Τετάρτη 18 Νοεμβρίου 2009

δια την αντιγραφήν


"δια την αντιγραφήν".
Μπα; Δεν ανήκει στα αυτοβιογραφικά το διήγημα, όπως ρητά μας αναφέρει το βιβλίο μας στην εισαγωγή της σελίδας 159;
Ανήκει. Το είδαμε και αναλυτικά το θέμα της αυτοβιογραφικότητας στην ανάρτηση της 9ης -11 - 2009: http://logotexniakatefthinsis.blogspot.com/2009/11/blog-post_5985.html

Τότε; Τι σημαίνει το "δια την αντιγραφήν";

Σημαίνει ότι αποποιείται την πατρότητα της ιστορίας, ότι δηλώνει πως δεν είναι αυτοβιογραφική, δεν είναι βίωμά του. Ότι αυτή την ιστορία την αντέγραψε όπως ακριβώς του την είπε κάποιος. Γι' αυτό, εκτός από το "δια την αντιγραφήν", τοποθετεί όλο το διήγημα μέσα σε εισαγωγικά, δείχνοντας έτσι πως έχει αποτυπώσει την ιστορία του άλλου αυτολεξεί. Πιθανώς στην ίδια κατεύθυνση να λειτουργούν και τα στοιχεία του αφηγητή που δε συμπίπτουν με αυτά του βιογραφικού του συγγραφέα. (Η νομική σχολή, το δίπλωμα δικηγόρου, η άσκηση του συγκεκριμένου επαγγέλματος, οι δύο ιερατικές σχολές κα). Δηλώνει, λοιπόν, πως η ιστορία δεν είναι μια δική του ιστορία….

…την ίδια στιγμή που στο κείμενο πολλά άλλα στοιχεία "φωνάζουν" ότι είναι αυτοβιογραφικά!

Κρύβει, λοιπόν, το πρόσωπό του πίσω από ένα άλλο, πλαστό πρόσωπο, για να αφηγηθεί μια δικιά του ιστορία. Αυτό ακριβώς λέγεται πλαστοπροσωπία: Να δημιουργεί ο συγγραφέας ένα εντελώς πλαστό πρόσωπο, το οποίο στο έργο αναλαμβάνει τους ρόλους του αφηγητή αλλά και του πρωταγωνιστή, που υποτίθεται ότι έζησε πραγματικά όλα τα γεγονότα που αφηγείται. ( Κάτι ανάλογο θα δούμε και στο ποίημα του Καβάφη που είναι στην ύλη μας και θα κάνουμε σε λίγες μέρες).

Οι λόγοι που το κάνει αυτό μπορεί να είναι ποικίλοι. Το κείμενο φαίνεται να αποκτάει περισσότερη αμεσότητα, γιατί έχει το βάρος μιας μαρτυρίας καταγεγραμμένης αυτολοξεί, αλλά και αντικειμενικότητα, καθώς είναι μια ιστορία άλλη, άλλου, που ο συγγραφέας απλώς επιλέγει να τη δημοσιοποιήσει. Ή, ακόμα, μπορεί ο συγγραφέας να μη θέλει να δεχτεί την έκθεση τόσο πηγαίων προσωπικών - και δη ερωτικών - συναισθημάτων.

Κι επειδή αυτά τα σοφά που σας λέω τα έχουν πει πολλοί άλλοι ακόμα, επιλέγω κάποια αποσπάσματα από μια πρόχειρη έρευνα και σας τα παραθέτω:

" Κι αν ακόμη παραβλέψουμε τη φράση μέσα σε παρένθεση στο τέλος της αφήγησης «Δια την αντιγραφήν», με την οποία ο συγγραφέας υπογράφει το διήγημά του επιχειρώντας να εξασφαλίσει ένα άλλοθι ταυτότητας (άλλοθι που αναζητά και στη «Φαρμακολύτρια» ή στο «Αμαρτίας φάντασμα»), δεν μπορούμε να παραβλέψουμε το γεγονός ότι πίσω από κάθε σκέψη κι ενέργεια του ήρωα αναγνωρίζουμε τον ίδιο το συγγραφέα που μεταμορφώνεται άλλοτε σε κριτή κι άλλοτε σε θύμα του έρωτα".
Ειρήνη Σκούρα

"Εξαιτίας, ωστόσο, του τολμηρού θέματος του διηγήματος, της έμφυτης κοινωνικής συστολής και της παιδείας του, μιας παιδείας ασύμβατης με τις σωματικές απολαύσεις, ο Παπαδιαμάντης αποποιείται την ταύτισή του με τον ήρωα. Γι΄ αυτόν άλλωστε, το λόγο και ολόκληρο το διήγημα βρίσκεται μέσα σε εισαγωγικά, ώστε ο αναγνώστης να σχηματίσει την εντύπωση πως μεταφέρονται ξένες εμπειρίες. Ολοκληρώνει μάλιστα την αφήγησή του με τη φράση «δια την αντιγραφήν» υπογράφοντας ως υπεύθυνος την αντιγραφής ενός ξένου βιώματος, θέλοντας να αναιρέσει τον «απομνημονευματικό» χαρακτήρα του διηγήματος (τεχνική πλαστοπροσωπίας)".
( Φροντ. Πολύτροπο)

"Είναι η μεταφορά της αφήγησης άλλου προσώπου, την οποία ο συγγραφέας αποδέχεται και τον αγγίζει. Μπορεί όμως και να δημιουργεί ένα πλαστό πρόσωπο με παραποίηση κάποιων στοιχείων, ώστε να προσδίδεται αντικειμενικότητα, αφού τα γεγονότα παρουσιάζονται από την οπτική γωνιά του".
Αθ. Παπαστεργίου

"Ο Παπαδιαμάντης δήλωνε αντιγραφέας κάποιων διηγημάτων του βάζοντας σε παρένθεση στο τέλος τους τη φράση (διά την αντιγραφήν), προσπαθώντας έτσι να ακυρώσει κάπως τον αυτοβιογραφικό τους χαρακτήρα".
Δ. Τζιόβας

" Ο Παπαδιαμάντης αποποιείται την πατρότητα του κειμένου και αυτή
του η πρόθεση προκύπτει και αποκαλύπτεται από τα εξής στοιχεία του
αποσπάσματος: Στο τέλος του αποσπάσματος (άρα και στο τέλος του
διηγήματος, εφόσον το απόσπασμα αυτό περιλαμβάνει τις δυο τελευταίες
ενότητες του διηγήματος) κλείνουν τα εισαγωγικά που είχαν ανοίξει στην
αρχή του διηγήματος. Έτσι, δηλώνει ο συγγραφέας ότι μετέφερε στο χαρτί
αυτολεξεί ολόκληρη την ιστορία που του αφηγήθηκε κάποιος τρίτος. Αυτός
ο τρίτος είναι ο πραγματικός αφηγητής και ο πρωταγωνιστής της ιστορίας.
Ο Παπαδιαμάντης, όπως είπαμε, απλά κατέγραψε την ιστορία. Για την
πιστότητα και την ακρίβεια της μεταφοράς των λόγων του αφηγητή
μάλιστα, «εφευρίσκει» έναν πρωτότυπο τρόπο: θέτει την υπογραφή του
(Α. ΠΑΠΑΔΙΑΜΑΝΤΗΣ), κάτω – μάλιστα – από τη γνωστή γραφειοκρατική
φράση «Διά τήν αντιγραφήν», σα να είναι και αυτός ένας υπάλληλος
γραφείου, όπως και ο πραγματικός αφηγητής ήταν υπάλληλος δικηγορικού
γραφείου. Αυτός βέβαια είναι ένας έντεχνος τρόπος να κρύψει το δικό του
πρόσωπο πίσω από κάποιο τρίτο, πλαστό, υποθετικό, φανταστικό
πρόσωπο, για να αφηγηθεί μία ιστορία ουσιαστικά δική του
(πλαστοπροσωπία). Αυτό βέβαια δεν σημαίνει ότι ο συγγραφέας
(Παπαδιαμάντης) έχει βιώσει ακριβώς τα ίδια γεγονότα που αφηγείται".
Σαββαΐδης

Αυτά λέει η θεωρία. Τώρα γιατί εγώ, πολύ πριν διαβάσω τις θεωρίες, όταν τύχαινε να συναντάω αυτή τη φράση κάτω από κάποια (συνήθως) διηγήματα αισθανόμουνα ότι ο συγγραφέας μού έκλεινε το μάτι διαβεβαιώνοντάς "εγώ, εγώ την έγραψα!", θα σας γελάσω.

Ελπίζοντας πως δεν κουραστήκατε από τα ίδια και τα ίδια, καλό σας απόγεμα.

8 σχόλια:

Ἅ λ ς είπε...

Nομιζω γινατε σαφεστατος!! :)
και ολα αυτα γιατι?? Διοτι δε θελει να εκτεθει. Δε θελει να "βγαλει στη φορα" -πολυ απλα- τα προσωπικα του βιωματα και συναισθηματα... Θελει να κρυφτει πίσω απο ενα αλλο προσωπο...
καλο σας βραδυ!!
(Αντε να φευγει κ αυτο το πεζο, να κανετε (κανουμε)και κανενα ποιηματακι!!γιουπιιιι!!)

Διονύσης Μάνεσης είπε...

EiRiNi,
Δεν ορκίζομαι για το τι θέλει. Σαν παιχνίδι το βλέπω.
..Όπως κι εσύ, άλλωστε, αφού, απ' ό,τι βλέπω, μέχρι και τη διδακτέα ύλη απέξω ξέρεις λέγοντας πως θα ακολουθήσει ποιηματάκι!

Ἅ λ ς είπε...

Περιπαιζει μαζι μας δηλαδη ε;;χμμμ...

χαχαχα... Οχι απλα σκεφτομαι λογικα...μετα απο δυο μεγαλα κειμενα, ενα ποιηματακι ειναι αλλιως!!
Ποιηματακι ε;; Τελεια!!!!!!!!!!
καλη σας νυχτα!

Ανώνυμος είπε...

ax kurie mperdeutika... ti exw pa8ei enw mou arese polu to keimeno exw mperdeutei ligo i ali8eia einai. loipon arxika na sas pw k egw tn tapeini mou gnwmi k meta na sas pw kai kapoia pragmata pou 3erw apo front k alles gnwmes...
loipon prwton,egw pisteuw oti ta gegonota auta ta exei zisei o idios o papadiamantis alla epeidi isws na ''fovi8ike'' kata kapoio tropo na mn xaraktiristei apo kapoious ''kapws'' logo tis entonis perigrafis pou kanei gia tn emfanisi tis mosxoulas egrapse dia tn antigrafi A.papadiamantis.kai lew oti ta exei zisei o idios ta gegonota giati 3erei polu kala ta onomata twn topwn k epeiseis exei k polles genika leptomeries gia diafora 8emata./
bebaia kai stn eisagwgi tou sxolikou egxeiridiou leei oti den einai eukolo na poume se megalo va8mo gia to poso einai autobiografiko.sto frontistio mas eipan pws dn eina 100% autobiografiko giati to leei k o idios me tn upografi tou alla k i eisagwgi tou vivliou.
san omws dikigoros tou diavolou egw lew... an peite mas valoun auto sto telos emeis ti 8a poume? einai i den einai?i 8a kratisoume mia stasi anamesa sta duo gia na eimaste mesa?
Xristina Mantopoulou

Ανώνυμος είπε...

a oso anafora to poihmataki..ax kalws na er8ei gt kourastika proswpika me ta peza...apaaapaa...
polu mperdema re paidi mou... an k ta 2 mou aresan polu...
xristina Mantopoulou

Διονύσης Μάνεσης είπε...

Χριστινούλα,

Τι σε μπερδεύει ακριβώς; Αυτοβιογραφικό είναι, το γράφει στη σελίδα 159. Κι ας το "αποποιείται" ο συγγραφέας. Ένα παιχνίδι είναι η πλαστοπροσωπία που εξυπηρετεί τόσο το κείμενο (αμεσότητα, αντικειμενικότητα, διαχρονικότητα) όσο και, πιθανώς, το συγγραφέα.
Άλλωστε, όπως έχουμε πει κι άλλες φορές, η αυτοβιογραφικότητα στη λογοτεχνία δεν ανιχνεύεται με όρους μαρτυρίας. Η πραγματικότητα περνάει μέσα από τη μυθοπλασία. Ο συγγραφέας μπορεί να χειρίζεται όπως θέλει το βιωματικό του υλικό.

Αν σε ρωτήσουνε, λοιπόν, στο τέλος, εσύ απλούστατα θα γράψεις αυτά που ξέρεις. Τα στοιχεία της μιας και της άλλης πλευράς. Κι ο βαθμολογητής σου θα εκτιμήσει τις γνώσεις σου, την κριτική σου σκέψη ( πού να είχε και φωτογραφία!!) και να'σου η Χριστίνα φοιτήτρια.

Άντε, άντε, που μου θέλεις και ποιήματα! Μια χαρά τα καταφέρνεις και στα πεζά.
Καλό βράδυ.

ΥΓ. Το πρωί, βρεθήκαμε με αρκετά παιδιά και μιλούσαμε καμιά ώρα για το "δια την αντιγραφήν". Πού ήσουνα;

Ανώνυμος είπε...

aaa dn sas vrika kapou na milate... ftou sou exasa waia suzitisi.. :(
pantws euxaristw kapws kalutera twra...
kala oso gia tn foto auto einai sigouro.. xexexe :)
xristina mantopoulou

Ανώνυμος είπε...

Ψάχνοντας κάτι για τη λογοτεχνια της β λυκείου και ένα αποσπασμα της ζωής εν τάφω του Μυριβηλη έπεσα σε αυτό το σάιτ. Δεν το πιστεύω ότι υπάρχουν τέτοιοι καθηγητές, με μερακι και αμεσοτητα προς τους μαθητές τους. Μπράβο σας!Όχι μόνο για αυτό αλλά και γιατί με βοηθήσατε !