Αν μ' αφήσεις, θα πεθάνω

Διάβαζα το βιβλίο του πορτογάλου Camilo Castelo Branco (1825-1890) «Ολέθριος έρωτας Αναμνήσεις μιας οικογένειας», (εκδ. Νεφέλη, 2011), που είναι αυτό ακριβώς που λέει ο τίτλος. Η ιστορία ενός έρωτα που νοηματοδοτεί τη ζωή αλλά και που οδηγεί στον όλεθρο. Ο Camilo Castelo Branco, o αγαπημένος Camilo των πορτογάλων, έχει γράψει το έργο του το 1861, έργο που έχει πολλά στοιχεία από τον ευρωπαϊκό ρομαντισμό.
Στο επίμετρο της προσεγμένης και καλαίσθητης έκδοσης, η μεταφράστρια και αναπληρώτρια καθηγήτρια του πανεπιστημίου Αθηνών Μαρία Παπαδήμα μάς δίνει στοιχεία για τον έρωτα στη ρομαντική του διάσταση, στοιχεία που, δεν μπορεί, θα μας πάνε κοντά σε στοιχεία που θα παρατηρήσουμε και στον Κρητικό του Σολωμού.
Αντιγράφουμε από το επίμετρο: « [οι ήρωες του έργου] θα βιώσουν τον έρωτα στην απολύτως ρομαντική του διάσταση: τον έρωτα που μεταμορφώνει τις ψυχές, επανορθώνει τα σφάλματα, διακηρύττοντας την αγνότητα και την εντιμότητα των προθέσεων και αναζητώντας την αιωνιότητα μέσα στο θάνατο».(σελ.284)


Και: « [ο συγγραφέας επιλέγει] για κεντρικό θέμα τον έρωτα ως ειμαρμένη, ο οποίος προσανατολίζει, ορίζει και καθορίζει τη ζωή και το θάνατο των ηρώων του. Πρόκειται για έναν έρωτα στην πλέον υπερβατική και εξιδανικευμένη μορφή του, έναν έρωτα απαγορευμένο, αδύνατο, αλλά διαρκώς τροφοδοτούμενο από τα ανυπέρβλητα εμπόδια, που καθοσιώνουν μέσω των δοκιμασιών τους «εραστές-μάρτυρες» στο βωμό μιας αληθινής «θρησκείας του έρωτα», η οποία απαιτεί τη μέγιστη θυσία, τη στέρηση της ίδιας της ζωής και την εκούσια και λυτρωτική αποδοχή του θανάτου – ως εκ τούτου έναν έρωτα ρομαντικό στον υπέρτατο βαθμό» (σελ.279)

Στην καταληκτική παράγραφο του επίμετρου (σελ. 285): « Ο θάνατος, προαναγγελθείς ήδη στον πρόλογο, ζοφερός συνοδοιπόρος του έρωτα σε όλους τους αναβαθμούς της κλιμάκωσής του, θα σφραγίσει εντέλει τη μοίρα των τριών τραγικών ηρώων, προσφέροντας έτσι και στους τρεις (…) τη θριαμβευτική έξοδο από τη ζωή και την πανηγυρική είσοδο στην αιωνιότητα, τη μόνη δυνατότητα πραγμάτωσης που γνωρίζει ο ρομαντικός έρωτας».

Μπορείτε να το κάνετε και σαν άσκηση: « Ποιες οι ρομαντικές επιδράσεις που ανιχνεύονται στον τρόπο που περιγράφεται ο έρωτας των δυο ηρώων στον Κρητικό του Σολωμού;" Ή: "Ποια από τα στοιχεία που δίνει η Μαρία Παπαδήμα για το έργο "Ολέθριος έρωτας Αναμνήσεις μιας οικογένειας" παραπέμπουν και στον Κρητικό και ποια διαφοροποιούνται;»

Και, μιλώντας για έρωτα και θάνατο, ας κάνουμε ένα διάλειμμα με ένα τραγούδι που ο Μίνως Μάτσας βρήκε στα συρτάρια του με τα ρεμπέτικα και του έδωσε μια σύγχρονη φόρμα, τονίζοντας τα λυρικά του στοιχεία. Έχει, νομίζω, ενδιαφέρον, να δούμε τον τρόπο που περνάει στο χρόνο η ιδέα αλλάζοντας λίγο τα ρουχαλάκια της. Ακούστε την παλιά εκτέλεση του τραγουδιού, ακούστε και τη διασκευή και ..αποφασίστε ( Εγώ δυσκολεύομαι!)





Όσο για τον πορτογάλο συγγραφέα, εκεί που γίνεται σπαρταριστός είναι όταν ασκεί δριμύτατη και δηκτική κριτική στην καθολική εκκλησία, στα μοναστήρια και στους μοναχούς της χώρας του και της εποχής του. Αλλά αυτά ας τα αφήσουμε για επόμενη ανάρτηση.