Πέμπτη 12 Φεβρουαρίου 2009

Ο φιλοπαίγμων λόγος της Κικής Δημουλά για την ποίηση και την ωφέλειά της.

( φωτ. του Σπύρου Σταβέρη, από το parathemata.blogspot.com)

"Ο φιλοπαίγμων μύθος", ο παιχνιδιάρικος λόγος, δηλαδή, είναι το κείμενο που εκφώνησε η Κική Δημουλά κατά την τελετή υποδοχής της στην Ακαδημία Αθηνών στις 11 Νοεμβρίου 2003.
Ένα κείμενο λαμπερό, απολαυστικό, πυκνό, παιχνιδιάρικο, σοφό και χαριτωμένο. Εκεί, η ποιήτρια, σε κάποια του σημεία κάνει αναφορές στην ποίηση και την ωφέλεια που μπορεί αυτή να προσφέρει στην εποχή μας. Παραθέτουμε κάποια ενδεικτικά αποσπάσματα, τα οποία μπορούν να προχωρήσουν τον προβληματισμό που άνοιξε η ενότητα "Ποιήματα για την ποίηση". Απολαύστε τα και, αν θέλετε, προχωρήστε σε παραλληλισμούς με τα ποιήματα που διδαχθήκαμε:



" Σαν ένα ματσάκι από λέξεις η ποίηση. Τις συλλέγει από το μικρό θερμοκήπιό του ένας μονόλογος που χρόνια ονειρεύεται να τις προσφέρει σε μιαν επικοινωνία με την οποία είναι αιώνες ερωτευμένος, χωρίς να έχει λάβει σαφή δείγματα ανταποκρίσεως εκ μέρους της.(…)

Σαν μια εκδρομή η ποίηση, αρκετά έξω, μακριά από την πυκνοκατοικημένη γλώσσα. Πας εκεί εντελώς μόνος, στρώνεις κάτω ένα μεγάλο λευκό χαρτί, το στερεώνεις με ένα υπομονετικό μολύβι, και περιμένεις. Μήπως η ετοιμασία σου προσελκύσει εκείνες τις σαύρες - λέξεις που τρέχοντας περνούν και με τη θαυμαστή προσαρμοστικότητά τους πάνε και κρύβονται στο άλλο χρώμα κάθε φορά, του άλλου νοήματος, μέσω του οποίου και διαφεύγουν. Υπερκινητικές οι λέξεις. Περιμένεις, ώρες, μήνες, μπορεί και χρόνια, μήπως και τις μαγνητίσει αυτή η κατάλευκη άγραφη λιχουδιά που τους έχεις απλώσει. (…)

Σαν μια φωλιά φυγής η ποίηση. Χτισμένη σε αιχμηρό ύψος, ώστε να είναι δυσπρόσιτη στην αρπαχτική περιέργεια να θέλει κανείς να δει καθαρά το εντός της επωαζόμενο. Την αποτελεσματική προστασία της απόκρυψης την παρέχει η αφαίρεση. Η τέχνη επαγρυπνά. Δια της ελλειπτικότητας. Ισορροπώντας στο ένα της πόδι. Γράφοντας αφαιρούμε.(…)

Ένα αγωνιώδες ερώτημα, που συχνά τίθεται, είναι αν στην εποχή μας ωφελεί η ποίηση.

Πιστεύω ότι βοηθάει, όσο το κερί που ανάβουμε μπαίνοντας σ' ένα έρημο καταργημένο ξωκλήσι, με φευγάτους όλους τους αγίους. Ωφελεί όσους την αγαπούν, επειδή βρίσκουν εντός της μικρά κομματάκια από σκισμένες φωτογραφίες του ψυχισμού τους. Περισσότερο και πιο σωστά ωφελεί εκείνους που πιστεύουν στη μαγεία της. Που δεν θέλουν να θέσουν τον δάκτυλό τους επί τον τύπον της κατανόησής της. Ωφελεί, υπερκόσμια, εκείνον που την ασκεί και μόνον κατά τη διάρκεια της άσκησης, επειδή τότε μόνο τον βγάζει από το σώμα του, τον σταθεροποιεί σε μιαν αιώρηση απ' όπου αυτός παρακαλουθεί, σαν σε χειρουργείο, τον προσωρινό θάνατο της μικρότητάς του. Ωφελεί κυρίως τη γλώσσα. Την περισυλλέγει από τους μεγάλους κάδους της βιασύνης και τη μεταγγίζει με σέβας στο τόσο δα μπουκαλάκι του αγιασμού, μια γουλιά, όσο ακριβώς χρειάζεται να πιει η ουσία. Τέλος, η ποίηση ωφελεί όσο μια παυσίπονη σταγόνα σε έναν ωκεανό λύπης. Δεν είναι λίγο. "

5 σχόλια:

Ε. Στάμου είπε...

Σε λίγο θα αρχίσω να επικαλούμαι τη συνδρομή της Μούσας για να γράψω ένα σχόλιο. Τόσο εκλεκτές οι αναρτήσεις που τι άλλο σου μένει να προσθέσεις για να μην τις αλλοιώσεις.
Όσο για την Κική Δημουλά, νομίζω ότι κάνεις απλά βουτιά στο πηγάδι της ποίησής της και αφήνεσαι στη μαγεία του. Δεν προσπαθείς να την ερμηνεύσεις, να λύσεις το αίνιγμα. Κρατάς τη δόση της μαγείας που αντιστέκεται στην ερμηνεία, γιατί όπως λέει κι ο γνωστός σας Πήτερ Μάκριτζ «ο κριτικός λόγος είναι ευτελής και μόνο εκμαγεία της ποίησης μπορεί να δημιουργήσει».

Ελπίζω να μην μπέρδεψα και πάλι τους υποψήφιους για τις πανελλήνιες μαθητές.
Την καληνύχτα μου.

Ανώνυμος είπε...

Δυστυχώς η φωτό του ουράνιου τόξου ήταν από κινητό και δεν είχα τηλεφακό. πάντως έτρεξα να πάω κάτω από τα χρώματα μήπως βρω και την μαρμίτα με τις λύρες. αλλά δεν τα κατάφερα. μήπως τα χρώματα είναι μια οπτασία, μια ουτοπία σε σχέση με τα γκρίζα; όχι είναι πολύ καταθλιπτικό. τα χρώματα είναι εκεί και περιμένουν να βρούμε τον σωστό τρόπο για να τα προσεγγίσουμε. και ευτυχώς υπάρχουν άξιοι εκπρόσωποι των ελληνικών γραμμάτων όπως η Κ. Δημουλά που μας δείχνουν τον δρόμο. έστω και μια παυσίπονη σταγόνα έχει την δική της δυναμική

Ανώνυμος είπε...

η κικη δημουλα εχει παγκοσμια αναγνωριση για το λογοτεχνικο της
εργο εστω και αν εδω στην ελλαδα καποιοι την φθονουν η και την θαυμαζουν γιατι δεν μοπορουν να φθασουν το υψηλο της πνευμα


www.arelis.gr
περιεχει την ποιητικη συνθεση εκθεση ορθοδρομης αναδρομιας και το ποιημα νεα υορκη ολυμπια

Διονύσης Μάνεσης είπε...

Λίτσα,

" (...)κάνεις απλά βουτιά στο πηγάδι της ποίησής της και αφήνεσαι στη μαγεία του. Δεν προσπαθείς να την ερμηνεύσεις, να λύσεις το αίνιγμα. Κρατάς τη δόση της μαγείας που αντιστέκεται στην ερμηνεία(...)"

Ακριβώς. Μα μήπως και δεν το διατυμπανίζει όπου βρεθεί κι όπου σταθεί και η ίδια η Δημουλά; Και όχι μόνο για τη δική της ποίηση, αλλά γενικότερα..
Οι δε μαθητές μας, νομίζω πως οι περισσότεροι δεν μπερδεύονται. Καταλαβαίνουν και τι σημαίνουν εξετάσεις και τι σημαίνει ποίηση χωρίς εξετάσεις.
( Νομίζω; Εύχομαι; )

Καλό βράδυ, Λίτσα.

Διονύσης Μάνεσης είπε...

Βαγγέλη,

Πράγματι, όταν συναντήσεις σε πεδιάδα ένα "καλό" ουράνιο τόξο, σου δημιουργείται η ανάγκη να φτάσεις στην πηγή του.
...Κάτι παρόμοια ονόμαζαν "ύβριν" οι αρχαίοι ημών.
Αλλά, για τα αρχαία, υπομονή. Θα μας τα πει καλύτερα η Δημουλά στο Γας Ομφαλός σε λίγο καιρό.
Χαιρετισμούς. Πάντα ευδιάθετος!