Τετάρτη 29 Δεκεμβρίου 2010

Όχι μόνο διάβασμα


Τι καλά που μπορούν αυτές οι μέρες να συνδυάσουν ξεκούραση και δουλειά,
διάβασμα και ψυχαγωγία.
Πρόταση ψυχαγωγίας, λοιπόν, σήμερα, σχετική πάντα με τη θεματολογία μας
( να μη μας κατηγορεί και η Μ.Ι – γεια σου, Μ.Ι, χρόνια πολλά! :-) ).
Το διήγημα « Το μόνον της ζωής του ταξείδιον », του Γεωργίου Βιζυηνού, το

σκηνοθετεί ο Δήμος Αβδελιώδης,
που έχει ανοίξει λογαριασμούς (και δρόμους) με το Βιζυηνό από το 1992,
με το έργο «Μορφές από το έργο του Βιζυηνού»,
μια παράσταση-τομή, ερμηνευμένη από την Άννα Κοκκίνου.

Στο διήγημα/έργο συναντάμε το Γιωργή παραγιό σ’ένα ραφτάδικο της Πόλης, να μαθαίνει πως ο παππούς του στο χωριό είναι βαριά άρρωστος και θέλει, πριν πεθάνει, να τον δει. Ο παππούς του, αυτός που τον μεγάλωσε με ιστορίες από τα ταξίδια που έκανε…
Όταν επιστρέφει ο μικρός Γιωργής στο χωριό, θα βρει τον παππού του κι αυτός θα του εξομολογηθεί αλήθειες που ο μικρός δε γνώριζε, αποκαλύπτοντας μπροστά στα μάτια του μικρού έναν άλλον εαυτό.

Οι αναλογίες με το διήγημά «μας» ( Το αμάρτημα της μητρός μου) αρκετές.

Φαίνεται πως η παράσταση αξίζει πολύ. Άλλωστε, η υπογραφή του Δ. Αβδελιώδη πιστεύω πως αποτελεί εγγύηση για την ποιότητά της.

Ηθοποιοί Γιώργος Νικόπουλος ή Μαρίνα Αργυρίδου
Συντελεστές Διασκευή: Δήμος Αβδελιώδης,
Μουσική: Βαγγέλης Γιαννάκης,
Διδασκαλία λόγου & κίνησης – Σκηνική όψη: Δήμος Αβδελιώδης,
Μουσικοί: Όλγα Αρτικοπούλου (βιολοντσέλο), Αλέξανδρος Αβδελιώδης (πιάνο),
Βοηθός σκηνοθέτη: Δώρα Νεοκλέους



Παίζεται στο θέατρο
Στούντιο Λήδρα, Κέκροπος 12 και Αδριανού, Πλάκα
Τηλ.: 2103245969
Παραστάσεις: Απόγ: Σάβ., Κυρ. 7 μ.μ. Βραδ: Σάβ. 9 μ.μ. Εισ.: € 15. Διάρκεια: 65'
( πληροφορίες από
http://www.athinorama.gr/ )
Καλό υπόλοιπο διακοπών.

Παρασκευή 24 Δεκεμβρίου 2010

Ευχές από το Γ1 θεωρητικό

Τελευταία μέρα πριν τις χριστουγεννιάτικες διακοπές στο Γ1 θεωρητικό.
Προσπαθήσαμε να ελαφρύνουμε λίγο την ατμόσφαιρα,
να συνδυάσουμε το τεστ στον Παπαδιαμάντη με χριστουγεννιάτικες ευχές.
Συμφωνήσαμε μάλιστα, όποιος δε γράψει καλά στο τεστ να βαθμολογηθεί στις ευχές.
[ Βαγγέλη, τι να μετρήσω στο δικό σου γραπτό;!]
Λοιπόν, καλά τα πήγαμε και στα δύο!


Εύχομαι τα φετινά Χριστούγεννα να μη βρουν κανένα μόνο…Να υπάρχει υγεία, αγάπη και ευτυχία. Τα παιδιά της Γ΄ Λυκείου να σκίσουν στις Πανελλήνιες και να πραγματοποιήσουν τα όνειρά τους. (Άννα – Μαρία Κ.)
Καλές γιορτές σε όλους, να περάσετε το δυνατόν πιο ωραία με όποιους επιθυμείτε, να ξεχαστείτε για λίγο από το άγχος των εξετάσεων, να βγείτε, να βολτάρετε, να διασκεδάσετε γιατί είναι ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΑ!
ΥΓ. Διαβάστε και λίγο…α! να κάνετε και πολλά πολλά ψώνια…! xD Καλή δύναμη για το 2011.
( Μαρία Κ)

Χρόνια πολλά σε όλους και καλά χριστούγεννα!!! Εύχομαι το νέο έτος να φέρει στον καθένα ό,τι επιθυμεί, να σκίσουμε όλοι στις πανελλήνιες και να είναι γεμάτο υγεία, ειρήνη, αγάπη, αγάπη, αγάπη…
Ας πούμε κι ένα τραγουδάκι: Χρόνια πολλά, χρόνια να έρθεις περιμένω, τόσα χριστούγεννα σωπαίνω και πέφτει χιόνι πάντα μέσα στην καρδιά. Πρωτοχρονιά, έλα την πόρτα να χτυπήσεις…Ούτε λεπτό να μην αργήσεις…Αυτή θα είναι η τυχερή μας η χρονιά!!!»
( Ευαγγελία Β.)

Καλά χριστούγεννα κι ευτυχισμένος ο καινούριος χρόνος ( Νίκος Κ.)

Εύχομαι το 2010 να πάρει όλα τα θλιμμένα πρόσωπα και το 2011 να φέρει μόνο χαρά, γέλια και πάνω απ’ όλα υγεία! Ευτυχισμένο το νέο έτος! ( Ηλιάνα)

Τι να σας πω για τα χριστούγεννα που έρχονται! Τι ευχή να δώσω η άμοιρη, που θα με φάνε οι επαναλήψεις;!;Το μόνο που μπορώ να ευχηθώ είναι γέλιο πολύ ( γιατί αλλιώς η χρονιά δε θα κυλήσει), να έχετε πάντα κοντά σας καλή παρέα και καλή επιτυχία σε όλους! Α! Κύριε Μάνεση σε εσάς για τιμωρία θα πω μόνο ένα ξερό «καλά χριστούγεννα και ευτυχισμένο το νέο έτος!» Για να μάθετε να με ταλαιπωρείτε! ( Ευαγγελία Κ.)


Καλά χριστούγεννα, χρόνια πολλά κι ευτυχισμέμνος ο καινούργιος χρόνος»
( Αγγελική Κ.)

Ελπίζω τα χριστούγεννα και το 2011 να είναι μια χρονιά πλημμυρισμένη από χαμόγελα και ευτυχία για όλον τον κόσμο!!! ( Μαργαρίτα Ι.)

Εύχομαι να τη γλιτώσουμε και φέτος και να μην πτωχεύσουμε. Χρόνια πολλά, καλά χριστούγεννα και καλά μυαλά :-) ( Σεμίνα Γ.)

Αγαπητέ Μάνεση,
Επιτέλους μετά από δυο χρόνια μου δόθηκε η ευκαιρία με αυτή την ευχή να εκφράσω τα συναισθήματά μου προς το όμορφο προσωπάκι σας. Ε, ναι, λοιπόν! Σας αγαπώ! Γι’ αυτό το λόγο η ευχή μου δε θα είναι να συναντήσω το Ρουβά φέτος το καλοκαίρι, όπως τα προηγούμενα χρόνια, αλλά να κλεφτούμε και να φύγουμε μαζί στο Άμστερνταμ! Εκεί θα παντρευτούμε και θα έχουμε και το δικό μας χωραφάκι με χόρτο παραγωγής μας!!!
ΥΓ. Σε περίπτωση που παρεξηγηθώ, διευκρινίζω πως κάνω πλάκα και δε θέλω να κλεφτούμε, αφού είμαι διατεθειμένος να καταπιέσω τον έρωτά μου!
Εν τέλει, Καλά Χριστούγεννα και Ευτυχισμένος ο καινούριος χρόνος!
Με πολλή αγάπη,
Βαγγέλλης Κ.
[ΣΗΜ. Κατόπιν αυτής της ευχής προβλέπεται ο Δ. Μάνεσης να περνάει τα χριστούγεννά του στο κελλί κάποιας ανήλιαγης φυλακής και ο Βαγγέλης να..καταζητείται, ίσως κάπου στο Ἀμστερνταμ..]


Καλά χριστούγεννα και ο καινούριος χρόνος να φέρει στον καθένα ό,τι του στέρησε ο προηγούμενος! ( Μαρία Κ. )

Την πόρτα να έχετε ανοιχτή
για τον καινούριο χρόνο,
να μπαινοβγαίνει η χαρά
που ‘ναι γιατρός στον πόνο.
Καλά χριστούγεννα, καλή χρονιά, ευτυχισμένο το 2011 με υγεία και ευτυχία!!!
( Αγγελική-Μαρία Γκ.)

Εύχομαι σε όλα τα κουτσούνια να περνάνε καλά, να είναι ευτυχισμένα και να γίνουν τα όνειρά τους πραγματικότητα. Καλές γιορτές και καλή χρονιά! Αντοχή, ανοχή, κουράγιο, υπομονή και πάνω απ’ όλα καλή επιτυχία, ζουζούνια!! Αν κι έχουμε τρελό διάβασμα προσπαθήστε να περάσετε σο πιο τέλεια και ξέγνοιαστα γίνεται!!! Σμουτς!!
( Αλεξία Γ-Θ.)


Καλά χριστούγεννα. Εύχομαι αυτή η μικρή ευχή να γίνει πραγματικότητα και όλοι να περάσουν καλά χριστούγεννα, χωρίς δυστυχία ( Μαργαρίτα Κ.)


Χρόνια πολλά, καλή μας επιτυχία στις εξετάσεις ( Χριστίνα Κ.)

Καλή χρονιά και με το καινούριο έτος φοιτητέεεεεεεες!!! ( Αναστασία Γ.)

Καλά Χριστούγεννα με πολλά μελομακάρονα, δώρα και χαρές. Να περάσετε καλά στις γιορτές και να μπει με το δεξί ο καινούριος χρόνος. ( Δαμιανός)

Χαρούμενο το νέο έτος και του χρόνου με μια καλή σχολή. ( Νίκος Κ.)

Καλά χριστούγεννα!! Ευτυχισμένο το 2011, με υγεία, αγάπη και ειρήνη σ’ όλο τον κόσμο.
( Μαρία Κ.)

Εύχομαι σ’ όλο τον κόσμο να έχει μια ευτυχισμένη χρονιά και ό,τι τους στέρησε το 2010 να τους το φέρει το 2011. Να πραγματοποιήσουν όλα τα όνειρά τους!
( Γωγώ Β.)

καλές γιορτές σε όλους!

(από...Ἀμστερνταμ)

:-)

Τετάρτη 15 Δεκεμβρίου 2010

Ερωτικός Παπαδιαμάντης. Αυτοβιογραφούμενος;


Το ιστολόγιο αυτό ώρες ώρες γίνεται λίγο πιο χαρούμενο και ξέγνοιαστο, κυρίως όταν αντιλαμβάνεται πως με κάποια θέματα έχει ήδη ασχοληθεί κι έτσι μπορεί να περιπλανιέται αμέριμνο στις παρυφές των εξεταζόμενων θεμάτων ή ακόμα και πολύ πέρα απ’ αυτές: να παίρνει απλώς την αφορμή από το μάθημα της λογοτεχνίας κατεύθυνσης και να κάνει τις βόλτες του, χωρίς κατεύθυνση, στις απέραντες πεδιάδες της ανάγνωσης.
Αφορμή σήμερα η περί αυτοβιογραφικότητας συζήτηση που κάναμε στην τάξη για το «Όνειρο στο κύμα» [στοιχεία γι’ αυτή μπορείτε να διαβάσετε και σε παλιότερες αναρτήσεις:
http://logotexniakatefthinsis.blogspot.com/2009/11/blog-post_5985.html ]

Πρόσφατα κυκλοφόρησε μία ανθολόγηση ερωτικών διηγημάτων του Παπαδιαμάντη, με τίτλο: «Ερωτικός Παπαδιαμάντης»
( Ανθολόγος ο ποιητής και συγγραφέας Χριστόφορος Λιοντάκης, εκδ. Πατάκης, 2010).
Μία συλλογή που συνοδεύεται από μία εισαγωγή του Χ. Λιοντάκη και ένα γλωσσάρι και όπου ανθολογούνται 28 διηγήματα του σκιαθίτη συγγραφέα, αναδεικνύοντας, κατά τον ανθολόγο του, τα κρυφά τραύματα του συγγραφέα, που αφορούν τόσο στην ερωτική του ζωή όσο και στην ίδια του την ύπαρξη. Τραύματα από τα οποία επιζητά τη λύτρωση μέσω της γραφής.
Μια ανθολογία, λοιπόν, η οποία φαίνεται να μετατοπίζει κάποιες μοίρες την οπτική γωνία από την οποία διαβάζαμε το συγγραφέα ( αυτή του αναχωρητή, του κοσμοκαλόγερου) και να μας προτείνει ένα προσεκτικότερο κοίταγμα προς την ερωτική του υπόσταση, τα ανθρώπινά του πάθη, τις κρυφές του πληγές που τον βασανίζουν και τον απομονώνουν.


Ο ποιητής Χρ. Λιοντάκης
(σκίτσο από την Καθημερινή)

Από τον τίτλο και μόνο μπορούμε να υποθέσουμε ότι ο ανθολόγος έχει την αντίληψη ότι ο Παπαδιαμάντης στα διηγήματά του αυτοβιογραφείται. Άλλωστε τα διηγήματά του τα ξεχωρίζει σε εκείνα όπου ο συγγραφέας αφηγείται προσωπικές ερωτικές ιστορίες, είτε δηλώνοντας καθαρά ότι πρόκειται για τον εαυτό του είτε βάζοντας ψευδώνυμο ( κι εδώ συμπεριλαμβάνεται και το «δικό μας», Όνειρο στο κύμα), και σε εκείνα όπου μας περιγράφει τις ιστορίες των ηρώων του.
Μάλιστα, όπως σημειώνει ο ανθολόγος, στις προσωπικές ερωτικές ιστορίες, τα κυρίαρχα χαρακτηριστικά είναι: «ο ρεμβασμός, η νοσταλγία, το ανεκπλήρωτο, η ματαίωση, οι ποιητικές εξάρσεις και το λυρικό παραλήρημα» ( σας θυμίζουν τίποτα;)

Το μέχρι ποίου ορίου μπορούμε να «διαβάζουμε» το συγγραφέα Παπαδιαμάντη πίσω από τα λόγια του ήρωα και αφηγητή του διηγήματος «Όνειρο στο κύμα» το κουβεντιάσαμε πολύ στην τάξη.
Τα στοιχεία τα έχετε. Το ίδιο και το δικαίωμα στη γνώμη!

Όσο, πάντως, κι αν αυτή η συζήτηση θα συνεχίζεται, τα διηγήματα του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη, τόσο τα 28 ερωτικά αυτής της έκδοσης, όσο και τα ποικίλα άλλα 141, θα μας περιμένουν να τα διαβάσουμε και να τα απολαύσουμε.


Περισσότερα για την ανθολογία:



Σάββατο 11 Δεκεμβρίου 2010

Σκάνδαλο! Ο Γκάτσος κι ο Χατζιδάκις έκλεψαν τον προβληματισμό του αφηγητή μας.

Πολύ συχνά στη λογοτεχνία εμφανίζεται το θέμα της αντιπαράθεσης του παρόντος και της παρελθούσης ζωής που κουβεντιάζαμε στην προηγούμενη ανάρτηση. Το συναντάμε με απλό, άμεσο, λυρικό τρόπο και σ’ ένα τραγούδι που σύνθεσε ο Μάνος Χατζιδάκις μελοποιώντας στίχους του Νίκου Γκάτσου.
Διαβάστε το, ακούστε το και κάνετε τις συγκρίσεις με τη νοσταλγία του αφηγητή μας.
Πάει ο καιρός, πάει ο καιρός
που ήταν ο κόσμος δροσερός
και κάθε αυγή ξεκινούσε μια πηγή
για να ποτίσει όλη τη γη

Ήρθανε νύχτες και βροχές
και σκοτεινιάσαν οι ψυχές
και στο βαθύ το σκοτάδι έχει σταθεί
ένα παιδί να ζεσταθεί

Τώρα το δάκρυ κυλάει στο χώμα
και πέρα απ’ το βοριά
ένα καράβι ρωτάει ακόμα
πού θα βρει στεριά

Πάει ο καιρός, πάει ο καιρός
που ήταν ο κόσμος δροσερός
και κάθε αυγή ξεκινούσε μια πηγή
για να ποτίσει όλη τη γη



Χαρακτηριστικό παράδειγμα του ότι ο καθένας «διαβάζει» με τον τρόπο που μπορεί ή θέλει τη λογοτεχνία αλλά και το κάθε έργο τέχνης: Το τραγούδι είχε γραφεί το 1965. Η λογοκρισία της χούντας, όμως, του 1967 το ..απαγόρεψε ( είχε, φαίνεται, τη μύγα..). Εμείς τώρα το «διαβάζουμε» μέσα από τις αναλογίες του με το διήγημά μας, λες και το τραγουδάει ο σκυθρωπός δικηγόρος του γραφείου.

Άραγε, συμφωνούμε, τουλάχιστον, ότι είναι ένα ωραίο τραγούδι;

Όσο για τα δεντράκια στις φωτογραφίες, αυτά ήταν παραγγελία της daflek από την προηγούμενη ανάρτηση. Και για να μη ρωτάμε πάλι σε ποιο νησί τα χτυπάει ο αέρας και παίρνουν το σχήμα του, ας αλλάξουμε λίγο το κουίζ:
Πώς λένε, στη λαϊκή του ονομασία τον άνεμο που τους έδωσε αυτά τα απίθανα σχήματα;
(Ο ίδιος άνεμος φυσάει και σήμερα!)

Τετάρτη 8 Δεκεμβρίου 2010

Απώλεια, νοσταλγία, πόθος

« Ήμην πτωχόν βοσκόπουλον εις τα όρη. Δεκαοκτώ ετών, και δεν ήξευρα ακόμη άλφα. Χωρίς να το ηξεύρω, ήμην ευτυχής. Την τελευταίαν φοράν οπού εγεύθην την ευτυχίαν ήτον το θέρος εκείνο του έτους 187... Ήμην ωραίος έφηβος, κ' έβλεπα το πρωίμως στρυφνόν, ηλιοκαές πρόσωπον μου να γυαλίζεται εις τα ρυάκια και τας βρύσεις, κ' εγύμναζα το ευλύγιστον, υψηλόν ανάστημα μου ανά τους βράχους και τα βουνά.»
( Όνειρο στο κύμα, α΄ενότητα, α΄ παράγραφος)
[...]
«Μεγάλην προκοπήν, εννοείται, δεν έκαμα. Σήμερον εξακολουθώ να εργάζωμαι ως βοηθός ακόμη εις το γραφείον επιφανούς τινος δικηγόρου και πολιτευτού εν Αθήναις, τον οποίον μισώ, αγνοώ εκ ποίας σκοτεινής αφορμής, αλλά πιθανώς επειδή τον έχω ως προστάτην και ευεργέτην. Και είμαι περιωρισμένος και ανεπιτήδειος, ουδέ δύναμαι να ωφεληθώ από την θέσιν την οποίαν κατέχω πλησίον του δικηγόρου μου, θέσιν οιονεί αυλικού.Καθώς ο σκύλος, ο δεμένος με πολύ σχοινίον εις την αυλήν του αυθέντου του, δεν ημπορεί να γαυγίζη ούτε να δαγκάση έξω από την ακτίνα και το τόξον τα οποία διαγράφει το κοντόν σχοινίον, παρομοίως κ' εγώ δεν δύναμαι ούτε να είπω, ούτε να πράξω τίποτε περισσότερον παρ όσον μου επιτρέπει η στενή δικαιοδοσία, την οποίαν έχω εις το γραφείον του προϊσταμένου μου.»
( Όνειρο στο κύμα, τελευταίες παράγραφοι α΄ενότητας)

Μια προηγούμενη χρονιά ένας μαθητής είχε κάνει μια αφοπλιστική ερώτηση: « κι αν ήταν δικηγόρος στο νησί του; Θα ήταν ευτυχισμένος; » Η ερώτηση έδωσε λαβή και σε άλλες, οπότε, μεταξύ αστείου και σοβαρού, τέθηκαν θέματα, όπως:« αν συναντούσε τη Μοσχούλα κάτω από τις ίδιες συνθήκες αλλά σε μεγάλη ηλικία, θα αναστατωνόταν τόσο;», «αν, όντας βοσκόπουλο, είχε ένα αφεντικό που τον «έδενε» με ένα κοντό σκοινί, θα ήταν ευτυχισμένος;», «αν, όταν ήταν βοσκός, είχε προλάβει και γνώριζε γράμματα, θα ήταν δυστυχής;»
Ο τρόπος που έμπαιναν οι ερωτήσεις στην τάξη μάς βοήθησε να καταλάβουμε πως η αντίθεση στις δύο φάσεις της ζωής του αφηγητή, τότε που ήταν παιδί στη φύση και τώρα που είναι δικηγόρος στο άστυ, είναι σύνθετη. Καταλήξαμε στη συζήτηση που κάναμε πως ο Παπαδιαμάντης δεν ήθελε να συγκρίνει αμφίδρομα την παιδική και την ενήλικη ζωή ή την αγραμματοσύνη και τη μόρφωση ή τη φύση και την αστική ζωή ή να δείξει πώς με τη γνώση διαβρώνεται η αθωότητα που εγγυάται η άγνοια.


Όλα τα χαρακτηριστικά που περιγράφει στην πρώτη παράγραφο της πρώτης ενότητας του διηγήματος φαίνεται να τα θεωρεί στοιχεία που συναπαρτίζουν, συνθέτουν την ευτυχία. «Πτωχόν βοσκόπουλον», «ωραίος έφηβος», «δεν ήξευρα ακόμη άλφα» και «χωρίς να το ηξεύρω ήμην ευτυχής»…Ενώ στις δύο τελευταίες παραγράφους της ενότητας «εξήλθα δικηγόρος», «εργάζομαι ως βοηθός», «μισώ», «είμαι περιωρισμένος και ανεπιτήδειος» και «καθώς ο σκύλος, ο δεμένος με πολύ κοντόν σκοινίον (…)»

Εντέχνως τα στοιχεία δίνονται όλα μαζί, κομμάτια που συνιστούν κάθε φορά την ευτυχία ή τη δυστυχία του αφηγητή. Και μάλιστα τα πρώτα, της ευτυχίας, περιγράφονται αναδρομικά, από την απόσταση του χρόνου, αναπόφευκτα βουτηγμένα στην εξωραϊστική νοσταλγία, αλλά κι από την απόσταση του χώρου, που ανοίγει το δρόμο στην «αρκαδική θεώρηση» της λειτουργίας της φύσης.

Η απώλεια ( απώλεια της αθωότητας, της εφηβικής ηλικίας, της ελεύθερης ζωής στη φύση, της ξεγνοιασιάς) θρέφει τον ανικανοποίητο πόθο, την παράλογη αλλά και σχεδόν ενστικτώδη επιθυμία επιστροφής στο χρόνο που ζήσαμε.

Καταλάβαμε έτσι, μέσα από τις αστείες μας ερωτήσεις, πως τα διλήμματα «πόλη ή χωριό», «γράμματα ή άγνοια», «έφηβος ή ενήλικος» ήταν αρκετά επιφανειακά και πάντως, έτσι, από μόνα τους, όχι ο στόχος του Παπαδιαμάντη. Η σύγκριση φαίνεται να είναι μία και όλα αυτά μαζί τα εσωτερικά της στοιχεία.
Εσείς τι λέτε;


Α! Ξεχάσαμε το κουίζ μας:
Πού βρίσκεται αυτό το ορφανό μπαλκόνι
της πρώτης μας φωτογραφίας;

Κυριακή 5 Δεκεμβρίου 2010

Επιστροφή. Όνειρο στο κύμα. Ερωτήσεις για τα συνοδευτικά κείμενα


Ελπίζοντας πως η πενθήμερη αποτέλεσε ένα διάλειμμα από τη φετινή σας παραζάλη, ένα διάλειμμα που θα σας χάρισε αναμνήσεις για όλη σας τη ζωή,
θα μπορούσαμε (λέω..), σιγά σιγά, να ξαναπιάνουμε
τα βιβλιαράκια και τις μελέτες μας. ( Εντάξει. Μετά τον ύπνο..)
Πολλοί είχατε ζητήσει ερωτήσεις για τα συνοδευτικά κείμενα του βιβλίου
( σελ. 159 και 339-347), ώστε να εστιάσετε σε συγκεκριμένα σημεία την προσοχή σας.

Εδώ τις έχετε:

(σ.159): Ως τι είδους κείμενο χαρακτηρίζεται το «Όνειρο στο κύμα» και ποιες σκέψεις για τον αυτοβιογραφικό του χαρακτήρα σημειώνονται;
(σ.159): Τι προσδίδει στο κείμενο εσωτερική ένταση και συνοχή;
(σ.339-341): Διαβάστε τα βιογραφικά σημειώματα και σημειώστε στοιχεία που τα συναντήσαμε και στο διήγημα ‘Όνειρο στο κύμα»
(σ.341): Τι είδους είναι τα διηγήματα του Παπαδιαμάντη;
(σ.342): Με ποιες υφολογικές και τεχνικές λύσεις εμπλουτίζει την ηθογραφία;
(σ. 342): Εκτός από τα χαρακτηριστικά του ηθογράφου-ρεαλιστή, ποια άλλα χαρακτηριστικά τονίζουν σύγχρονοι μελετητές του Παπαδιαμάντη;
(σ.342): Ποια τα δύο βασικά θέματα της πεζογραφίας του που τον φέρνουν κοντά με τους ευρωπαίους ρομαντικούς;
(σ.343): Πώς βλέπει τη σχέση του ανθρώπου με τη φύση ο Παπαδιαμάντης;
(σ.344): Ποιες παρατηρήσεις για τη γλώσσα και το ύφος του Παπαδιαμάντη μπορούμε να κάνουμε;
10. (σ.346): Πώς θεωρείται ο ερωτισμός στα κείμενα του Παπαδιαμάντη;
11. (σ.346-7): Ποιες οι βασικές ερμηνευτικές προσεγγίσεις για το Όνειρο στο κύμα;


Βρείτε τις απαντήσεις υπογραμμίζοντάς τις στο σχολικό βιβλίο.
Συνθέτουν γραμματολογικό υλικό χρήσιμο για τις αναλύσεις σας.

( Καλή κι η λογοτεχνία, αλλά το Πήλιο καλύτερο, ε; )

Παρασκευή 26 Νοεμβρίου 2010

Η γνωριμία μου με τον Παπαδιαμάντη


Καμιά φορά συναντιόμαστε με τα κείμενα και τους συγγραφείς
με πολύ απρόβλεπτο τρόπο· καταλήγει συνάρτηση του προσωπικού μας βιογραφικού
η απαρχή της σχέσης μας μαζί τους.

Δυο ακραία περιστατικά με έφεραν στον Παπαδιαμάντη.
Κι έχει ενδιαφέρον η παράλληλη παράθεσή τους, για να φανεί πώς καμιά φορά
η αγάπη για κάτι μπορεί να αποδειχτεί αποτελεσματικότερη
από κάποια διδακτική μέθοδο που μπορεί να εφαρμόζει κανείς.

( Στην περίπτωσή μας το «διδακτική μέθοδος», όπως αμέσως μετά θα καταλάβετε,
χρειάζεται να μπει σε εισαγωγικά.)

Πρώτα ήταν στο σχολείο.
Στα χρόνια εκείνα που στην εκπαίδευση η καθαρεύουσα
προσπαθούσε να επιβιώσει στην εντατική και με τεχνητές αναπνοές.
Θα είχαμε, φαίνεται, διδαχθεί κάποιο διήγημα του Παπαδιαμάντη,
δεν το καλοθυμάμαι αυτό.
Θυμάμαι, όμως, το θέμα της έκθεσης που μου κόστισε
τη μόνη μου αποβολή από το σχολείο: «Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης». Έτσι. Σκέτο.

Η εφηβεία είναι δυνατόν να επαναστατήσει ακόμα και ενάντια σε ένα θέμα έκθεσης.
Ο καλούτσικος, ευγενικός και μαζεμένος μαθητής που ήμουν έγραψε μια έκθεση με θέμα «Γιατί το «Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης» δεν είναι …θέμα έκθεσης.»
Με επιχειρηματολογία-όπως, τουλάχιστον, την κατάφερνε.
Τα πράγματα πήραν τη συνηθισμένη σειρά της εποχής.
Η παρατήρηση της φιλολόγου κάτω από το κείμενο ήταν: «Είσαι τόσον απαθής!!!»
και η κλήση από το διευθυντή για την απείθεια ήταν θέμα χρόνου,
που δεν άργησε καθόλου. Με στείλαν δυο μέρες σπίτι μου
κι εγώ μίσησα τον Παπαδιαμάντη – μαζί με τη φιλόλογό μου.

Τρία-τέσσερα χρόνια αργότερα, φοιτητής, μαζί με άλλους, σε σπίτι.
Βράδυ, μέρες Χριστουγέννων, κουβεντιάζουμε.
Ο πατέρας του ενός μας ρωτάει αν ξέρουμε καμιά χριστουγεννιάτικη ιστορία.
Δε θυμάμαι αν είπαμε κι άλλες, αν ήδη είχαμε φτιάξει ένα κλίμα ζεστής θαλπωρής.
Μας ζήτησε να μας πει κι αυτός μία, πριν αποχωρήσει και μας αφήσει μόνους.

Ξεκίνησε. « Καρδιά του χειμώνος. Χριστούγεννα, Άις-Βασίλης, Φώτα.
Και αυτός εσηκώνετο το πρωί, έρριπτεν εις τους ώμους την παλαιάν πατατούκαν του…»
Μας παραξένεψε η καθαρεύουσα – η εποχή της μεταπολίτευσης
την είχε πια σε αυστηρό περιορισμό -, αλλά,
καθώς οι λέξεις και τα πρόσωπα που σιγά σιγά ξεπρόβαλλαν από την ιστορία
ακουμπούσαν γλυκά στη φαντασία μας, ακούσαμε μαγεμένοι όλη την ιστορία,
μέχρι το τέλος, κρύβοντας σχεδόν ο καθένας, από ντροπή, τη συγκίνησή του.

Την ιστορία μας την είχε διηγηθεί όλη, λέξη προς λέξη, «απ’ έξω».
Και, τελειώνοντας, « αυτός ήταν ο «Έρωτας στα χιόνια»,
του Παπαδιαμάντη», μας είπε.

Η εντύπωση της ίδιας της αφήγησης, αλλά και του γεγονότος
ότι κάποιος ήξερε όλο αυτό το καθαρευουσιάνικο, «δύσκολο», κείμενο από καρδιάς
και μπορούσε και ζωντάνευε μέσα απ’ αυτό ολόκληρους κόσμους
ήταν, φαίνεται, αρκετά για να ξεπεράσω την κρυάδα που μου είχε αφήσει η αποβολή
για το σκιαθίτη συγγραφέα και να χτυπήσω με λαχτάρα την πόρτα του κόσμου του.

Τι λέγαμε για διδακτικές μεθόδους;

( Αν έχετε όρεξη για κουβέντα, μια και μάθημα σήμερα δεν έχει, γράψτε μας για μια δική σας συνάντηση μ’ ένα συγγραφέα ή ένα κείμενο.)

Κυριακή 21 Νοεμβρίου 2010

Ένα δωράκι και μια πρόσκληση


Μια πρόσκληση και ένα δωράκι σήμερα
Μας τα στέλνει η καλή συνάδελφος

Λία Σωτηρίου
από το 2ο Λύκειο Ηλιούπολης.

Η πρόσκληση έρχεται για μας και για το 5ο Λύκειο του Βύρωνα,
το Λύκειο της Πολίνας Μοίρα, και είναι για να βρεθούμε όλοι μαζί
στην παράσταση του έργου Γ. Βιζυηνού
«Το αμάρτημα της μητρός μου»,
την Κυριακή στις 12 Δεκεμβρίου.

Λίγες πληροφορίες για την παράσταση κι από ‘δω
και τα υπόλοιπα θα τα πούμε από κοντά, στις τάξεις.
Γράφει, λοιπόν, το δελτίο τύπου:
"Το αμάρτημα της μητρός μου" του Γεωργίου Μ. Βιζυηνού ξεκινάει ανανεωμένο
τις παραστάσεις του από 15 Οκτωβρίου 2010 στο Θέατρο Βαφείο-Λάκης Καραλής,
σε παραγωγή της θεατρικής εταιρείας ΩΔΗ. Στο κορυφαίο διήγημά του
ο Γεώργιος Βιζυηνός αυτοσυστήνεται με τρόπο μοναδικό και οι ερμηνείες του
Ηλία Λογοθέτη στο ρόλο του Συγγραφέα,
της Μαρίας Ζαχαρή στο ρόλο της Μητρός
με την ανανεωμένη σκηνοθετική ματιά,
προτείνουν μια συγκλονιστική θεατρική αφήγηση
του αριστουργήματος του μεγάλου συγγραφέα.
Το αυτοβιογραφικό διήγημα του Γεωργίου Βιζυηνού Το Αμάρτημα της Μητρός μου δραματοποιείται χωρίς καμία απολύτως αλλαγή στη γλώσσα
ή περικοπή του κειμένου. Αξίζει να σημειωθεί ότι τα τραγούδια που ακούγονται
είναι ποιήματα του Γεωργίου Βιζυηνού που μελοποιήθηκαν ειδικά για την παράσταση αυτή και συνοδεύονται ζωντανά από τον μουσικό Νίκο Ψαριανό.
ΣΚΗΝΟΘΕΣΙΑ: Ηλίας Λογοθέτης .ΠΑΙΖΟΥΝ: Ηλίας Λογοθέτης, Μαρία Ζαχαρή, Ελένη Υφαντή, Σάββας Σουρμελίδης και ο μουσικός Νίκος Ψαριανός. ΣΚΗΝΟΓΡΑΦΙΑ: Μαρία Ζαχαρή, ΜΟΥΣΙΚΗ: Μιχάλης Γληνιαδάκης, ΦΩΤΙΣΜΟΙ: Γιώργος Πουλίδης. ΘΕΑΤΡΟ ΒΑΦΕΙΟ - ΛΑΚΗΣ ΚΑΡΑΛΗΣ Αγίου Όρους 16 και Κων/πόλεως 115 Βοτανικός (Στάση Μετρό Κεραμεικός) τηλ. 210/6510973 ,210/3425637. Τιμή εισιτ. Για τους μαθητές 10 ευρώ.

Φυσικά, έχουμε ήδη δεχτεί!!
Λία, ευχαριστούμε πολύ!

Το δωράκι είναι ένα όμορφο τραγούδι των Η.Κατσούλη – Ο Περίδη
καιμιλάει για κάποιον που γρήγορα θα αναγνωρίσετε.
Με γλυκύτητα και τρυφερότητα.

Ακούστε το, διαβάστε το και, έτσι, σαν παιχνίδι, βρείτε τα στοιχεία
από το τραγούδι που σας είναι γνώριμα.
Όλοι οι τρελοί, τρελοί δεν είναι


Στίχοι: Κατσούλης Ηλίας
Μουσική: Περίδης Ορφέας
Απ` τη Θράκη φτωχό ραφτάκι
στην Πόλη βρέθηκε
και κει στην Κύπρο γλυκό ψαλτάκι
μαυροφορέθηκε.
Σαν αεράκι πάνω στο χέρι του
της μάνας του η ευχή
βασιλοπούλα να`ναι το ταίρι του
με ταπεινή ψυχή.
Ανέμους είχε μες στο μυαλό του
όπου πορεύτηκε
πήρε απ`το χέρι τον άγγελό του
και ξενιτεύτηκε.
Μιλάει η μάνα προς την εικόνα του
στα μάτια τα χλωμά
χρυσό να στείλει τον αρραβώνα του
σε ένα μαχραμά.
Από τα ξένα για την Αθήνα
καρδιά φτερούγισε
μαύρο αηδόνι τα χρόνια εκείνα
πικρά τραγούδησε.
Ποιαν αγαπούσες, πες μας Γιωργάκη μου
και πόνεσες πολύ
τρελοί δεν είναι, παλικαράκι μου,
αχ,όλοι οι τρελοί


Σας άρεσε;
Βρήκατε πολλά στοιχεία που τα αναγνωρίζετε;
Καλή εβδομάδα
και…να θυμόμαστε το ραντεβού της 12ης Δεκεμβρίου :-)

Πέμπτη 18 Νοεμβρίου 2010

κρίσεις για το διηγηματογράφο Γ.Μ. Βιζυηνό ( Αναπλήρωση 5)



Στην έκδοση της Εστίας (1980) «Γ.Μ. Βιζυηνός, Νεοελληνικά διηγήματα»,
με επιμέλεια Παν. Μουλλά, μπορούμε να διαβάσουμε διάφορες κρίσεις
για το διηγηματογράφο Βιζυηνό. Για τη σημερινή αναπλήρωση,
θα σταχυολογήσουμε κάποιες απ’ αυτές
και θα σας ζητηθεί κάποιες να τις επαληθεύσετε ή να τις διαψεύσετε
μέσα από το διήγημα που διδαχθήκατε.


« Η ανάλυσίς του, η ψυχολογία του, η ζωηρότης των εικόνων, η ακρίβεια των περιγραφών θέτουν αυτόν εις την πρώτην τάξιν των διηγηματογράφων (…)»
( Δ. Χατζόπουλος)

« Και κατά πρώτον τα διηγήματα ταύτα είνε τεμάχια αποσπασθέντα εκ της ζωής αυτού, περιγραφή τοπείων και μερών, άτινα η ανάμνησις περιέβαλε δια ποιητικής λάμψεως, αναπαράστασις λατρευτών μορφών, ας εξιδανίκευσαν η νοσταλγία και η απόστασις. Είνε τοποθεσίαι, εντυπωθείσαι εις την μνήμην αυτού, ως συνδεθείσαι με την ήρεμον ευτυχίαν των παιδικών του ετών και διατηρούσαι πάντα τα χρώματα, τα τόσον τέρψαντα τους οφθαλμούς αυτού.»
(Αθηναίος)

« Τα πλάσματά του τυπώνουνται στο νου και φτάνουνε στην αίστηση σαν απλά σύμβολα του τραγικού της καθημερινής ζωής.»
(Κ.Χατζόπουλος)

« Διότι εγνώριζε να βλέπη εις το βάθος των πραγμάτων, ν’ ανακαλύπτη ‘την συγκοινωνίαν των ψυχών από την ύλην’ κατά την φράσιν ενός εκ των ηρώων του, και διότι μας αναγκάζει, εις τας λεπτοτέρας στιγμάς των διηγήσεών του, ν’ ανοίγωμεν πολύ τα μάτια, πολύ «δια να μη σταλάζουν τα δάκρυά μας. »
( Α. Καμπάνης)

« Ο Βιζυηνός εκδηλώνει σε κάθε σελίδα την ικανότητά του να κατανοεί το πολυσύνθετο κι αντιφατικό βάθος των ανθρώπων, να ψυχολογεί, να εμψυχώνει, να δονίζει και να κινεί τα πρόσωπά του, να παρακολουθεί και να ξεδιπλώνει βαθμιαία την εξέλιξη και τις πτυχές των χαρακτήρων.»
( Άλκης Θρύλος)


«Ο Βιζυηνός φρόντισε να καλομελετήσει τους ήρωές του και την εξέλιξη των αισθημάτων και των σκέψεών των να την συνδέσει με τραγικήν υπόθεση, ώστε να είναι δυνατό να εμφανιστεί έτσι το εσωτερικό τους εγώ μ’ όλο του το πλάτος (…) Έτσι αποτελεί το καθένα ξεχωριστό ψυχογραφικό κόσμο, όπου τα υποκείμενα εξετάζονται με λεπτομέρεια και μεγάλη ποικιλία περνώντας κάτω από τα μάτια μας γεμάτα συνταραγμό από τα πάθη και τους πόνους που τα δέρνουν.»
( Α. Γιαλούρης)

« Στα διηγήματα του Βιζυηνού, όπως και στα ποιήματά του, είδαμε, βρίσκει κανείς την ελληνική ζωή. Στο Βιζυηνό αναπνέει κανείς ελληνικό αέρα, ξαναβρίσκει το ελληνικό χωριό, γνώριμους τύπους, ελληνικές συνήθιες. (…) Τα διηγήματα του Βιζυηνού είναι ψυχολογικά, γραμμένα στην καθαρεύουσα αλλά στα διαλογικά τους μέρη στη δημοτική. Κι επειδή σ’ ένα μεγάλο μέρος τους μιλάνε ή διηγούνται τα πρόσωπα, μπορεί να πη κανείς πως η δημοτική μπήκε στον πεζό λόγο από τον Βιζυηνό»
(Γ. Βαλέτας)

« Δεν είναι ο στενός ηθογράφος, φωτογράφος των ρηχών ψυχικών καταστάσεων του χωριού· είναι βέβαια ηθοποιός, κατορθώνει, δηλαδή, να υποκαθίσταται στο ύφος και στα ήθη των προσώπων που μας παρουσιάζει, μα μέσα στη δράση και τα αισθήματα των ηρώων, είτε ο άλλοτε εαυτός του είναι, είτε άλλος, νιώθουμε κατευθύνσεις και καϋμούς, ψυχικές ενέργειες και πάθη πανανθρώπινα.
( Κ. Κόντος)

«Ο Βιζυηνός είναι επιπλέον δραματικός και είναι ζωγράφος χαρακτήρων. Μέσα στα δράματα αυτά δεν παριστάνονται κοινωνικά ήθη, αλλ’ αναπτύσσονται χαρακτήρες ατομικοί, που διακρίνονται από τον γύρω κόσμο.»
(Π.Παπαχριστοδούλου)

« Κάθε ήρωας ζει το δικό του απόλυτα συνειδητό δράμα, πιο συγκεκριμένα ακόμα υποφέρει από κάποια βασανιστική σκέψη, που του καταντά τη ζωή μαρτύριο. Κι απ’ αυτή την έμμονη και βασανιστική σκέψη, δε βρίσκει στο τέλος τη λύτρωση, όσο κι αν προσπαθήσει. Γι’ αυτό διαβάζοντας κανείς τα διηγήματα του Βιζυηνού αισθάνεται λύπη και πόνο πολύ για την ανθρώπινη αδυναμία.»
( Κ. Μαμμώνη)

«Λυρική αυτοβιογραφία είναι ο καλλίτερος ορισμός που δόθηκε στο έργο του Βιζυηνού (…) [άλλες αρετές του έργου του Βιζυηνού είναι] η απλότητα, η ειλικρίνεια, το βαθύ αίσθημα, η αληθινή δραματικότητα και ιδιαίτερα η ηθογραφική και ψυχογραφική ικανότητα.»
(Ε. Καμαριανάκης)

« Δεν τον ενδιαφέρει η επιφάνεια και η εξωτερική περιπέτεια. Ενδιαφέρεται περισσότερο για τη δραματική, ηθική και ψυχολογική δομή, συλλαμβάνοντας εκ των «έσω» τον άνθρωπο μέσα στις αμοιβαίες συγκρούσεις των αντίθετων χαρακτήρων των ηρώων του. Αυτή η μέθοδο των ψυχολογικών αντιθέσεων του είναι ιδιαίτερα αγαπητή και τη χειρίστηκε με μεγάλη επιτυχία (…)
( Κ. Θρακιώτης)

« Στις σελίδες των διηγημάτων του πάνε πλάι πλάι ο ηθογράφος κι ο ψυχογράφος σε μια συνεργασία κι ένα σφιχτό δέσιμο με το άφθονο αυτοβιογραφικό υλικό και παρουσιάζει υποδειγματική ενότητα.»
(Π. Χάρης)


Επαληθεύσετε, λοιπόν, ή διαψεύσετε την άποψη του Άλκη Θρύλου,
που είναι με κόκκινα γράμματα στην ανάρτηση,
κάνοντας αναφορές από το διήγημα
"Το αμάρτημα της μητρός μου"

Όσο για τις δικές σας κρίσεις, μη βιάζεστε.
Τις πληκτρολογώ και σε μια από τις επόμενες αναρτήσεις θα τις δείτε.


Καλή δουλειά.

Παρασκευή 12 Νοεμβρίου 2010

Μελωδικά παράλληλα (Αναπλήρωση 4)

Ο Νίκος Ξυδάκης
Ας ελπίσουμε ότι η σημερινή αναπλήρωση θα είναι κάπως πιο ευχάριστη,
αφού τα παράλληλα κείμενα – δυο ποιήματα του Γεωργίου Βιζυηνού - θα τα ακούσουμε μελοποιημένα από την αισθαντική μουσική του συνήθους υπόπτου
και…ευεργέτη του ιστολογίου μας Νίκου Ξυδάκη.
Η ερώτηση που έχετε να απαντήσετε είναι: " Ποια από τα στοιχεία που υπάρχουν στα ποιήματα σας είναι γνωστά από το διήγημα " Το αμάρτημα της μητρός μου";
Λοιπόν, να τα και καλή ακρόαση:
1) Γεωργίου Βιζυηνού Επί του τάφου του πατρός μου
(παραλείπονται τρεις στροφές)

Ξύπνα, πατέρα! χαραυγὴ
τὸν οὐρανὸ χρυσώνει,
κι᾿ ὅλη ξυπνᾶ ἡ μαύρη γῆ.
Ξύπνα καὶ σὺ μὲ τὴν Αὐγή, ν᾿ ἀκούσουμε τ᾿ ἀηδόνι.
Μὲ τὴ μητέρα μία ψυχή,
σὲ κάθε τέτοιαν ὥρα
πετούσατε στὴν προσευχή.
Τὸ σήμαντρό μας ἀντηχεῖ. Γιατί κοιμᾶσαι τώρα;

Εἶναι τὸ ὄνειρο μακρὸ
ποὺ βλέπεις αὐτοῦ πέρα;
Κοιμήθηκες, κι᾿ ἤμουν μικρό,
κι᾿ ὡς νὰ τελείωση τὸ πικρό, ἐτράνεψα, πατέρα!

Θυμᾶσαι; Μ᾿ ἔκλεψες φιλὶ
μιὰ ᾿μέρα παιχνιδιάρη,
καὶ μ᾿ εἴπες - Ἀφτερο πουλί,
χρειάζεσαι καιρὸ πολὺ νὰ γένης παλλικάρι. -

Ἦρθ᾿ ὁ καιρός. Νἆμαι τρανό!
Διέ με, καλὲ πατέρα,
Σοῦ ᾿τράνεψα· μά... ὀρφανό!
Στὸ δρόμο, πού συχνὰ περνῶ, μὲ εἴπανε μιὰ ᾿μέρα.

Περνᾶ τὸ δόλιο τ᾿ ὀρφανό!
Δὲ γνώρισε πατέρα!
Τὸν ἔχασε τριῶ χρονῶ!-
Μοιάζει σὰν ἔρημο πτηνό! - Ἂς τὸ χαρῆ ἡ μητέρα!

Πές μου, πατέρα, τὴν αὐγή,
πού καίει τὸ λιβάνι
ἡ μάνα καὶ μoiρολογεῖ,
Ἡ μυρωδιὰ περνᾶ τὴ γῆ; ᾿Μπορεῖ νὰ σὲ ζεστάνη;

Τὸ βράδυ πώρχομαι γοργὸ
κι᾿ ἀνάφτω τὸ κανδύλι
τὸ ξέρεις ποὺ τ᾿ ἀνάφτω ᾿γώ;
Ξύπνα, πατέρα! θὰ καγῶ, σὰ λυχναριοῦ φυτήλι!
Μὲ ᾿φώναζες νὰ κοιμηθῶ
στὸ σπλαχνικὸ πλευρό σου.
- Ἔλα, μικρό, νὰ ζεσταθῶ. -
Κι᾿ ἐγὼ πετοῦσα νὰ χωθῶ στὸν κόρφο τὸ γλυκό σου.

Τώρα, πατέρα, στὴν πικρὴ
τὴ γῆ τὴ χιονισμένη,
στὴν κρύα κλίνη τὴ μικρή,
σ᾿ αὐτὴ τὴ νύχτα τὴ μακρή, πές μου ποιὸς σὲ ζεσταίνει;...

Θέλεις ἐγὼ ν᾿ ἀποκριθῶ;
Κανείς, καμιὰν ἡμέρα!
Μὰ ἦρθα ᾿γώ πιὰ νὰ χωθῶ
Στὸν κόρφο σου νὰ κοιμηθῶ, νἆσαι ζεστός, πατέρα

2) Γεωργίου Βιζυηνού « Αποχαιρετισμός»

" Φυσά βοριάς, φυσά θρακιάς,
γεννιέται μπόρα φοβερή!
με παίρνουν, μάνα, σαν φτερό,
σαν πεταλούδα τρυφερή,
και δεν μπορώ να κρατηθώ·
μάνα μην κλαις,
θα ξαναρθώ.

Βογγούν του κόσμου τα στοιχειά,
σηκώνουν κύμα βροντερό!
θαρρείς ανάλυωσεν η γη,
και τρέχ' η στράτα, σαν νερό,
και γω το κύμα τ' ακλουθώ
μάνα μην κλαις,
θα ξαναρθώ.


Όσες γλυκάδες και χαρές
μας περεχύν' ο ερχομός,
τόσες πικράδες και χολές
μας δίν' ο μαύρος χωρισμός!
Ωχ! Ας ημπόργα να σταθώ…
μάνα μην κλαις,
θα ξαναρθώ.


Πλάκωσε γύρω καταχνιά,
κι ήρθε στα χείλη μ' η ψυχή!
Δος με την άγια σου δεξιά,
δος με συντρόφισσαν ευχή,
να με φυλάγη μη χαθώ,
μάνα μην κλαις,
θα ξαναρθώ.




Πώς σας φάνηκαν;

ΣΗΜ. Τα βιντεάκια φτιάχτηκαν με εικόνες ως επί το πλείστον κατεβασμένες από το διαδίκτυο - και, βέβαια, χωρίς ιδιαίτερη γνώση των μέσων...Την ανοχή σας!

Δευτέρα 8 Νοεμβρίου 2010

Αναπλήρωση 3 Εντοπισμός χαρακτηριστικών έργου συγγραφέων

Όσο περισσότερο, βαθύτερα, μελετάμε το έργο ενός συγγραφέα, τόσο καλύτερα αντιλαμβανόμαστε τους τρόπους που αυτός χρησιμοποιεί για να στήσει την ιστορία του.
Τα εισαγωγικά σημειώματα του σχολικού βιβλίου συνήθως συνοψίζουν τους τρόπους αυτούς, τα αφηγηματικά και τεχνικά μέσα του συγγραφέα.

Στις πανελλαδικές εξετάσεις, οι τρεις πρώτες ερωτήσεις, από τις πέντε που είναι συνολικά, αναφέρονται, όπως ξέρετε, σ’ αυτά τα χαρακτηριστικά (γραμματολογικά στοιχεία, στοιχεία δομής, μορφής του κειμένου , αφηγηματικές τεχνικές, τρόποι κα)

και σας ζητούν να τα εντοπίσετε, να τα αναφέρετε.

Ας παρατηρήσουμε προσεκτικά τις τρεις πρώτες ερωτήσεις των πανελλαδικών του 2003 ( εξεταζόμενο κείμενο το «Αμάρτημα της μητρός μου» του Γ. Βιζυηνού):
Ήταν οι εξής:
1. Από πού αντλεί το αφηγηματικό υλικό του ο Γεώργιος Βιζυηνός και πώς το αξιοποιεί; (Μονάδες 9) Να αναφέρετε τρία σημεία του παραπάνω κειμένου,

τα οποία τεκμηριώνουν τη θέση σας (Μονάδες 6). (Μονάδες 15)

2. Να αναφέρετε, με παραδείγματα μέσα από το παραπάνω κείμενο,

πέντε από τα βασικά χαρακτηριστικά της διηγηματογραφίας του Βιζυηνού. (Μονάδες 20)

3. «Ο Βιζυηνός έχει την ικανότητα να διαγράφει αυθυπόστατους ανθρώπινους τύπους, επιμένοντας πολύ στη λεπτομερειακή απόδοση των ψυχικών καταστάσεων. Οι ήρωές του, ιδωμένοι με αγάπη, έχουν μια ειδική ευαισθησία, είναι ήρωες παθητικοί».

(Γιώργος Παγανός, Η Νεοελληνική Πεζογραφία, τ. Α΄, Κώδικας, Θεσσαλονίκη 1999).
Να επαληθεύσετε την παραπάνω άποψη με στοιχεία από το απόσπασμα του Γ. Βιζυηνού.
(Μονάδες 20)


Ανοίξτε τώρα το σχολικό βιβλίο στις σελίδες 122-123.

Διαβάστε από την κάθε σελίδα την τελευταία της παράγραφο.
Αντιλαμβάνεστε ότι η 1η ερώτηση «ακουμπάει» στην τελευταία παράγραφο της σελ. 122 και η 2η στην τελευταία παράγραφο της σελ. 123.
Καταλαβαίνετε, λοιπόν, πόσο μεγάλη σημασία έχει α) να έχετε διαβάσει καλά την εισαγωγή και β) να την έχετε κατανοήσει έτσι ώστε να αναγνωρίζετε τα αναφερόμενα χαρακτηριστικά στις γραμμές του κειμένου που θα σας έχει δοθεί και να τα αναφέρετε ως παραδείγματα, ως τεκμηριωτικό υλικό, αφού αυτό σας ζητείται.



Στη σημερινή προτεινόμενη άσκησή μας,

έχοντας ως σώμα κειμένου το απόσπασμα
« -Όχι, όχι, μητέρα! … και εγώ εσιώπησα» (σελ. 151 – 153),
ας πάρουμε ως πρότυπο τη 2η ερώτηση των εξετάσεων του 2003 και
ας απαντήσουμε:

Να αναφέρετε από δύο παραδείγματα μέσα από το παραπάνω κείμενο, που επιβεβαιώνουν το καθένα από τα χαρακτηριστικά της διηγηματογραφίας του Γ. Βιζυηνού:
α) διείσδυση στα μύχια της ψυχής,
β) αφηγηματικό υλικό αντλημένο από τις προσωπικές και οικογενειακές μνήμες.
γ) πλούσια γλώσσα υψηλού ήθους

ΣΗΜ.1. Αιτιολογήστε, πολύ συνοπτικά, τις επιλογές σας.
ΣΗΜ.2. Τα γνωστά: Οι απαντήσεις στα σχόλια, με mail, στο τετράδιο. Όπου σας βολεύει.
ΣΗΜ.3. Μονότονο να συνδυάζουμε τη συννεφιά και το γκρίζο με τις ακεφιές μας.

Κι οι συννεφιασμένες μέρες, σαν τη σημερινή, έχουν τη γλύκα τους :-)
Καλό υπόλοιπο, λοιπόν!

Τετάρτη 3 Νοεμβρίου 2010

Αναπλήρωση 2 Συμπλήρωμα στα λαογραφικά και ηθογραφικά του Γ.Βιζυηνού - και εξάσκηση


Στη σημερινή αναπλήρωση ας ολοκληρώσουμε τη συζήτηση που ανοίξαμε στην τάξη
για την ηθογραφία και τη λαογραφία, ας απαντήσουμε στην άσκηση που είχατε
και, τέλος, ας προτείνουμε 1-2 εργασιούλες λιγότερο και περισσότερο σχετικές.

Τα στοιχεία που περιγράφουν την ηθογραφία και που, όπως όριζε η εργασία σας, τα αντλήσατε από τις σελίδες 76-78 του λεξικού λογοτεχνικών όρων, μπορείτε να τα δείτε στην αμέσως προηγούμενη ανάρτηση
αλλά και εδώ: http://logotexniakatefthinsis.blogspot.com/2009/10/blog-post_20.html

Τα λαογραφικά είναι στοιχεία που καταγράφουν αναλυτικά τα ήθη και τα έθιμα του λαού, όπως διαβάζουμε στη σελίδα 76 του λεξικού. Περιγράφουν, δηλαδή, ήθη και έθιμα, αντιλήψεις, στοιχεία της παραδοσιακής ζωής. Τα βρήκατε, ούτως ή άλλως, κι εσείς στην εργασία σας. Μπορείτε να τα δείτε κι από μια προπέρσινη ανάρτηση εδώ:


Εκείνο που χρειάζεται να καταλάβουμε είναι πως η ηθογραφία αποτελεί το συνολικότερο τρόπο με τον οποίο στήνει την ιστορία του ο συγγραφέας, τον τρόπο που αντιμετωπίζει, περιγράφει, σκηνοθετεί την ιστορία του. Γι’ αυτό μέσα μπορούν να περνάνε και οι χαρακτήρες των ανθρώπων, οι ιστορίες τους, το περιβάλλον τους, οι σχέσεις τους.
Ενώ τα λαογραφικά στοιχεία ( γι’ αυτό τα λέμε και στοιχεία) αποτελούν πληροφορίες που αφορούν στα ήθη και τα έθιμα, στην παραδοσιακή ζωή. Έτσι, στα ηθογραφικά διηγήματα θα μπορούμε να συναντάμε λαογραφικά στοιχεία, διάσπαρτα ή εμβόλιμα, οργανικά δεμένα με την πλοκή του έργου, άλλοτε στενότερα και άλλοτε χαλαρότερα.
Θυμηθείτε τι είπαμε στην τάξη: Η σκηνή με τον…χονδρό της συνοικίας κουρέα είναι μια όμορφη σκηνή ενός ηθογραφικού κειμένου ( γιατί;), η οποία περιλαμβάνει κάποιες λαογραφικές πληροφορίες (ποιες;)


Μια μικρή εξάσκηση μπορείτε να κάνετε και μέσα από ένα απόσπασμα του διηγήματος
του Βιζυηνού «Το μόνον της ζωής του ταξείδιον». Διαβάστε και ξεχωρίστε τα λαογραφικά στοιχεία από το υπόλοιπο σώμα του (ηθογραφικού) κειμένου:


« Είναι αληθώς θαυμαστή η προθυμότης και η ευσέβεια, μεθ' ης και ο δυστροπώτερος των ανθρώπων υπακούει παρ' ημίν εις την τελευταίαν επιθυμίαν των αποθνησκόντων. Δεν ηξεύρω εάν πιστεύεται, ότι οι μη συντείναντες προς εκπλήρωσιν αυτής προκαλούσιν εφ' εαυτών των την του ουρανού δυσμένειαν. Ίσως ―κατά την φιλοσοφικωτάτην ηθικήν του λαού― αποφεύγει έκαστος να πράξη ό,τι δεν επιθυμεί να συμβή εις αυτόν. Το βέβαιον είναι, ότι η αποδημούσα ψυχή εφ' όσον έχει ακόμη επιθυμίαν τινά ανεκπλήρωτον, δεν δύναται ν' αποσπασθή του ξένου πλέον αυτή σώματος και αναχωρήση, αλλά τριγυρίζει γογγύζουσα και παραπονουμένη επί των χειλέων του ψυχορραγούντος· φρικτόν δε θεωρείται και στιγματίζεται ως ασέβεια, εάν οι συγγενείς και οικείοι δεν σπεύδουν να πράξωσι παν το επ' αυτοίς, όπως ετοιμάσωσιν ήσυχον και ευχαριστημένην την αναχώρησιν της ψυχής από ένα κόσμον, εις τον οποίον δεν ανήκει μεν πλέον, μετά του οποίου όμως την συνδέει ακόμη η τελευταία της επιθυμία. Εκ της εκφράσεως μάλιστα, ην λαμβάνει το πρόσωπον του νεκρού, αφού εκπνεύση, δύναται ν' αποφανθή τις αλανθάστως, εάν τούτο εγένετο ή όχι.

Εκ τούτου συμβαίνει, να λαμβάνωσι χώραν παρά την κλίνην των θανατιώντων σκηναί συγκινητικώταται, σπαραξικάρδιοι ενίοτε. Εδώ ο άσωτος υιός, η απερίσκεπτος κόρη, ων η ελαφρά διαγωγή εξοργίσασα τον αυστηρόν πατέρα, απέκλεισεν αυτούς από της ολομελείας του οίκου, συνιστώνται υπό της ολιγοδρανούς πλέον μητρός των εις την επιείκειαν του πατρός, όστις ολολύζων τοίς ανοίγει πάλιν φιλοστόργως τας αγκάλας, εν μέσω των θαλερών δακρύων των παρισταμένων. Εδώ η ανέκαθεν μισητοτάτη παρά τοις Έλλησι μητρυιά εμπιστευομένη παρά του ψυχορραγούντος πατρός εις την στοργήν του εκ της προτέρας συζύγου τέκνου του, ευρίσκει παρ' αυτώ την θερμοτέραν, την μάλλον αφωσιωμένην περίθαλψιν. Εδώ συμβιβάζονται μακραί οικογενειακαί διχόνοιαι· εξαλείφονται ύπουλα μεταξύ αδελφών μίση· διαλύονται έχθραι και αυταί αι θανασιμώτεραι μεταξύ συγγενών και οικείων. Εδώ τέλος πάντων, τα μέλη της οικογενείας, μέχρι και αυτών των απωτάτων, συνέρχονται από των περάτων της χώρας επί το αυτό, ουχί εκ χαιρεκάκου, εξ ασεβούς προσδοκίας υλικής κληρονομίας, αλλά διότι αι ψυχαί αυτών συνδεδεμέναι υπό της φύσεως στενότερον προς την αποδημούσαν ύπαρξιν, έλκονται ορμεμφύτως να συναντηθώσιν έτι άπαξ μετ' αυτής, ενόσω ευρίσκεται ακόμη πλησίον των, εν των επιγείω κόσμω, ν' ανταλλάξωσι μυστηριωδώς το τελευταίον πνευματικόν αυτών φίλημα. Διότι ―ποίος δεν το βλέπει; Η ψυχή, η ανιπταμένη εν μέσω των ευχών και των ευλογιών των, υπάγει εκεί, όπου ευρίσκονται τα προαποθανόντα μέλη της οικογενείας. Ο αποχωρισμός λοιπόν ούτος ο μερικός, είναι γενική συνάντησις μετά των ψυχών εκείνων, είναι έμμεσος προς τους νεκρούς συγκοινωνία των ζώντων.


Η αποδημούσα ψυχή θα ευρεθή μετ' ολίγον εν τω μέσω των φιλτάτων αυτών
εις τας υπερκοσμίους χώρας, και θα περικυκλωθή υπ' αυτών ερωτωμένη, εάν είδε, και πώς είδε τους επί γης αγαπητούς των. Δεν πρέπει λοιπόν να λείπη από της κλίνης
του αποθνήσκοντος οικείου ο μη ών άμοιρος και της εσχάτης προς τους νεκρούς του ευσεβείας και στοργής. Εάν τις εκ των οικείων, ή ασθενών βαρέως, ή ευρισκόμενος πολύ μακράν εις τα ξένα, δεν ειμπορεί να παρευρεθή κατά την τελευταίαν εκείνην συνάντησιν,
οι παρόντες αποφεύγουσιν επιμελώς να κάμωσι μνείαν του ονόματός του,
μη τυχόν ακούσας επιθυμήση ο ασθενής να τον ίδη.
Διότι τότε, εάν ο ποθούμενος δεν προφθάση να έλθη, θα μείνουν οι οφθαλμοί του νεκρού ημίκλειστοι προσδοκώντες την άφιξίν του, και όταν ακόμη η εν αυτοίς ζωή προ πολλού απεσβέσθη.»


Λοιπόν, μπορείτε να ξεχωρίσετε τα λαογραφικά τμήματα του κειμένου από το ηθογραφικά;
Κι αν θέλετε και περισσότερη δουλειά, για να προχωράμε και λίγο λίγο, ας αναζητήσετε αυτοβιογραφικά – πια – στοιχεία από το απόσπασμα: « Όχι, όχι, μητέρα! ( σελ. 151) – Οι οφθαλμοί της επληρώθησαν δακρύων και εγώ εσιώπησα (σελ. 153) »

Καλό απόγεμα :-)


ΣΗΜ. Τον καιρό που ο Γ. Βιζυηνός ήταν στο Βερολίνο και στο Παρίσι, τα χρόνια, πάνω κάτω,
που δημοσιευόταν το Αμάρτημα της μητρός μου αρχικά και τα άλλα του διηγήματα στη συνέχεια,
Ένας έλληνας ζωγράφος, ο Γεώργιος Ιακωβίδης, φιλοτεχνούσε τα έργα του στο Μόναχο.
Τέσσερα απ’ αυτά, τη «μητρική στοργή», την «πίπα του παππού» και την «προσφυγοπούλα»
και «το κερί της βλάχας» συνοδέψαν, σαν εικαστικό παράλληλο, την ανάρτησή μας.

Τρίτη 26 Οκτωβρίου 2010

Βιζυηνός και ηθογραφία

Η αγία Σοφιά, στη Βιζύη (τουρκ. Vize), ναός βυζαντινός,
ο οποίος, με την προσθήκη ενός μιναρέ,
έχει μετατραπεί σε τζαμί
Μια και την απορία του Σπύρου Μπ., τη σχετική με την ηθογραφία,
δεν προλάβαμε στην τάξη να την εξηγήσουμε, ας δούμε λίγα στοιχεία εδώ:
Ας ξέρουμε πως ηθογραφικά είναι τα κείμενα που περιγράφουν τη ζωή στην ελληνική ύπαιθρο, τη ζωή των απλών ανθρώπων της υπαίθρου.
Τη ζωή τους μέσα από τις τοπικές παραδόσεις, τα ήθη και τα έθιμα,
καθώς και τις συνήθειες, το χαρακτήρα και τη νοοτροπία τους.

Βέβαια, καθώς εκείνη την εποχή (τέλη 19ου αιώνα) η διαφορά στον τρόπο ζωής ανάμεσα στην επαρχία και στα αδιαμόρφωτα ακόμη ελληνικά αστικά κέντρα είναι πολύ μικρή,
μπορούμε να θεωρήσουμε ότι η ηθογραφία
«αποτυπώνει όψεις του ενιαίου ελληνικού κόσμου, που διατηρεί μια παραδοσιακή δομή
κι έναν τρόπο ζωής ανάλλαχτο ίσως εδώ και πολλούς αιώνες» ( Κ. Μητσάκης)
Μερικά από τα βασικά χαρακτηριστικά των ηθογράφων είναι:

-καλλιεργούν σχεδόν αποκλειστικά το διήγημα

- χαρακτηρίζονται από έντονο λυρισμό και εμπνέονται από τα προσωπικά τους βιώματα και εμπειρίες, χρησιμοποιώντας τον τόπο καταγωγής τους ως πλαίσιο για τα έργα τους.

- συνδυάζουν και τη λαογραφία, την αναλυτική, δηλαδή, καταγραφή των ηθών και των εθίμων του λαού.

Η τάση αυτή στη νεοελληνική πεζογραφία ξεκινά γύρω στα 1880 και συνεχίζεται ως τις πρώτες δεκαετίες του 20ου αιώνα.
Ο Βιζυηνός θεωρείται ο βασικός εισηγητής
του ηθογραφικού διηγήματος ( όπως, άλλωστε, και ο Παπαδιαμάντης).

Διαβάζοντας το έργο του, καταλαβαίνουμε ότι ο Βιζυηνός δεν καλύπτεται επαρκώς
από τον όρο «ηθογραφία», από το χαρακτηρισμό «ηθογράφος συγγραφέας».
Κι αυτό γιατί η ηθογραφία «μας δίνει συνήθως μια φωτογραφική,
μια επίπεδη όψη του κόσμου, από τον οποίο λείπει η τρίτη διάσταση,
το βάθος της ανθρώπινης ψυχής. Αυτή τη διάσταση στην πεζογραφία της εποχής του
και γενικά στη νεοελληνική πεζογραφία
την έφερε πρώτος με το έργο του ο Γ. Βιζυηνός» ( Κ. Μητσάκης)
Ο Βιζυηνός «μπολιάζει» με αυτή τη διάσταση την ηθογραφία,
προχωράει πιο μακριά απ’ αυτή.
Όπως γράφει κι ο Π. Μουλλάς: «Ο Βιζυηνός μπορεί να κλείνει μέσα στο έργο του
ένα πλήθος από λαογραφικά στοιχεία, αλλά βρίσκεται πολύ μακριά
από τους απλοϊκούς «ηθογράφους» της γενιάς του,
που καταγράφουν τις εμπειρίες και τις μνήμες τους, χωρίς πάντα να ξέρουν γιατί. Συγγραφέας – διανοούμενος αυτός δεν ανήκει στη χορεία των δημοσιογράφων που συντάσσουν επίκαιρα ηθογραφικά αφηγήματα (…). Η μοίρα του είναι διαφορετική, μοναχική, παραμυθένια.» Και παρακάτω: « δεν είναι ο αφελής παραμυθάς που ανασκαλεύει τα μεταλλεύματα της μνήμης του, ανυποψίαστος για την αξία τους· είναι ο λόγιος που παρακολούθησε από κοντά στο εξωτερικό την πορεία του θετικισμού ή του νατουραλισμού, την εξέλιξη της πειραματικής ψυχολογίας, της φιλοσφοφίας και της αισθητικής, τις θεωρητικές συζητήσεις για το φολκλόρ(…)»
ποτάμι στην επαρχία Kirklareli,
στην ανατολική Θράκη, κοντά στη Βιζύη

Το ότι, λοιπόν, ο Βιζυηνός δίνει βάθος στην επίπεδη ηθογραφία,
προσθέτοντας την τρίτη διάσταση, αυτή της της ψυχογραφίας των χαρακτήρων του,
είναι αυτό που κάνει τη διαφορά του και από τους συγχρόνους του.
Όπως παρατηρεί ο Κ. Μητσάκης, «ο Βιζυηνός είναι δημιουργός αληθινών ανθρώπων. Οι χαρακτήρες του είναι αληθινοί, γιατί δεν είναι απλά γραφικά ενεργούμενα μέσα σε ένα ειδυλλιακό ντεκόρ· είναι ανθρώπινες υπάρξεις που ωριμάζουν, δικαιώνονται και αγιάζουν μέσα στο σωματικό και ψυχικό πόνο. (…) Δεν είναι άτομα μοναχικά, που πάει να πει αντικοινωνικά. Αντίθετα, βρίσκονται σε στενή επαφή και οργανική σχέση με τον περίγυρό τους, τόσο τον ανθρώπινο όσο και το φυσικό. Το αποτέλεσμα είναι να υπάρχει μια αξεδιάλυτη ενότητα του ανθρώπου με τον τόπο του μέσα στο χρόνο
Γι’ αυτό και τα διηγήματα του Βιζυηνού λειτουργούν σε πολλά επίπεδα.

Αυτά, λοιπόν, και για να καταλάβουμε την ηθογραφία αλλά και για να δούμε πώς ο Βιζυηνός την εμπλουτίζει και προχωράει ένα βήμα μπροστά.


ΣΗΜ. Μέχρι την Κυριακή θα κάνουμε ένα μικρό ιντερνετικό διάλειμμα,
οπότε δε θα τα πούμε μέσα από τα σχόλια ή τα μέιλ.
Ραντεβού την Κυριακή το βράδυ.