Σε λέω γυναίκα γιατί είσαι αιχμάλωτη

ΣΗΜΕΙΟ ΑΝΑΓΝΩΡΙΣΕΩΣ

άγαλμα γυναίκας με δεμένα τα χέρια

Ὅλοι σὲ λένε κατευθείαν ἄγαλμα,

ἐγὼ σὲ προσφωνῶ γυναίκα κατευθείαν.

Στολίζεις κάποιο πάρκο.

Ἀπὸ μακριὰ ἐξαπατᾶς.

Θαρρεῖ κανεὶς πὼς ἔχεις ἐλαφρὰ ἀνακαθίσει

νὰ θυμηθεῖς ἕνα ὡραῖο ὄνειρο ποὺ εἶδες,

πώς παίρνεις φόρα νὰ τὸ ζήσεις.

Ἀπὸ κοντὰ ξεκαθαρίζει τὸ ὄνειρο:

δεμένα εἶναι πισθάγκωνα τὰ χέρια σου

μ᾿ ἕνα σκοινὶ μαρμάρινο

κι ἡ στάση σου εἶναι ἡ θέλησή σου

κάτι νὰ σὲ βοηθήσει νὰ ξεφύγεις

τὴν ἀγωνία τοῦ αἰχμαλώτου.

Ἔτσι σὲ παραγγείλανε στὸ γλύπτη:

αἰχμάλωτη.

Δὲν μπορεῖς

οὔτε μία βροχὴ νὰ ζυγίσεις στὸ χέρι σου,

οὔτε μία ἐλαφριὰ μαργαρίτα.

Δεμένα εἶναι τὰ χέρια σου.

Καὶ δὲν εἶν᾿ τὸ μάρμαρο μόνο ὁ Ἄργος.

Ἂν κάτι πήγαινε ν᾿ ἀλλάξει

στὴν πορεία τῶν μαρμάρων,

ἂν ἄρχιζαν τ᾿ ἀγάλματα ἀγῶνες

γιὰ ἐλευθερίες καὶ ἰσότητες,

ὅπως οἱ δοῦλοι,

οἱ νεκροὶ

καὶ τὸ αἴσθημά μας,

ἐσὺ θὰ πορευόσουνα

μὲς στὴν κοσμογονία τῶν μαρμάρων

μὲ δεμένα πάλι τὰ χέρια, αἰχμάλωτη.

Ὅλοι σὲ λένε κατευθείαν ἄγαλμα,

ἐγὼ σὲ λέω γυναίκα ἀμέσως.

Ὄχι γιατὶ γυναίκα σὲ παρέδωσε

στὸ μάρμαρο ὁ γλύπτης

κι ὑπόσχονται οἱ γοφοί σου

εὐγονία ἀγαλμάτων,

καλὴ σοδειὰ ἀκινησίας.

Γιατὶ τὰ δεμένα χέρια σου, ποὺ ἔχεις

ὅσους πολλοὺς αἰῶνες σὲ γνωρίζω,

σὲ λέω γυναίκα.

Σὲ λέω γυναίκα

γιατ᾿ εἶσ᾿ αἰχμάλωτη.

Στο ποίημα "Σημείο Αναγνωρίσεως η Κική Δημουλά βλέποντας ένα άγαλμα που παριστάνει μια γυναίκα με δεμένα τα χέρια αναγνωρίζει την πάγια ανά τους αιώνες κοινωνική θέση "αιχμαλωσίας" της γυναίκας.

Ας κάνουμε μια απόπειρα, πριν διαβάσουμε και αναλύσουμε (μας συγχωρείτε, κ. Δημουλά!) το ποίημα στην τάξη, να έρθουμε λίγο πιο κοντά του, να σταθούμε με τη ματιά και τη σκέψη μας σε δύο σημεία που θεωρούμε βασικά.

1) Η παράσταση της γυναίκας με τα δεμένα χέρια προσλαμβάνεται από την ποιήτρια όχι έτσι όπως έχει αρχικά οριστεί από το γλύπτη, δηλαδή ως ιστορική και εθνική αλληγορία, αλλά ως σύμβολο καταπίεσης του γυναικείου φύλου.
( Ο γλύπτης ονομάζοντας "Ήπειρος" το άγαλμά του προφανώς παραπέμπει στην "αιχμαλωσία" της β. Ηπείρου)
Η ποιήτρια, δηλαδή, επανατοποθετεί την πραγματικότητα, επανασυμβολοποιεί το γλυπτό. Προσδίδει άλλο συμβολισμό σ' αυτό απ' αυτόν που έδωσε ο γλύπτης.
Μιλήστε γι' αυτό. Παρατηρήστε με ποια στοιχεία/μέσα επιτυγχάνεται.

2) Παρακολουθήστε μετά, σε όλη την ανάπτυξη του ποιήματος, τους τρόπους, τα μέσα με τα οποία εμφαίνεται η θέση αυτή της γυναίκας. Δεν είναι και λίγα…

Για τα δύο αυτά θέματα θα δοθούν στα σχόλια κάποιες πρώτες ενδεικτικές απαντήσεις, τις οποίες θα επεξεργαστούμε και θα συμπληρώσουμε στην τάξη.