Σάββατο 6 Μαρτίου 2010

Σε λέω γυναίκα γιατί είσαι αιχμάλωτη


ΣΗΜΕΙΟ ΑΝΑΓΝΩΡΙΣΕΩΣ
άγαλμα γυναίκας με δεμένα τα χέρια

Ὅλοι σὲ λένε κατευθείαν ἄγαλμα,
ἐγὼ σὲ προσφωνῶ γυναίκα κατευθείαν.

Στολίζεις κάποιο πάρκο.
Ἀπὸ μακριὰ ἐξαπατᾶς.
Θαρρεῖ κανεὶς πὼς ἔχεις ἐλαφρὰ ἀνακαθίσει
νὰ θυμηθεῖς ἕνα ὡραῖο ὄνειρο ποὺ εἶδες,
πώς παίρνεις φόρα νὰ τὸ ζήσεις.
Ἀπὸ κοντὰ ξεκαθαρίζει τὸ ὄνειρο:
δεμένα εἶναι πισθάγκωνα τὰ χέρια σου
μ᾿ ἕνα σκοινὶ μαρμάρινο
κι ἡ στάση σου εἶναι ἡ θέλησή σου
κάτι νὰ σὲ βοηθήσει νὰ ξεφύγεις
τὴν ἀγωνία τοῦ αἰχμαλώτου.
Ἔτσι σὲ παραγγείλανε στὸ γλύπτη:
αἰχμάλωτη.
Δὲν μπορεῖς
οὔτε μία βροχὴ νὰ ζυγίσεις στὸ χέρι σου,
οὔτε μία ἐλαφριὰ μαργαρίτα.
Δεμένα εἶναι τὰ χέρια σου.


Καὶ δὲν εἶν᾿ τὸ μάρμαρο μόνο ὁ Ἄργος.
Ἂν κάτι πήγαινε ν᾿ ἀλλάξει
στὴν πορεία τῶν μαρμάρων,
ἂν ἄρχιζαν τ᾿ ἀγάλματα ἀγῶνες
γιὰ ἐλευθερίες καὶ ἰσότητες,
ὅπως οἱ δοῦλοι,
οἱ νεκροὶ
καὶ τὸ αἴσθημά μας,
ἐσὺ θὰ πορευόσουνα
μὲς στὴν κοσμογονία τῶν μαρμάρων
μὲ δεμένα πάλι τὰ χέρια, αἰχμάλωτη.

Ὅλοι σὲ λένε κατευθείαν ἄγαλμα,
ἐγὼ σὲ λέω γυναίκα ἀμέσως.
Ὄχι γιατὶ γυναίκα σὲ παρέδωσε
στὸ μάρμαρο ὁ γλύπτης
κι ὑπόσχονται οἱ γοφοί σου
εὐγονία ἀγαλμάτων,
καλὴ σοδειὰ ἀκινησίας.
Γιατὶ τὰ δεμένα χέρια σου, ποὺ ἔχεις
ὅσους πολλοὺς αἰῶνες σὲ γνωρίζω,
σὲ λέω γυναίκα.

Σὲ λέω γυναίκα
γιατ᾿ εἶσ᾿ αἰχμάλωτη.


Στο ποίημα "Σημείο Αναγνωρίσεως η Κική Δημουλά βλέποντας ένα άγαλμα που παριστάνει μια γυναίκα με δεμένα τα χέρια αναγνωρίζει την πάγια ανά τους αιώνες κοινωνική θέση "αιχμαλωσίας" της γυναίκας.


Ας κάνουμε μια απόπειρα, πριν διαβάσουμε και αναλύσουμε (μας συγχωρείτε, κ. Δημουλά!) το ποίημα στην τάξη, να έρθουμε λίγο πιο κοντά του, να σταθούμε με τη ματιά και τη σκέψη μας σε δύο σημεία που θεωρούμε βασικά.

1) Η παράσταση της γυναίκας με τα δεμένα χέρια προσλαμβάνεται από την ποιήτρια όχι έτσι όπως έχει αρχικά οριστεί από το γλύπτη, δηλαδή ως ιστορική και εθνική αλληγορία, αλλά ως σύμβολο καταπίεσης του γυναικείου φύλου.
( Ο γλύπτης ονομάζοντας "Ήπειρος" το άγαλμά του προφανώς παραπέμπει στην "αιχμαλωσία" της β. Ηπείρου)
Η ποιήτρια, δηλαδή, επανατοποθετεί την πραγματικότητα, επανασυμβολοποιεί το γλυπτό. Προσδίδει άλλο συμβολισμό σ' αυτό απ' αυτόν που έδωσε ο γλύπτης.
Μιλήστε γι' αυτό. Παρατηρήστε με ποια στοιχεία/μέσα επιτυγχάνεται.

2) Παρακολουθήστε μετά, σε όλη την ανάπτυξη του ποιήματος, τους τρόπους, τα μέσα με τα οποία εμφαίνεται η θέση αυτή της γυναίκας. Δεν είναι και λίγα…

Για τα δύο αυτά θέματα θα δοθούν στα σχόλια κάποιες πρώτες ενδεικτικές απαντήσεις, τις οποίες θα επεξεργαστούμε και θα συμπληρώσουμε στην τάξη.

5 σχόλια:

Ἅ λ ς είπε...

Καλη βδομαδα!!!!:)) Αχχ δεν απανταω ε;; :)

σημ: αφου μιλατε για Δημουλα, ξερεις πιο μαρεσει ενω δεν του ειχα δωσει τοση σημασια περσι ενω ηταν στο βιβλιο;; Τα παθη της βροχης...Ετσι πρεπει να λεγεται.. Φανταστικο αυτο που λεει για το "εσυ"...

Ε. Στάμου είπε...

Δεν το ήξερα το άγαλμα Διονύση, δεν το είχα δει ποτέ. Τελικά μια εικόνα αναπαριστάνει το βασικό περιεχόμενο του ποιήματος και έτσι η επικοινωνία με το κείμενο γίνεται πιο βιωματική και με το βίντεο πολύ ενδιαφέρουσα.
Πόσο σπουδαία δουλειά κάνεις από `δω μέσα Διονύση! Και μην το πάρεις για ανταπόδοση, σκέφτομαι πόσο τυχερή είμαι που θα τα βρω όλα έτοιμα του χρόνου.

Σας έχω ένα δωράκι. Υπάρχει ένα πρόγραμμα που του δίνεις όσες λέξεις θέλεις και σου δημιουργεί μια εικόνα με πιο μεγάλες και έντονες τις λέξεις που εμφανίζονται με τη μεγαλύτερη συχνότητα.
Του έδωσα όλο το ποίημα και διάλεξα μια από τις πολλές εικόνες που δημιουργούσε.

"ΣΗΜΕΙΟ ΑΝΑΓΝΩΡΙΣΕΩΣ"

Μπορείς έτσι με την εικόνα μπροστά σου (ιδέες λέω), να ανασυνθέσεις το ποίημα με βάση τις πιο συχνά εμφανιζόμενες λέξεις, να του δώσεις νέο τίτλο, να το ξαναγράψεις (δένει και με τη μέρα της γυναίκας σήμερα), να κάνεις άσκηση δημιουργικής γραφής, δηλαδή.
Η πρόταση γίνεται κυρίως για να την κουβεντιάσουμε, να μάθω την άποψή σας, γιατί σκέφτομαι να κάνουμε κάτι τέτοιο με την τάξη μου.

Υ.Γ. Αν θέλεις να μεταφέρεις την εικόνα στο blog αντιγράφεις τον κώδικα που υπάρχει στο τέλος και κάνεις επικόλληση εκεί που γράφεις τις αναρτήσεις σου.

Διονύσης Μάνεσης είπε...

Λοιπόν, κάποια στοιχεία για το πρώτο ερώτημα:
α. Αντίθεση "όλοι" - "εγώ".
β. χιαστό των δύο πρώτων στίχων. γ. Επανάληψη "λέω, προσφωνώ"
δ. β΄ πρόσωπο
ε. Προσωποποίηση
στ. κατευθείαν
ζ. υπότιτλος

Και κάποια για το δεύτερο:
α. υπότιτλος + κατευθείαν
β. αντίθεση στίχων 5-7 // 8-13 (λυρισμός // βία)
γ. λέξεις ( πισθάγκωνα, να ξεφύγεις, αγωνία, μαρμάρινο.
δ. επαναλήψεις λέξεων ( μάρμαρο, μαρμάρινο, αιχμάλωτη, άγαλμα, δεμένα, γυναίκα..)
ε. λυρισμός στ. 16 - 18.
στ. πολυσύνδετο, αρνήσεις στ. 16 -18.
ζ. στ. 20 - 30: Το απίθανο ως υπόθεση. Η αντίθεσή του:ακόμα και στην κοσμογονία, δε θα αλλάξει η θέση της γυναίκας.
η.Η άρση κι η θέση ( στ. 33, 38)
θ.Η διαχρονική διάσταση που δίνεται στο στίχο 39.
ι. Το σχήμα του κύκλου.

Διονύσης Μάνεσης είπε...

Ειρήνη,
Καλησπέρα. Ναι, από τα "απλά" της ποιήματα, Τα πάθη της βροχής, πράγμα που καθόλου δε με εμποδίζει να μ' αρέσει κι εμένα πολύ. Στο εισαγωγικό μάθημα για τη Δημουλά στην τάξη ήταν απ' αυτά που είχαμε επιλέξει και διαβάσαμε. Γλυκά, απεγνωσμένα ερωτικό..

Διονύσης Μάνεσης είπε...

Λίτσα,

Αν δεν ανακαινίσεις το ετοιμόρροπό μας δεν μπορείς, ε;!

Τι ωραίο που είναι αυτό με τις λέξεις..Πρόλαβα να το δω, όχι και να το καταλάβω ή να το κλέψω για την ώρα. Μου φαίνεται ωραία δημιουργική ιδέα η ανασύνθεση των λέξεων, νομίζω πως κάτι είχα δει δικό σας σε παλιότερες αναρτήσεις σου. Προοπτικά θα δω πώς θα μπορέσω να τα αξιοποιήσω όλα αυτά. Πάντως είναι ότι σ' αυτή τη χρονική στιγμή, δυο μήνες πριν το φινάλε, τα παιδιά κινούνται γύρω από το χρήσιμο ( με τον τρόπο που το εννοεί η νεοελληνική κοινωνία στο επίπεδο των υποψηφίων..). Καμιά φορά υποκύπτω κι εγώ σ' αυτό...

...παροδικά, πάντως. Μιλώντας για αυτό το τελευταίο διάστημα...

Θα έχω τη χαρά του χρόνου να συμπορευόμαστε; Αμήν και πότε!

Πολλά ευχαριστώ για τη συμβολή, τη συμπαράσταση, τα μύρια ενθαρρυντικά.

ΥΓ. Κάτι νέα έχουμε για την υπόθεση του Καζαντζάκη. Θα σου τηλεφωνήσω.