Ο Στυλιανός Αλεξίου για τη φεγγαροντυμένη

η σημερινή ανάρτηση αφιερώνεται

στην Άρτεμη, τη Χαρά και τη Στέλλα

που θυσίασαν το διάλειμμά τους για να ξεναγηθούν στο blog

Αύριο θα συναντηθούμε με τη φεγγαροντυμένη. Ποια, επιτέλους είναι; Ίσως η περιπλάνησή μας στις πάμπολλες λύσεις-προτάσεις που έχουν δοθεί από τους σολωμιστές δε θα είχε τόση σημασία, αν η συγκριτική τους αντιμετώπιση δε μας οδηγούσε σε συνθέσεις πολύ ενδιαφέρουσες και γοητευτικές.
Οι διακειμενικές επιρροές στη σκηνή αυτή είναι πολλές ( δείτε και στη φωτοτυπία "Μελετώντας τον Κρητικό") κι έτσι ο κάθε αναλυτής επιλέγει για το ερμηνευτικό του μοντέλο κάποια στοιχεία που προκρίνει.

Ας διαβάσουμε απόψε κάποιες από τις σκέψεις του Στυλιανού Αλεξίου από το βιβλίο του "Σολωμικά" ( εκδ. Στιγμή, 1994). Στο κεφάλαιο " Γερμανικές επιδράσεις - Η φεγγαροντυμένη, γράφει μεταξύ άλλων:
" Ίσως βαθύτερη και χαρακτηριστικότερη είναι η επίδραση στο Σολωμό ενός άλλου Γερμανού ποιητή, του ρομαντικού Novalis.

Ο Σολωμός εθαύμαζε το μυθιστόρημα του Novalis

Heinrich von Ofterdingen.

Τον Νικόλαο Λούντζη, στον οποίο όφειλε κατά σημαντικό μέρος τη γνωριμία του με τη γερμανική σκέψη και λογοτεχνία, τον ονόμαζε ο Σολωμός Ερρίκο, γιατί, όπως έλεγε, του θύμιζε τον ομώνυμο ήρωα του μυθιστορήματος.

Στο δεύτερο μέρος του μυθιστορήματος του Novalis, o Heinrich βλέπει μια θαυμαστή οπτασία που τον λυτρώνει από τη δυστυχία και ανοίγει εμπρός του καινούρια ζωή. Μέσα σε παραδεισιακή λαμπρότητα του παρουσιάζεται μια θεία μορφή, που είναι η νεκρή αγαπημένη του. Τον κοιτάζει σιωπηλά χαμογελώντας, ενώ κι εκείνος την κοιτάζει, του γνέφει και στο τέλος χάνεται. Η μέθη του Heinrich εξακολουθεί και μετά το όραμα. Δεν υπάρχει πια πόνος γι' αυτόν.

Τα κοινά στοιχεία [με τη φεγγαροντυμένη του Σολωμού] είναι η λαμπρότητα της οπτασίας, το αμοιβαίο σιωπηλό κοίταγμα και χαμόγελο, η εξαφάνιση έπειτα της μορφής και η βαθύτατη ανακούφιση και ψυχολογική αλλαγή εκείνου που είδε το όραμα. Στον Σολωμό βέβαια αυτά αναμορφώνονται ή πλουτίζονται και με άλλα στοιχεία, αλλά οι αναλογίες στο σύνολο, καθώς ο παράλληλος ψυχολογικός τόνος είναι απαραγνώριστα.. Στον Κρητικό μια θεϊκή μουσική με "ανεκδιήγητους" ήχους ακούγεται έπειτα από την οπτασία. Στον Novalis υπάρχει επίσης μια μουσική υπερφυσική, που την τραγουδούν σαν κάτω από τη γη "μικρές καθαρές φωνές".

Ο παραλληλισμός αυτός φαίνεται να ευνοεί μια από τις ερμηνείες που έχουν προταθεί για τη Φεγγαροντυμένη του "Κρητικού", συγκεκριμένα την ερμηνεία που την ταυτίζει με την αγαπημένη του ήρωα, η οποία πεθαίνει στο ποίημα [...] Ο ποιητής στα σχεδιάσματά του, όπως τα βλέπουμε στα Αυτόγραφα Έργα, επιμένει πολύ στην ομοιότητα: πολύ της μοιάζει[…]κίνημα έκανε που μοιάζει της καλής μου.Η μορφή δείχνει όχι απλώς καλοσύνη ( Πολυλάς) αλλά αγιοσύνη. Ρητά σε ένα άλλο απόσπασμα, από την κατάληξη του έργου, γράφει ο ποιητής: φθάνω στη στεριά την απεθεωμένη. Η φράση μας βοηθά να ταυτίσομε τη νεκρή με τη θεά του οράματος.
[…] θεωρώ ότι η εμφανιζόμενη είναι πράγματι η αγαπημένη του, που αποκαλύπτεται στο ανθρώπινο μεγαλείο της τη στιγμή του θανάτου. Αυτό φαίνεται σύμφωνο με τη σολωμική πίστη στη θεία φύση του ανθρώπου. Είναι στο βάθος η χριστιανική άποψη, με την απόχρωση που της έδωσε η ιδεαλιστική φιλοσοφία του 19ου αιώνα.
(Στυλιανός Αλεξίου, Σολωμικά, εκδ. στιγμή 1994, σελ. 20-27.)