Αντιθέσεις και νοσταλγία

Ένα απόσπασμα σήμερα από το κείμενο της Γ. Φαρίνου-Μαλαματάρη " H ειδυλλιακή διάσταση της διηγηματογραφίας του Παπαδιαμάντη: Mερικές παρατηρήσεις και προτάσεις" (στον τόμο "H αδιάπτωτη μαγεία. Παπαδιαμάντης 1991-Ένα αφιέρωμα", Aθήνα, Ίδρυμα Γουλανδρή-Xορν, 1992, σσ. 50-51.)
Συνεχίζει το θέμα της χτεσινής ανάρτησης, για τα αρκαδικά στοιχεία στο διήγημα του Παπαδιαμάντη, αλλά και συνοψίζει έξοχα τις δύο αντιθέσεις που συζητούσαμε στην τάξη και οι οποίες εισάγονται στο κείμενο από τις πρώτες σελίδες.

Γράφει η Γ. Φαρίνου - Μαλαματάρη: " Το διήγημα αυτό παρουσιάζει εξαιρετικό ενδιαφέρον, διότι παρέχει δύο σειρές αντιθέσεων. Η μια είναι συγχρονική: ο νέος βοσκός με την ελευθερία του, την απλότητα, την αυτάρκεια, την απραγματοσύνη και την έλλειψη φιλοδοξίας αντιπαρατίθεται στον ιδιότροπο κυρ Μόσχο που ζει στην εξοχή, μετά από "επιχειρήσεις και ταξίδια" (…) αλλά αφού πρώτα μεταφέρει στο παραδεισένιο τοπίο το νόμο και τις συνήθειες της πόλης ( ιδιοκτησία, περιτειχισμός, "χωριστόν βασίλειον")

Η άλλη αντίθεση είναι διαχρονική και αφορά την αντιπαράθεση μεταξύ του νεαρού βοσκού και του εαυτού του ως ώριμου δικηγόρου. Ο νεαρός βοσκός είναι "φυσικός άνθρωπος", χαίρεται την ελευθερία του στην πανέμορφη φύση και την ησυχία του, ζει με αυτάρκεια από το μικρό επιμίσθιο που του δίνει το μοναστήρι για τη φύλαξη του κοπαδιού και από το κορφολόγημα του γεωργικού μόχθου των άλλων. Ο ίδιος, ως δικηγόρος, υπηρετεί τον νόμο, προφανώς αναγκάζεται να ψευδολογεί, αισθάνεται έγκλειστος και παγιδευμένος στο γραφείο του με θέσιν "οιονεί αυλικού"(…), έχει το συναίσθημα του ανικανοποίητου και αντιπαθεί τον εργοδότη του. Κατά συνέπεια το "Όνειρο στο κύμα" τοποθετεί τη Χρυσή Εποχή σε κάποια πρώιμη εποχή του ανθρώπινου γένους ( Αρκαδία), όσο και στην αρχή της ζωής κάθε ανθρώπου (Εδέμ). Από τη μια πλευρά ο βοσκός ( ο άνθρωπος ως τύπος) και από την άλλη το παιδί ( ο άνθρωπος ως άτομο). Στο διήγημα αυτό οι δύο εκδοχές του ειδυλλιακού/ποιμενικού δένονται αξεδιάλυτα."

Και μια και μιλάμε για νοσταλγία ενός άλλου, παραδεισένιου κόσμου, για να χαλαρώσουμε και λίγο, ας ακούσουμε το τραγούδι του Ν. Παπάζογλου και της Πολυξένης Βελένη "Στιγμές", όπως ακουγόταν στην ταινία που φτιάχτηκε

από το διήγημα του Παπαδιαμάντη

"Η νοσταλγός"