Κυριακή 4 Δεκεμβρίου 2011

Καιρός σκεπτικός. Χριστουγεννιάτικα διηγήματα. ( εκτός ύλης)

(Τώρα που είστε εκδρομή, ευκαιρία είναι να ξεφύγουμε λιγάκι από το βάρος της εξεταστέας ύλης..)



Η Ιωάννα Καρυστιάνη συγκεντρώνει εννιά αδελφάκια διηγήματα στη συλλογή «Καιρός σκεπτικός» που κυκλοφόρησε τον Οκτώβριο του 2011। Στη μακέτα του εξώφυλλου, που σχεδίασε ο Αντώνης Αγγελάκης, σ’ ένα γκρίζο, χιονισμένο τοπίο ένα δέντρο με λίγα γυμνά κλαδιά· στην άκρη του ενός στέκεται ένα πουλάκι।


Τα Χριστούγεννα του 2010 είναι το νήμα του χρόνου που δένει όλες τις ιστορίες· οι οποίες είναι βαθύτερα, ουσιαστικότερα δεμένες με ένα στέρεο θεματικό ιστό, έναν ιστό που τις κάνει να είναι πραγματικά χριστουγεννιάτικα διηγήματα। Όχι με αη Βασίληδες και ελαφάκια και ψώνια. Έναν ιστό ανθρώπινης ψυχής και αγάπης που υφαίνει η συγγραφέας σκύβοντας με τρυφερότητα πάνω από τους ήρωές της. Σε όλες τις ιστορίες άνθρωποι αποκλεισμένοι σε αναζήτηση διεξόδου. Αποκλεισμένοι στα στενά τους όρια, είτε αυτά είναι σπίτι («Θεριό»), είτε νησί, («Ψαρόνια»), είτε γάμος («Μπάρδο» ), είτε σύμβαση («Στα μανταλάκια»), είτε πόλη («Γέρασες, μικρέ μου», είτε κοινωνικός αποκλεισμός («Κινέτα»). Μοναξιά που δεσπόζει. Και άνθρωποι κάθε είδους, κυρίως ενήλικες, που προσπαθούν, ο καθένας με τον τρόπο του, να τη διαχειριστούν.


Χριστούγεννα του 2010, εποχή κρίσης, που όμως μένει στο περιθώριο της υπαρξιακής περιπέτειας των ηρώων. Σκοτεινά Χριστούγεννα πλαισιώνουν τις ιστορίες μας. Τα γιορτινά φώτα και τα λαμπιόνια απλώς μεγαλώνουν το γύρω σκοτάδι μετατρέποντάς το σε θλιβερό σκηνικό. Η Καρυστιάνη στο μέσα σκοτάδι εστιάζει, στα σκοτεινά χριστούγεννα των μοναχικών ψυχών. ( « Έχω παιδιά; Έχω εγγόνια; Ποιος να ’ναι, βρε Μάκη; Κι όσοι απομείνανε γύρω – γύρω, καθαρίζουν μ’ ένα ξερό τηλεφώνημα για Χρόνια Πολλά. Ενός λεπτού υπόθεση με κάνανε» (σελ. 166).
Που αποζητούν ένα άγγιγμα, που απλώνουν το χέρι, που επινοούν λύσεις ν’ ακουμπήσουν τη ζεστασιά τους, την ψευδαίσθησή τους για τις μέρες που θα ’ρθουν, που αγωνίζονται να στήσουν γέφυρες στα ερείπια πολλές φορές, για ένα μαζί. «Ναι, σήμερα νιώθει άνθρωπος. Χάιδεψε σώμα. Το άγγιγμα, το σμίξιμο, ο χτύπος μιας καρδιάς στο χέρι της. Σαν να κέρδισε κιόλας το φλουρί της βασιλόπιτας» ( σ. 101) ή « Τι να την κάνει την ελευθερία του δίχως αυτόν; Στα εξήντα οχτώ του δε διψά γι’ αυτήν, διψά για τα δεσμά της φροντίδας και της στοργής» ( σελ. 121) ή «(…) για σας, κύριε Τόλη, αυτή η τοσοδούλα φράση ολόκληρο ευαγγέλιο» ( σελ.200)


Καρποί αγάπης για τη ζωή και τους ανθρώπους, θα έλεγες πως είναι τα εννέα διηγήματα της Καρυστιάνη. Σα να βάλθηκαν τα ίδια να κάνουν παρέα στους ήρωές τους. Και αντίδωρο σε έναν τόπο που πολύ αγαπήθηκε και που τώρα υποφέρει. Απλωμένες οι ιστορίες σε κάθε γωνιά της Ελλάδας, Τήνο, Κρήτη, Τρίκαλα, δυτική Μακεδονία, Πεντέλη, Κατερίνη, Πειραιά, Κινέτα, ένα μωσαϊκό ανθρώπων με κοινό παρονομαστή τη μοναξιά και την ανάγκη επαφής, ζωή κανονική, χωρίς περιτύλιγμα, χωρίς βερνίκι και ψεύτισμα, ζωή πίσω από τα φώτα.
Άνθρωποι που τρίβονται στη ζωή κι απ’ τη ζωή, που πορεύονται μέσα από τις απώλειες, που αγωνίζονται για το λίγο που τους αναλογεί, άνθρωποι άνθρωποι και λιγότερο χαρακτήρες λογοτεχνικοί।


Κι αυτός ο κόσμος πλάθεται με μια γλώσσα πλούσια, γεμάτη χυμούς, μια γλώσσα με μνήμη που επιμένει και που ονομάζει τα αντικείμενα, που δίνει υπόσταση και στα πιο ταπεινά, κοφτή και κοφτερή, ευλύγιστη κι ολοζώντανη.

Κάπως έτσι «διαβάζω» και το εξώφυλλο: Ένα μικρό, ανυπεράσπιστο πουλάκι στην άκρη ενός γυμνού κλαδιού, στην άκρη του γκρίζου, χιονισμένου τοπίου. Η Καρυστιάνη έχω την εντύπωση πως εφάρμοσε αυτό που η Κική Δημουλά λέει για το ποίημα: ««...Βαδίζεις σε μιαν έρημο. Ακούς ένα πουλί που κελαηδάει. Όσο κι αν είναι απίθανο να εκκρεμεί ένα πουλί στην έρημο, ωστόσο εσύ είσαι υποχρεωμένος να του φτιάξεις ένα δέντρο. Αυτό είναι το ποίημα...»


Η Καρυστιάνη φτιάχνει το δέντρο μπορώντας να αφουγκραστεί στην έρημο τις ομιλούσες ψυχές των ανθρώπων. Και δεν είναι εύκολο αυτό. Θέλει μεγάλη ευαισθησία, πολλή αγάπη και επίμονη προσήλωση στο ουσιώδες – πράγματα σπάνια πια στον καιρό της κρίσης. Και δίνοντάς τους λόγο, μας προτρέπει να τις ακούσουμε κι εμείς, καθώς μας ψιθυρίζουν τη φράση του Εμπειρίκου: «Πάρε τη λέξη μου, δώσε μου το χέρι σου»


Στο διαδίκτυο βρήκαμε αυτό το βίντεο του वंग्लौक της κινηματογραφικής λέσχης Άνδρου:



21 σχόλια:

Νίκος είπε...

Πολύ ωραίο φαίνεται!!!Θα το τιμήσω!!Με τη σειρά μου θέλω να προτείνω μια άλλη σειρά διηγημάτων που αν και δεν είναι Χριστογεννιάτικα μιλάνε ακριβώς για τα ίδια θέματα ή λίγο παρόμοια!!Μιλώ για το βιβλίο "Κάμπος στις φλόγες" του Μεξικανού Συγγραφέα τιμημένου με το Κρατικό Βραβείο Λογοτεχνίας του Μεξικού και το ισπανικό βραβείο Principe de Asturias.Έχω διαβάσει λίγο(πότε να προλάβω άλλωστε!!Οι υποχρεώσεις τρέχουν)αλλά νομίζω είναι πολύ καλό!!

Χαιρετώ!!Επειδή είμαι καλός δεν θα κανω διαφωτιση για την ΗΑ!!(ας μην έλειπαν στην Νύμφη του Θερμαικού και θα σας έλεγα.....ΧΑΧΑ!!)

Ρουμπάκης Γιάννης είπε...

Εξαιρετική πρόταση το βιβλίο της Καρυστιάνη καθώς και αυτό του Χουάν Ρούλφο, του οποίου βέβαια το "Πέδρο Πάραμο" είναι ένα από τα αριστουργήματα της παγκόσμιας λογοτεχνίας.

Ἅ λ ς είπε...

ομορφες εικονες να τονισω αρχικα και ενδιαφερουσα προταση...

υγ:μα τι ωραια να λεει ο εμπειρίκος;

φιλί!

gyristroula2 είπε...

Διονύση! Ποτέ άλλοτε δεν ξαναδιάβασα έτσι βιβλίο διαβασμένο. Δεν φαντάζεσαι τη συγκίνηση...

Διονύσης Μάνεσης είπε...

Νίκο,

Καλησπέρα στα ΒΔ. Να το τιμήσεις. Όταν έρθεις, να στο δανείσω. Όσο για τον Juan Rulfo, θεωρώ κι εγώ πως, όπως λέει κι ο φίλος μας ο Γιάννης, έχει γράψει ένα εξαιρετικό βιβλίο ( Το Pedro Pàramo). Τη συλλογή του των διηγημάτων που διαβάζεις δεν την έχω διαβάσει.
Ανοίγεις, όμως, ένα μεγάλο κεφάλαιο, αυτό της λατινοαμερικάνικης λογοτεχνίας, που θέλει την κουβέντα του.

Ειδικά για μεξικανό συγγραφέα, θα σου πρότεινα να δεις και τον Carlos Fuentes ( Τα "κρυστάλλινα σύνορα", π.χ, μια και μιλάμε για διηγήματα)

Καλές αναγνώσεις, λοιπόν:-)

Διονύσης Μάνεσης είπε...

Γιάννη,

Αν έχεις κατά νου καμιάν αναγνωστική πρόταση, πες το κι έγινε! ( Πέρα από τα ποιήματα του Πατρίκιου που τόσο ζεστά σύστησες στο blog σου:-) )

Φιλιά.

Διονύσης Μάνεσης είπε...

Αλς,

Μόνο ο Εμπειρίκος; Τυχεροί εμείς, που σε μας φτάνουν..

Όσο για τις φωτογραφίες, να σου πω τον καημό μου: περνάει ο καιρός, μακραίνει η διαδρομή του blog, (μεγαλώνουμε κιόλας..), και...ξεχνώ ποιες φωτογραφίες έχω βάλει στις προηγούμενες αναρτήσεις(!) Κάθε φορά έχω την αίσθηση ότι τις έχω ξαναβάλει..
(Είναι σοβαρό, γιατρέ μου;)

Διονύσης Μάνεσης είπε...

Γυριστρούλα,

Μα κι εγώ, με την Καρυστιάνη πάντα έχω μια "συνομιλία" με το νησί σου. Θες η μικρά Αγγλία, θες το εξοχικό της, θες το απωθημένο μου "να πάω και να κατοικήσω.." κλπκλπ, όλο στην Άνδρο ταξιδεύω.

Αν βάλεις το βίντεο να παίξει, κάποια στιγμή προς την αρχή του ακούγεται και η καμπάνα της εκκλησίας που μετράει την ώρα στις Στενιές:-)

Πολλά φιλιά.

Νίκος είπε...

Αν και απευθύνεστε στην Ειρήνη θα σας απαντήσω εγώ!!ΝΑΙ ΕΙΝΑΙ ΣΟΒΑΡΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ!!ΧΑΧΑΧΑΧΑ!!!

Καλησπέτα στο κέντρο!!ΧΑΧΑ!!Μετά τον Χουάν Ράλφο και τον Κάμπο τις φλόγες έχω βάλει στο μάτι τον Κατάδικο του Θεοτόκη!!Λυπάμαι αλλά ο Πλους φταίει!!ΧΑΧΑ!!Αφού μου το βάζει φάτσα κάρτα τι να κάνω με παρασέρνει!!Θέλω να διαβάσω όμως και το Πέδρο Παράμο και το άλλο που μου προτείνετε!!Επίσης θέλω να προτείνω ένα βιβλίο της Σοηδέζας Σέλμα Λαγκερχοφ(πρώτη γυναικα με νομπελ λογοτεχνίας) τον Αυτοκράτορα της Πορτογαλίας!!Οσο για την λατινοαμερικάνική και γενικότερα την ισπανόφωνη λογοτεχνία διαπιστώνω ότι σε σχέση με άλλες λογοτεχνικές παραδόσεις έχει περισσότερο πάθος!!Φταίει ίσως το ταπεραμέντο!!Ας πούμε η γερμναική(πχ Έσσε(Παναγιά βοήθα!!ΧΑΧΑ!!)είναι πολύ στεγνή!!Νομίζω είναι πιο κοντά στην ελληνική αλλά και αρκετά ιδιότυπο λόγω γεωγραφικής θέσης στη ρωσική λογοτεχνία!!Καμία σχέση όμως με την Αγγλοσαξωνική που είναι πολύ ρηχή νομίζω!!Αν βάλουμε και την ιταλική και την αραβική σε μικρότερο βαθμό μπορώ να πω ότι αυτές οι λογοτεχνίες ειναι οι καλύτερες!!

Αυτά από το μακρινό βορρα Βορρά!!Καληνυχτώ!!

Ἅ λ ς είπε...

αχαχαχαχαχα σε βεβαιώνω ότι δεν τα εβαλες ξανα.. (μαλλον (!) )
το παθαινω και γω....!
μην ανησυχεις ... ΚΑΙ ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΘΕΜΑ ΗΛΙΚΙΑΣ....!!!! γεια χαρααα...

Ἅ λ ς είπε...

Νικο,

μακρυ είναι το ματι σου (!)
δεν είναι και τοσο μακρια πια η Αθηνα... ελεος... τα νευρα μας....

Νίκος είπε...

Ε δεν έκανα τίποτα τώραααααααααααααααααααααααααααααα!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!Και είιιιιιιιμαααααααααασσσσσσσστττττττττττεεεεεεεεε πιο μακριά εμείιιιιις!!!Ζήηηηηηηηηηλια ψωωωωωωωωρα!!ΧΑΧΑΧΑ!!Όσο για τα νεύρα έχω ένα καταπληκτικό γιατρικό που όμως επειδή είναι τόσο καλό δεν λέγεται δημοσίως!!ΧΑΧΑ!!

Θετική vs Θεωρητική είπε...

Γίνεται να μιλήσω κι εγώ, αν και είμαι θετική; :Ρ

Θα ήθελα πολύ να διαβάσω αυτό το βιβλίο και μάλιστα, στις διακοπές των Χριστουγέννων. Τα Χριστούγεννα ποτέ δεν τα συμπάθησα για τους δικούς μου προσωπικούς λόγους και θα ήθελα να δω αν μία από τις 9 ιστορίες ταυτίζεται με τη δική μου. Ουσιαστικά, θέλω να κάνω μία έρευνα ως σωστή επιστήμονας.


-Θετική

Διονύσης Μάνεσης είπε...

Νίκο,

Να προσέχουμε με τις γενικεύσεις, ε; ( Αυτό πάει παντού..)
(Γενίκευση..) :-)

Διονύσης Μάνεσης είπε...

Αλς,

Όχι,ε;
Αν είναι, πάντως, θέμα ηλικίας, για μένα θα είναι φυσιολογικό, εσύ πρέπει να προσέχεις!!

Χαιρετισμούς.

Διονύσης Μάνεσης είπε...

Θετική,

Τι ωραία έκπληξη!

Τα στοιχεία της κάθε περίπτωσης παρουσιάζουν μια ποικιλία, που, όπως λέτε κι εσείς οι επιστήμονες (χμ), τείνει στο μείον άπειρο. Αλλά, αν αυτό αποτελεί αφορμή να διαβάσεις το βιβλίο, δεσμεύομαι να στο φέρω (Τώρα που ξέρω κιόλας ότι σχολαστικά τα προσέχεις!)

Νίκος είπε...

Ένα σώμα χωρίς αγάπη

μια καρδιά χωρίς τον ουρανό

ένα κουφάρι που έχασε τη ζωή

τρόπαιο νίκης στέκεσαι,

σήμα ακριβό με το χέρι απλωμένο

να πιάσεις το όνειρο που έχασες

και περιμένεις να έρθει με την επόμενη άνοιξη,

ίσως με τον επόμενο χειμώνα, τον ερχόμενο χρόνο,

Αιώνια σε σκάλισε η σμίλη του έρωτα της φύσης,

Κούρο της σοφίας

του αβασάνιστου κύκλου της ζωής,

Κορμί που γέρνεις ελαφρά προς τον άνεμο

και του ζητάς τον τελευταίο χορό...

Θετική vs Θεωρητική είπε...

Κύριε Διονύση,

Η ανάρτηση είναι εκτός ύλης οπότε μπορώ να μιλήσω! ^__^

Τείνει προς το μείον άπειρο; Γιατί μείον και όχι συν;
Να μου το φέρετε σας παρακαλώ, sensei (= προσφώνηση στα ιαπωνικά που χρησιμοποιείται στους καθηγητές και στους γιατρούς)

- Θετική :Ρ

Νίκος είπε...

ΛΙΙΖΖΑΑΑΑΑΑΑΑ!!Τι δουλειά εχεις εσύ εδώ;;;;Τσ τσ τσ τσ!!Παντού μας την μπαίνετε!!ΧΑΧΑΧΑ!!!Και όχι βρωμοκουβέντες στο ιερό ιστολόγιο της λογοτεχνίας!!Ακους εκεί άπειρο και μείον άπειρο!!!Που βρισκόμαστε;;;Παπαπαπα!!Πάει χάλασε ο κόσμος!!ΧΑΧΑΧΑ!!

Διονύσης Μάνεσης είπε...

Θετική,

Για το μείον άπειρο θα μπορούσα να σου απαντήσω κάπως αμπελοφιλοσοφικά και να σου πω "γιατί όλα εκεί τείνουν κι οι περιπτώσεις κι οι ερμηνείες κι η ζωή κλπ", αλλά η (πικρή) αλήθεια είναι πως αφηρημένα και χωρίς να το εννοώ το έγραψα. Αν ήμουν πιο συγκεντρωμένος, θα έγραφα "συν". ( Ου γαρ έρχεται μόνον, που λέγαμε και με την Ειρήνη..)

Όσο για την προσφώνηση των γιαπωνέζων, με εντυπωσιάζει το γεγονός ότι η προσφώνηση είναι κοινή για γιατρούς και καθηγητές. Σου θυμίζω το "ψυχής άκος" ( =θεραπεία ψυχής)που βλέπαμε πέρυσι στην εκδρομή, στο κτίριο της βιβλιοθήκης, στις Μηλιές. Στην ίδια λογική δεν είναι;

( να αρχίσω να αναθεωρώ τις γιαπωνέζικες εμμονές μου, ε;)

Καλημέρα, καλημέρα.

Διονύσης Μάνεσης είπε...

Διευκρίνιση:

Το ποίημα δεν είναι του δικού μας Νίκου. Μάλλον βρήκε ανοιχτή την πόρτα του διαδικτύου και τρύπωσε στο χώρο των σχολίων αυτής της ανάρτησης.

Υπάρχει εδώ:
http://tera-amou.pblogs.gr/diagwnismos-012-oi-tyheroi-kai-ta-keimena-poy-kerdisan.html

Το αφήνουμε φιλόξενα να κουρνιάσει, θυμίζοντας ότι το ιστολόγιό μας δε συνηγορεί στα ανώνυμα σχόλια που δεν αναγνωρίζει.