Κυριακή 6 Δεκεμβρίου 2009

28 χρόνια πάθους



Στον Καβάφη και στην ποιητική Μελαγχολία του θα επιστρέψουμε. Ας ετοιμαζόμαστε, όμως και για τα επόμενα ποιήματα της φετινής ύλης.


Σήμερα ανοίγουμε τη χαραμάδα της πόρτας της ζωής της Μαρίας Πολυδούρη. Χωρίς να μας είναι απαραίτητα για τις εξετάσεις, καλό είναι να έχουμε γνώση των στοιχείων του βιογραφικού της, στοιχείων που διαμορφώνουν την ατμόσφαιρα του πάθους που τρέφει την ποίησή της.




Η Μαρία Πολυδούρη ήρθε κι έφυγε από τη ζωή σαν αστραπή, χωρίς να προσγειωθεί κι υπάρξει σα συνηθισμένος άνθρωπος. Η Μαρία Πολυδούρη δεν είναι ηρωίδα ρομάντζου. Γεννήθηκε και έζησε σε μια εποχή συντηρητική, που τη συνέθλιψε. Δεν υπήρξε μόνο θύμα του εαυτού της - είναι αλήθεια ότι διακατεχόταν από μια ανίκητη τάση αυτοκαταστροφής- αλλά και του κλίματος που επικρατούσε γενικά και ιδιαίτερα της κοινωνικής μοίρας της ως γυναίκα. Eξετάζοντας αυτό το αστέρι του αιώνα μας που τόσο μικρή τροχιά διένυσε θα διαπιστώσουμε από τη μία μεριά, μια αντίθεση ανάμεσα στις ιδέες της και τις αρχές της και από την άλλη, στο ποιητικό της έργο.
Ενώ οι ιδέες της είναι πολύ προοδευτικές για την εποχή, η ποίησή της -επηρεασμένη, αναμφισβήτητα, σε μεγάλο μέρος από τον Καρυωτάκη- διακρίνεται για το στοιχείο του πεσιμισμού: Υμνεί τον έρωτα και τον θάνατο. Είχε ριζώσει τότε ο νεορομαντισμός, που διαπότιζε την ποίηση. Ομως, στον πεζό λόγο είναι αδέσμευτη. Τόσο στο ημερολόγιό της όσο και στην άτιτλη νουβέλα της παρουσιάζει τις αντιλήψεις της εποχής και σαρκάζει τις συμβατικότητές της.
Οι αντίθετες αυτές πλευρές συνθέτουν μία από τις σπάνιες προσωπικότητες και ολοκληρώνουν έναν ακέραιο άνθρωπο. Ενα πνεύμα σταθερό, ανυποχώρητο και ασυμβίβαστο, που εύκολα δεν μπορούσε να το «σηκώσει» το πνεύμα των καιρών. «Τι θαρραλέα και τι σπουδαία γυναίκα!», γράφει η Λιλή Ζωγράφου στο βιβλίο της «Καρυωτάκης, Πολυδούρη και η αρχή της αμφισβήτησης».
«Φυσούσε μέσα της ένας σίφουνας, που την έσπρωχνε να πηδά άφοβα πάνω από τους ανόητους φραγμούς που την εμπόδιζαν να δει την αλήθεια. Αυτός ο σίφουνας τη σήκωσε στα 18 της -τόλμημα τρομαχτικό- από την Καλαμάτα και την έφερε στην Αθήνα του ’20».


1902. Γεννήθηκε την 1η Απριλίου
και ήταν κόρη του φιλόλογου Ευγένιου Πολυδούρη και της Κυριακής Μαρκάτου, μιας γυναίκας με πρώιμες φεμινιστικές ανησυχίες. Ολοκλήρωσε τις γυμνασιακές της σπουδές στην Καλαμάτα, αφού προηγουμένως είχε φοιτήσει σε σχολεία του Γυθείου και των Φιλιατρών.



Γύθειο. Φωτογραφία του Βαγγέλη Βλάχου από το vlavag.blogspot.com



1916. Στα γράμματα εμφανίζεται σε ηλικία 14 ετών, με το πεζοτράγουδο «Ο πόνος της μάνας». Αναφέρεται στο θάνατο ενός ναυτικού, τον οποίον ξέβρασαν τα κύματα στις ακτές των Φιλιατρών και είναι επηρεασμένο από τα μανιάτικα μοιρολόγια που άκουγε στο Γύθειο. Σε ηλικία 16 ετών διορίζεται στη Νομαρχία Μεσσηνίας, κατόπιν διαγωνισμού και παράλληλα εκδηλώνει ζωηρό ενδιαφέρον για το γυναικείο ζήτημα.

1920. Χάνει, σε διάστημα σαράντα ημερών, τον πατέρα και τη μητέρα της, ενώ εκείνη είναι μακριά απ' το σπίτι παρασυρμένη από ένα σφοδρό έρωτα παρά την κακή κατάσταση υγείας της μητέρας της.

1921. Μετατίθεται στη Νομαρχία Αθηνών και παράλληλα εγγράφεται στη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών
την οποία θα εγκαταλείψει έπειτα από τρία χρόνια. Στην υπηρεσία της θα γνωρίσει τον συνάδελφο και ομότεχνό της Κώστα Καρυωτάκη. Αυτή είναι 20 χρονών κι αυτός 26. Μεταξύ τους θα αναπτυχθεί ένας σφοδρός έρωτας, που θα κρατήσει λίγο, αλλά θα παίξει καθοριστικό ρόλο στη ζωή και το έργο της. Έχουν κοινά ενδιαφέροντα: Τη λογοτεχνία. Έχουν κοινές εμπειρίες: Την αποπνιχτική ατμόσφαιρα της επαρχιακής ζωής, την τσακισμένη τους ευαισθησία από την ακατανοησία του περίγυρου. >Ο Καρυωτάκης την ενθαρρύνει να συνεχίσει το γράψιμο, αλλά ταυτόχρονα της μεταδίδει την απαισιοδοξία του.


1922. Το καλοκαίρι ο Καρυωτάκης μαθαίνει ότι έχει προσβληθεί από σύφιλη, νόσημα τότε ανίατο και κοινωνικά στιγματισμένο. Το ανακοινώνει πρώτα στην αγαπημένη του και της ζητά να χωρίσουν. Εκείνη, του προτείνει να παντρευτούν χωρίς να κάνουν παιδιά, αλλά ο Καρυωτάκης είναι πολύ περήφανος για να δεχθεί τη θυσία της. Εκείνη πάλι αμφιβάλλει για την ειλικρίνειά του, νομίζει ότι η αρρώστια του είναι πρόφαση για να την απομακρύνει από κοντά του.


1923. Κάνει έντονη ζωή. Υποφέρει από αδενοπάθεια και υπερκόπωση.


1924. Μπαίνει στη ζωή της ο δικηγόρος Αριστοτέλης Γεωργίου, άρτι αφιχθείς εκ Παρισίων. Είναι νεαρός, ωραίος και πλούσιος. Θα τον αρραβωνιαστεί στις αρχές του
1925, αν και στην καρδιά της σιγοκαίει ο έρωτάς της για τον Καρυωτάκη. Παρά την αφοσίωση του αρραβωνιαστικού της, η Μαρία Πολυδούρη δείχνει να μην μπορεί να συγκεντρωθεί σοβαρά σε καμιά δραστηριότητα. Χάνει τη δουλειά της στο Δημόσιο από τις αλλεπάλληλες απουσίες της κι εγκαταλείπει τη Νομική. Φοιτά στη Δραματική Σχολή του Εθνικού Θεάτρου, προλαβαίνει μάλιστα να εμφανισθεί ως ηθοποιός σε μία παράσταση.


1926-28. Το καλοκαίρι διαλύει τον αρραβώνα της και φεύγει στο Παρίσι. Τότε, όμως, τυχαίνει να βεβαιωθεί από κοινούς φίλους ότι στην πραγματικότητα, η υγεία του Καρυωτάκη στεκόταν εμπόδιο στο γάμο τους. Ενας σεισμός την τράνταξε. Πλημμύρισε από συγγνώμη και μεταμέλεια για την αδικία που του έκανε. Γράφει για αυτό το θέμα ποιήματα και πεζά. Μα ο Καρυωτάκης δεν περίμενε ούτε συγχώρεσε ποτέ τον αρραβώνα της και οι φιλικές σχέσεις τους είχαν διακοπεί και δεν αντάλλασσαν ούτε χαιρετισμό. Οταν η Μαρία συνειδητοποιεί ότι χάνει οριστικά τον ποιητή της, πέφτει σε βαθιά κατάθλιψη.
Από το Παρίσι γράφει στον αρραβωνιαστικό τους πως ο δεσμός τους έλαβε τέλος. Σπουδάζει ραπτική, αλλά δεν κατορθώνει να εργαστεί, επειδή προσβάλλεται από φυματίωση.



Επιστρέφει στην Αθήνα και συνεχίζει τη νοσηλεία της στο νοσοκομείο «Σωτηρία». Εκεί την επισκέπτεται για τελευταία φορά ο Καρυωτάκης. Ετοιμαζόταν να φύγει για μετάθεση για την Πρέβεζα και πήγε να τη δει. Ο ποιητής της δε δείχνει θυμό ούτε ψυχρότητα, αλλά χαρά και επιείκεια. Μα κι αυτήν τη φορά παριστάνει τη δυνατή. Αργότερα, θα μάθει για την αυτοκτονία του (28 Ιουλίου 1928.).
Τον ίδιο χρόνο κυκλοφορεί την πρώτη της ποιητική συλλογή με τίτλο «Οι τρίλλιες που σβήνουν».


1929. Κυκλοφορεί η δεύτερη ποιητική της συλλογή («Ηχώ στο Χάος»).


1930. Η φυματίωση τελικά θα την καταβάλει και θα αφήσει την τελευταία της πνοή στην Κλινική Χριστομάνου τα ξημερώματα της 29ης Απριλίου. Ο Κώστας Παπαδάκης, ο Γιάννης Χονδρογιάννης, η Λιλή Ζωγράφου, που της έγραψε τη πιο εμπεριστατωμένη κι ολοκληρωμένη μονογραφία, αποδέχονται την εκδοχή πως αυτοκτόνησε μ' ενέσεις μορφίνης.

(Πηγές βιογραφικού:Λιλή Ζωγράφου, www.sansimera.gr, www.pedia-elogos.gr, www. peri-grafis.com, Έλλη Αλεξίου, www.imerisia.gr -Μαρίνα Ζιώζου)

12 σχόλια:

Ἅ λ ς είπε...

Αχ τι ιστορια και αυτην;; Παντως καλα λενε πως η μεγαλη αγαπη δε χανεται ποτε... Δεν τον ξεχασε αλλα και αυτος τελικα την αγαπουμε, γιατι το εχουμε τοσο παρεξηγημενο;;
Μπραβο μπραβο συγκινητικη αφηγηση...

stefie είπε...

Δεν ήξερα ότι ο Καρυωτάκης με την Πολυδούρη ήταν τόσο... ούτε να το εκφράσω μπορώ. Δείτε τι μπορέι να κάνει η αγάπη..
Και εν το μεταξύ παρατηρώ μια μεγάλη αντίθεση με τον Καβάφη.
Ο μεν Καβάφης νοιάζεται πάρα πολύ για τον σαρκικό έρωτα, η δε Πολυδούρη για τον εξιδανικευμένο.. Εδώ θέλησε να μείνει με αυτόν που αγαπάει, ακόμα και εάν αυτό την έκανε να χάσει μια από τις μεγαλύτερες απολαύσεις τις ζωής.
Μεγάλο το κόστος και όμως αυτή θα θυσιαζόταν για τον καλό της.. Δεν βρίσκεις εύκολα τέτοιους ανθρώπους.. Και από την άλλη παρατηρείς τις αδικίες της ζωής...

Διονύσης Μάνεσης είπε...

Ειρήνη, Στέφη,
Ναι, ναι, όπως τα λέτε: Μεγάλος και εξιδανικευμένος έρωτας. Όλη η (λογοτεχνική, τουλάχιστον) γενιά εκείνης της εποχής έχει αυτό το χαρακτηριστικό -κι όχι μόνο εδώ στην Ελλάδα. Μεγάλη συζήτηση το γιατί, το ποια είναι τα πράγματα που τους επηρεάζουν. Αλλά και πολύ ενδιαφέρον το θέμα του τρόπου με τον οποίο ερωτεύονται οι άνθρωποι επηρεασμένοι και από τις ιδέες της κάθε εποχής.
Τώρα, βέβαια, πέφτουμε κι εμείς στην παγίδα να δούμε την Πολυδούρη μέσα από το μεγάλο έρωτά της, αλλά, από τη στιγμή που "όλα τα τραγούδια της τα έγραψε για Κείνον", όπως είχε γράψει και η ίδια, ίσως αυτός ο τρόπος θεώρησης να είναι αναπόφευκτος.

Υπομονή. Θα έχουμε και συνέχεια.

Ἅ λ ς είπε...

Λοιπον με βολευει πολυ που θα κανετε πολυδουρη, γιατι μπορω να βοηθηθω συγκρινοντας την με τον Καρυωτακη που κανω τωρα στο μαθημα επιλογης στο Παν...
Τι καλα που ταιριαξε!!:))

stefie είπε...

χεχε μέχρι να φτάσουμε Πολυδούρη στο σχολείο που πάμε σέρνοντας λόγω της καθυστέρησης θα έχεις τελειώσει τον Καρυωτάκη!
Κύριεεε αν μπορείτε κάντε καινούρια αναπλήρωση στην Πολυδούρη πάντως...

Ἅ λ ς είπε...

Μη νομιζει στεφη και μεις στο πανεπιστημιο σερνοντας παει η καθηγητρια και χωρις ιδιαιτερο λογο.Εσεις τουλαχιστον ειχατε λογους, εμεις;;; τωρα μπηκαμε στην υλη και εχουμε αλλα δυο μαθηματα, απο τα οποια το τελευταιο δε θα το παρακολουθησω :D

stefie είπε...

Γιατί?
Εμάς δεν συνεργάζονται τα παιδιά ρε συ :/
Έχουν αλλάξει όλοι τόσο πολύ φέτος.. δεν τους νοιάζει τίποτα.
Στο σχολείο πάνε μόνο για τις απουσίες και τους βαθμούς..
Έχουν το φροντιστήριο...

Ἅ λ ς είπε...

Τι γιατι???
Αν εννοεις γιατι δεν κανουμε μαθημα...απλα γιατι δεν ξερει να κανει μαθημα...Ασε με συγχισε χθες...πφφφφφφ....μου εσπασε τα νευρα ειχε δεν ειχε...τελοσπαντων!
Ετσι ειναι ρε Στεφ...Και μενα με ενοχλουσε αυτο...Μπορεις και απο το σχολειο να παρεις πραγματα...Εγω τουλαχιστον πηρα.Και σεις εχετε να παρετε..Να πεις οτι ο κ. Μανεσης δεν ενδιαφερεται;;Αλλα ετσι ειναι, κπ ειναι λιγο αχαριστοι...Αν ομως ο καθηγητης δν ηταν καλος θα τον κατηγορουσατε....Εσυ μη δινεις σημασια σε αυτους, παρακολουθησε και θα κερδισεις πολλα!!!
καληνυχτα!!

Ἅ λ ς είπε...

*ξεχασα να σου πω επισης, ειναι καλο να εχεις διαφορετικες αποψεις,να ακουσεις διαφορες γνωμες, ειδικα στη λογοτεχνια!! Εγω ρωτουσα δυο τρεις καθηγητες και εβγαζα τα δικα μου συμπερασματα....

αντε τα λεμε!!!

Διονύσης Μάνεσης είπε...

Στέφη, Ειρήνη,
Γνωστό, ήδη: Προβλήματα υπάρχουν, θα υπάρχουν παντού και πάντα. Πίκρες, επίσης.
Το στοίχημα είναι να συνεχίζεις. Να στρέφεις το βλέμμα στην ομορφιά. Αυτή που υπάρχει κι αυτή που ονειρεύεσαι να υπάρξει. Ένας τρόπος που βρίσκει κανείς να τα καταφέρνει είναι να συγκεντρώνεται σ' αυτή. Όχι πως τα καταφέρνουμε πάντα, αδύναμα πλασματάκια είμαστε όλοι. Όμως ακόμα κι η χαρά απ' την προσπάθεια, ακόμα κι αυτή σημαντική είναι.
Μη νομίζετε πως μ' έπιασε το διδακτικό μου. Στον εαυτό μου τα λέω, πρώτα και κυρίως...
Καλημέρα.

Ἅ λ ς είπε...

Κε Διονυση,
το καταλαβαμε... Ε γιατι σας ειχε πιασει τελευταια μια απαισιοδοξια!!
Αλλα βλεπω ολα καλα!Επανηλθατε!!:)

KatoKallithiotis είπε...

Πολυ ομορφες ιστοριες....ευχαριστω πολυ!