν παρατηρούσα τα αυτοκίνητα θα σας έλεγα πως είναι η τρίτη!
Αλλά τα αυτοκίνητα της τέταρτης είναι πιο αληθινά!
Επίσης σήμερα έφαγα τον κόσμο να σας βρω να σας δώσω ασκησούλες πάνω στον Καβάφη, αλλά τίποτα :(
Επίσης από το άγχος μου και μόνο έγραψα χάλια στο τεστάκι και δεν άκουσα καν ότι γράφαμε μόνο τις μισές και αγχώθηκα ακόμα πιο πόλύ και έγραφα βλακείες.

Γι'αυτό αν είναι δυνατό να μου το ξαναδώσετε να το κάνω σε κανα διαλειμματάκι?
Δεν με νοιάζει για τον βαθμό-να το γράψω σωστά θέλω..

Τέλοσπάντων, καλό σαββατοκύριακο!
Α, και χρόνια πολλά για χθες! :p
(δεν είχατε γιορτή?)

-Στέφη

Ἅ λ ς είπε...

stefie,
νομιζω σε εκανα add στο fb

Ανώνυμος είπε...

μαλλον θα συμφωνησω οτι ειναι η τεταρτη φωτογραφια!!!
δυσκολο δυσκολο το κουιζ!!
:):)

καλημερα!(μεσημεριασε βεβαια αλλαααα ενταξει!!!)


σταυρουλα!!

Διονύσης Μάνεσης είπε...

Τι δύσκολο, βρε παιδιά;;
Αφού όλοι το βρήκατε!!
Το επόμενο θα φροντίσω να είναι πιο ... σπαζοκεφαλιάρικο..

Ειρήνη,
Οι ευχές σου για το σαββατοκύριακο έπιασαν - και πώς αλλιώς, δηλαδή, αφού φρόντισε η πατρίδα σου η Θεσσαλία να μας αποζημιώσει...
Τώρα, μόλις επιστρέψαμε, μπήκαμε πάλι στη βαρκούλα, πιάσαμε το κουπί της και...ξεκινήσαμε. Ούτως ή άλλως, την Τετάρτη...πιάνουμε στεριά! Εσύ; Επαναπατρίστηκες;

Στέφη,
...έφαγες τον κόσμο;; Καλά, βρε παιδί μου, σε είχα για πιο εκλεκτική..
(εντάξει, εντάξει, θα το βελτιώσω το ..."χιούμορ" μου..Προσπαθώ, πάντως..)

Τα τεστ θα σας τα φέρω αύριο και ξανακάνε το όσες φορές θέλεις. Μην ανησυχείς. Ξέρω την υγιή σου περί βαθμών άποψη. Θυμήσου, πάντως, πως οι ερωτήσεις του τεστ αποτελούν πραγματολογικό υλικό α-πα-ραί-τη-το για τις εξετάσεις.
Επ! Πάλι μιλάτε εκτός μαθήματος με την Ειρήνη; Επιτέλους! Δεν έχετε όρεξη να σας πάω στο διευθυντή, ε;

Σταυρούλα,
Φαίνεται, πάντως πως κοιμήθηκες καλά, αφού είχες μάτια να μη σε γελάσουν οι φωτογραφίες.
Θυμάμαι καλά πως είχες κερδίσει και το άλλο με την Αρκαδία; Πως είσαι στο πουλμανάκι για Παρίσι;
:-)
Λοιπόν, σε προειδοποιώ: το επόμενο θα έχει και κάτι από μαθηματικά.
(Είπες "ωχ!";;)

Καλό σας βράδυ, καλή βδομάδα, καλές αργίες:-)

Ἅ λ ς είπε...

χμμμμ... ναι αλλα δεν ηρθατε απο τα πιο δικα μας μερη !! :(
χαιρομαι χαιρομαι που περασατε καλα...
κατι μου ταξατε ομως!!! :Ρ

ναι καλε εγω ειχα γυρισει απο την Τεταρτη το βραδυ! Δεν ειχαμε μαθηματα...
Και δεν μιλαμε στο μαθημα...Ηταν διαλειμμα :Ρ

Ανώνυμος είπε...

Ειρήνη,
όντως με έκανες!
Έκανα accept, όποτε μπεις μίλα :)
Κύριε,
θα κάτσω να διαβάσω και τις βλακείες του βιβλίου πρώτα και μετά θα το ξαναγράψω.
Πάντως σε σχέση με το διάβασμα που κάνω απόδωση μηδέν σε όλα, εγώ αυτό ξέρω..
Τελοσπάντων, πιστεύω πως η Ειρήνη σωστά το έθεσε, στο διάλειμμα μιλάγαμε! Εξάλλου απ'ότι κατάλαβα κι εσείς μια χαρά σαββατοκύριακο περάσατε;p

Άντε άντε, βάλτε καινούρια πραγματάκια :p

-Στέφη

Διονύσης Μάνεσης είπε...

Ειρήνη,

Μην τάξεις σε μικρό παιδί, δηλαδή, ε; Καλά, εντάξει, θα το τηρήσω. Λίγη υπομονή παρακαλώ! :-)



Στέφη,

Αχ, αχ, λίγη υπομονή επίσης, για τα καινούρία πραγματάκια, γιατί το σαββατοκύριακο συν κάτι άλλα έκτακτα με αποσυντόνισαν. ( Είναι κι ο ενθουσιασμός από τη...χρονιά γέννησης του Καβάφη - σσσσστ! )

Προς το παρόν ας πούμε καληνύχτα, όσο μένει αρκετούτσικη ακόμα, μήπως και ξεκουραστούμε λιγάκι..

Ἅ λ ς είπε...

Στεφη,
οκ αλλα μην τα λες εδω μεσα και μας κανουν παρατηρηση παλι :/

Κε Διονυση,
ετσι ειναι η υποσχεση, υποσχεση...ααα!!
Οκ εχω πολυυυ υπομονη!!Αλλα δεν ξεχνω χιχι...

Αχ ναι καληνυχτα γιατι νιωθω μια κουραση...αλλο πραμα...

Ανώνυμος είπε...

Καλά Χριστούγεννα και χαρούμενο γεμάτο υγεία 2010, εύχομαι