Θα τους δείτε, κάποιες φορές, μες στη βροχή και μες στη θλίψη

Κ. Καβάφη
Μελαγχολία του Ιάσωνος Κλεάνδρου·

ποιητού εν Κομμαγηνή· 595μ.Χ

Το γήρασμα του σώματος και της μορφής μου
είναι πληγή από φρικτό μαχαίρι.
Δεν έχω εγκαρτέρησι καμιά.
Εις σε προστρέχω Τέχνη της Ποιήσεως,
που κάπως ξέρεις από φάρμακα∙
νάρκης του άλγους δοκιμές, εν Φαντασία και Λόγω.

Είναι πληγή από φρικτό μαχαίρι.-
Τα φάρμακά σου φέρε Τέχνη της Ποιήσεως,
που κάμνουνε – για λίγο – να μη νοιώθεται η πληγή.


Για τη Μελαγχολία του Ιάσωνος Κλεάνδρου έχουμε μιλήσει και άλλες φορές
(http://logotexniakatefthinsis.blogspot.com/2009/12/blog-post.html
http://logotexniakatefthinsis.blogspot.com/2009/12/blog-post_18.html )

Όμως πάντα στην τάξη υπήρχε μια απόσταση – η απόσταση της ηλικίας. Η εφηβική, η νεανική ηλικία, λίγο εγωιστική απ’ τη φύση της, περήφανη, δεν αφήνει πολύ χώρο για το γήρας. Η υπαρξιακή αγωνία της φθοράς «του σώματος και της μορφής», ευτυχώς, δεν έχει χτυπήσει την πόρτα της ακόμα.
Μια και λείπει το βίωμα, λοιπόν, επιστρατεύεται η συζήτηση, ο προβληματισμός, ώστε να μπορέσουμε να αντικρύσουμε καθαρότερα την «πληγή από φρικτό μαχαίρι» που είναι το γήρασμα.

Συμβολή σ΄ αυτή τη συζήτηση και το τραγούδι του

Jacques Brel

«Les vieux»,

Οι γέροι, που «ακόμα κι αν ζουν στο Παρίσι όλοι στην «επαρχία» ζουν (..), ακόμα και πλούσιοι είναι φτωχοί, χωρίς αυταπάτες».

Πριν το ακούσετε, διαβάστε το, δείχνοντας κατανόηση για την πρόχειρη μετάφραση,

Les vieux ne parlent plus ou alors seulement parfois du bout des yeux

Οι γέροι δε μιλάνε πια ή μόνο μερικές φορές με την άκρη των ματιών
Même riches ils sont pauvres, ils n'ont plus d'illusions et n'ont qu'un coeur pour deux

Ακόμα και πλούσιοι είναι φτωχοί, δεν έχουν πια αυταπάτες και δεν έχουν παρά μια καρδιά για δυο
Chez eux ça sent le thym, le propre, la lavande et le verbe d'antan

Σπίτι τους μυρίζει το θυμάρι, το καθαρό, η λεβάντα κι οι λέξεις του παρελθόντος
Que l'on vive à Paris on vit tous en province quand on vit trop longtemps

Ακόμα κι αν ζουν στο Παρίσι , όλοι στην «επαρχία» ζουν, όταν γερνούν τόσο πολύ
Est-ce d'avoir trop ri que leur voix se lézarde quand ils parlent d'hier

Κι είναι που έχουν γελάσει τόσο που η φωνή τους σπάει, όταν για το χτες μιλούν
Et d'avoir trop pleuré que des larmes encore leur perlent aux paupières

Και που έχουν κλάψει τόσο που τα δάκρυα ακόμα στα βλέφαρά τους λαμπυρίζουν
Et s'ils tremblent un peu est-ce de voir vieillir la pendule d'argent

Κι αν τρέμουν λίγο είναι που βλέπουν να γερνάει το παλιό ασημένιο ρολόι
Qui ronronne au salon, qui dit oui qui dit non, qui dit: je vous attends

που ρονρονίζει στο σαλόνι και λέει ναι και λέει όχι και λέει «σας περιμένω»

Les vieux ne rêvent plus, leurs livres s'ensommeillent, leurs pianos sont fermés

Οι γέροι δεν ονειρεύονται πια, τα βιβλία τους μισοκοιμισμένα, τα πιάνα τους κλειστά
Le petit chat est mort, le muscat du dimanche ne les fait plus chanter

Η μικρή γατούλα έχει πεθάνει και το μοσχάτο κρασί της Κυριακής δεν τους κάνει πια να τραγουδούν
Les vieux ne bougent plus leurs gestes ont trop de rides leur monde est trop petit

Οι γέροι δε μετακινούνται πια· οι εκφράσεις τους έχουν τόσες ρυτίδες κι ο κόσμος τους είναι τόσο μικρός
Du lit à la fenêtre, puis du lit au fauteuil et puis du lit au lit

Απ’ το κρεβάτι στο παράθυρο, μετά από το κρεβάτι στην πολυθρόνα και μετά από το κρεβάτι στο κρεβάτι
Et s'ils sortent encore bras dessus bras dessous tout habillés de raide

Κι αν ακόμα βγαίνουν, χέρι με χέρι πιασμένοι, με ρούχα ατσαλάκωτα
C'est pour suivre au soleil l'enterrement d'un plus vieux, l'enterrement d'une plus laide

Είναι για ν’ ακολουθήσουν στη λιακάδα την εκφορά ενός πιο γέρου, την εκφορά ενός πιο άσχημου
Et le temps d'un sanglot, oublier toute une heure la pendule d'argent

Και η ώρα ενός λυγμού, να ξεχάσουν για λίγο το παλιό ασημένιο ρολόι
Qui ronronne au salon, qui dit oui qui dit non, et puis qui les attend

Που ρονρονίζει στο σαλόνι και λέει ναι και λέει όχι και μετά τους περιμένει

Les vieux ne meurent pas, ils s'endorment un jour et dorment trop longtemps

Οι γέροι δεν πεθαίνουν· αποκοιμούνται μια μέρα και κοιμούνται για χρόνο πολύ
Ils se tiennent la main, ils ont peur de se perdre et se perdent pourtant

Κρατιούνται απ’το χέρι, φοβούνται μη χαθούν και ωστόσο χάνονται
Et l'autre reste là, le meilleur ou le pire, le doux ou le sévère

Και ο άλλος μένει εκεί, ο καλύτερος ή ο χειρότερος, ο γλυκός ή ο αυστηρός
Cela n'importe pas, celui des deux qui reste se retrouve en enfer

Αυτό δεν έχει σημασία, αυτός που μένει θα ξαναβρεθεί στην κόλαση
Vous le verrez peut-être, vous la verrez parfois en pluie et en chagrin

Θα τον δείτε, ίσως, θα τη δείτε κάποιες φορές μες στη βροχή και μες στη θλίψη
Traverser le présent en s'excusant déjà de n'être pas plus loin

Να διασχίζει το παρόν ζητώντας κιόλας συγγνώμη που δεν είναι πιο μακριά
Et fuir devant vous une dernière fois la pendule d'argent

Και να δραπετεύει από μπροστά σας μια τελευταία φορά το παλιό ασημένιο ρολόι
Qui ronronne au salon, qui dit oui qui dit non, qui leur dit: je t'attends

Που ρονρονίζει στο σαλόνι και λέει ναι και λέει όχι και λέει «σας περιμένω»
Qui ronronne au salon, qui dit oui qui dit non et puis qui nous attend
Που ρονρονίζει στο σαλόνι και λέει ναι και λέει όχι και μετά μας περιμένει.

Και τώρα ακούστε το.
Διάλεξα από το youtube την οπτικοποίηση με τους τους αγγλικούς υπότιτλους που «παρακολουθούν» την εκφορά του γαλλικού λόγου και βοηθάνε την κατανόησή του, αλλά και όπου μπορεί κανείς να δει από «κοντά» τον αλησμόνητο Jacques Brel να αποδίδει με ιδιαίτερη εκφραστικότητα το τραγούδι του

Γράψτε μας, αν θέλετε ένα σχόλιο για το τραγούδι, τους στίχους του, τη σχέση του με το δικό μας ποίημα.

Καλό σαββατοκύριακο

– μ’αυτά και με άλλα τελειώνει και το α΄ τετράμηνο…