Από τον Ελύτη στο Σολωμό

Το Σάββατο που μας πέρασε, στην έκθεση για τον Ελύτη, βλέποντας έργα του και διαβάζοντας κάποια κείμενά του, επιβεβαιώναμε τους κοινούς του τόπους με το Σολωμό, την ομόκεντρη, θα έλεγε κανείς, διαμόρφωση της ποιητικής τους συνείδησης.
Ας διαβάσουμε πρώτα λίγο τον Οδυσσέα Ελύτη από τα «Ανοιχτά χαρτιά», σελ. 326-7 (Ίκαρος, έκδοση ε΄, 2000):
« Μιλάμε για Φύση, ναι. Η ευρωπαϊκή ευαισθησία, τοήξερα, το έβλεπα στους ποιητές της, από καιρό είχε παραμερίσει, την είχε αποθηκεύσει σε ορόφους κατώτερους, ωσάν μάζα ύλης που δε βρίσκει αντίλαλο στην ψυχή. Και σ’ εμάς, οι πιο αφελείς από τους πιο προχωρημένους, την αποκαλούσαν «τοπίο», «ηθογραφία», «εμπρεσιονιστική ζωγραφική». Σπολλάτη τους! Και ο ήλιος, γι’ άλλους είναι μεταφυσική, γι’ άλλους περίπατος στο Ζάππειο. Όμως εδώ, με τον τρόπο που έβλεπα τη Φύση, το θέμα καταντούσε να μην είναι πια η Φύση. Από το όραμα έβγαινε μια αίσθηση και η αίσθηση αυτή οδηγούσε πάλι σ’ένα όραμα. Είχε σημασία η κίνηση. Θέλω να πω, η παράλληλη κίνηση της ψυχής·ή, αλλιώς, η αεικινησία μέσα στο Ασάλευτο και το Αιώνιο.

Αυτή η αδιάκοπη διείσδυση της θάλασσας μέσα στα βουνά, που ήταν και το προχώρημα των βουνών μέσα στη θάλασσα· η διαύγεια των νερών όπου ο βυθός ήταν και οροφή ενός κόσμου πάνω από το κεφάλι μας· η μυρωδιά της λυγαριάς, που σα να καθάριζε τον ουρανό και μαζί να ξέγραφε μέσα μας όλα τα λάθη· και η πέτρινη βρύση πάνω στη δημοσιά, ένας μικρός καθημερινός Παρθενώνας…Η αναγωγή στις έσχατες γραμμές, που έχουν συρθεί με τέτοιο τρόπο που να ‘ναι ανεξάλειπτες· μια τάξη τέλος πάντων όπου ο αριθμός ήταν τόσο αληθινός, συνάμα και άπιαστος, όσο το νερό που αναπηδούσε και φώναζε, όμοια βρέφος· η Σελήνη, η συνωμότισσα του φλοίσβου· κι η αγκάλη όπου δε στάθηκε πάρεξ ο όρκος ενός ερωτευμένου· αυτές οι φούχτες τα βρεμμένα βότσαλα που μύριζα κι ήταν σα να’ πλενε τα μάτια μου η πιο αμόλυντη έννοια…Αυτά όλα, ρωτάω και ρωτιέμαι ο ίδιος, ήταν τοπίο; Ήταν μονάχα φύση; Ή μήπως όχι; Ή μήπως ήταν η αρχή και το τέλος του κόσμου, το άλφα και το ωμέγα του ανθρώπου, ο ίδιος ο Θεός – κι ότι που ετοιμαζόμουν να πω: ο Θεός να με συγχωρέσει!»

Και τώρα δείτε: Βλέπετε ομοιότητες; Τι απ’ αυτά που διαβάσατε το συναντάτε ως ιδέα στους στίχους του Κρητικού, ή και στα συνοδευτικά κείμενα του βιβλίου μας για το Σολωμό, ή ακόμα και σ’ όλα όσα έχουμε πει για τον κόσμο των ιδεών του; Για πείτε!

Για την ώρα που θα χάσουμε αύριο λόγω της απεργίας θα κάνουμε, μέχρι το σαββατοκύριακο, την επόμενη αναπλήρωση. Οπότε, για σήμερα, απομένει ένα τραγουδάκι, κάπως σχετικό με τη σημερινή ανάρτηση: Ο αλησμόνητος κι αγαπημένος Δημήτρης Λάγιος, μελοποιώντας τόσο το Σολωμό όσο και τον Ελύτη, απλώνει μια γέφυρα ανάμεσά τους. Τον βρήκαμε στο youtube να τραγουδάει το «Όμορφη και παράξενη πατρίδα» και υποκύψαμε στον πειρασμό να τον ακούσουμε παρέα:

Στίχοι: Οδυσσέας Ελύτης , Μουσική: Δημήτρης Λάγιος
Ερμηνεύει ο Δημήτρης Λάγιος

Όμορφη και παράξενη πατρίδα
ωσάν αυτή που μου 'λαχε δεν είδα

Ρίχνει να πιάσει ψάρια πιάνει φτερωτά
στήνει στη γη καράβι κήπο στα νερά
κλαίει φιλεί το χώμα ξενιτεύεται
μένει στους πέντε δρόμους αντρειεύεται

Όμορφη και παράξενη πατρίδα
ωσάν αυτή που μου 'λαχε δεν είδα

Κάνει να πάρει πέτρα την επαρατά
κάνει να τη σκαλίσει βγάνει θάματα
μπαίνει σ' ένα βαρκάκι πιάνει ωκεανούς
ξεσηκωμούς γυρεύει θέλει τύραννους

Όμορφη και παράξενη πατρίδα
ωσάν αυτή που μου 'λαχε δεν είδα