Κυριακή με το Σαχτούρη

Η ανάρτηση αφιερώνεται στη Μαρία Σ., τη Νάντια Κ., που ήρθαν, καθώς και στη Μαντώ που την ίδια ώρα ψηνόταν στον πυρετό.

Την Κυριακή γράψαμε το πρώτο κυριακάτικο διαγώνισμα, με ύλη όλα τα διδαχθέντα, μέχρις ώρας, ποιήματα. Συνοδεύτηκε από καλή διάθεση, πορτοκαλάδα, μπισκοτάκια και...ένα διάλειμμα για τραγούδι! Όσοι δεν ήρθατε ( δηλαδή...σχεδόν όλοι..) μπορείτε, αν θέλετε, να το γράψετε στο σπίτι ( μέγιστος χρόνος: 3 ώρες) και να φέρετε στο σχολείο τις απαντήσεις ή να τις στείλετε με e-mail.

Λοιπόν, τα θέματα ήταν:

Α΄. ΚΕΙΜΕΝΟ
Μίλτος Σαχτούρης, Ο Ελεγκτής

΄Ενας μπαξές γεμάτος αίμα
είν’ ο ουρανός
και λίγο χιόνι
έσφιξα τα σκοινιά μου
πρέπει και πάλι να ελέγξω
τ’ αστέρια
εγώ
κληρονόμος πουλιών
πρέπει
έστω και με σπασμένα φτερά
να πετάω.
(Τα φάσματα ή η χαρά στον άλλο δρόμο, 1958)

Β΄. ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ
1. Η ποίηση του Μίλτου Σαχτούρη συχνά παραπέμπει στα σκοτεινά μεταπολεμικά–μετεμφυλιακά χρόνια. Να βρείτε τρεις εικόνες του ποιήματος που παραπέμπουν σε αυτήν τη δύσκολη εποχή.
(Μονάδες 15 )

2. Ο Λίνος Πολίτης αναφερόμενος στην ποίηση του Μίλτου Σαχτούρη επισημαίνει ότι χαρακτηρίζεται από «... μια υπαρξιακή θλίψη που εκφράζεται κατά προτίμηση με παραβολές και μικρούς μύθους ακόμα και με αινιγματικά σύμβολα και εικόνες, που φτάνουν ως το αλλόκοτο, το τρομακτικό και το παραμορφωμένο» (Ιστορία της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας, εκδ. Μ.Ι.Ε.Τ., Αθήνα 1985, σελ. 340). Επιβεβαιώνεται αυτή η άποψη μέσα από το ποίημα; Να δικαιολογήσετε την απάντησή σας.
(Μονάδες 20 )

3. Τα ποιήματα του Μίλτου Σαχτούρη διακρίνονται για την απλή γλώσσα και το λιτό λεξιλόγιό τους. Ποια μέρη του λόγου κατέχουν κυρίαρχη θέση στο συγκεκριμένο ποίημα και ποιος είναι ο ρόλος τους;
(Μονάδες 20)

4. Τι συμβολίζει «ο ουρανός» στο ποίημα του Μίλτου Σαχτούρη Ο Ελεγκτής; Να αναπτύξετε τις απόψεις σας σε μια παράγραφο 100-130 λέξεων.
(Μονάδες 25 )

5. Να συγκρίνετε ως προς το περιεχόμενο το ποίημα του Μίλτου Σαχτούρη Ο Ελεγκτής και το παρακάτω ποίημα του Λευτέρη Πούλιου.
( Μονάδες 20)

Λευτέρης Πούλιος, Το διπλανό δωμάτιο, αρ. 18

Μπαλώνω τα φτερά μου
για μια πτήση στο καθαρό φως.
Σκέψεις σαν ακόρεστος τίγρης.
Η καρδιά μου μες στη μιζέρια,
Παλμοί του ουρανού πριν το χάραμα.
Με σκάβει ο πόνος
κι η πίκρα της ζωής με διώχνει.

Σονάτα του Σεληνόφωτος. Οι πρώτες σας εντυπώσεις

Η ανάρτηση αυτή αφιερώνεται στη Ράνια που βρήκε τόσα δικά της στο ποίημα

Αποσπάσματα από τα σημειώματα που εσείς γράψατε σήμερα, αμέσως μετά την ακρόαση της Σονάτας του Σεληνόφωτος, που την ακούσαμε χωρίς καμία προετοιμασία από την εκφραστική, ζεστή, θεατρική φωνή του ίδιου του ποιητή.
Το όμορφο είναι η αίσθηση πως σήμερα μοιραστήκαμε μαζί μιαν απόλαυση.

" Περισσότερο εντύπωση μου έκανε ο επαναλαμβανόμενος στίχος "άφησέ με να' ρθω μαζί σου", που μας δείχνει πόσο πολύ θέλει να βγει από το σπίτι, να φύγει, ας πούμε, απ' τα φαντάσματα.
"Το ξέρω. Ο καθένας μονάχος πορεύεται στον έρωτα, μονάχος στη δόξα και στο θάνατο." Είναι σαν απολογισμός ζωής. Πόσο γρήγορα πέρασε η ζωή της μακρυά απ' τον κόσμο.
"Άσε να σου κουμπώσω το πουκάμισο - τι δυνατό το στήθος σου.." Εδώ ο Ρίτσος γίνεται πολύ ερωτικός και είναι πολύ ωραίος αυτός ο συνδυασμός μέσα στο ποίημα."
Μαντώ

" Η Σονάτα του Σεληνόφωτος είναι ένα ποίημα γεμάτο συναίσθημα"
Σαϊμίρα

" Ο Ρίτσος ξέρει τη ζωή, γνωρίζει τι θα πει να ζει κανείς και ιδιαίτερα πόσο δύσβατα είναι τα μονοπάτια της μοναχικής ζωής σε όλες της τις πτυχές"
Γιώτα

" Θεωρώ ότι η Σονάτα αποτελεί ένα ιδιαίτερο ποίημα με συμβολικό χαρακτήρα και πλούσιες εικόνες. Ο στίχος που μου άρεσε ιδιαίτερα είναι "η μεταμέλεια φοράει ξυλοπάπουτσα", ο οποίος αναφέρεται στη δύναμη της συνείδησής μας από την οποία δεν μπορούμε να κρυφτούμε."
Μαρία Μ.

"Ιδιαίτερα ενδιαφέρων είναι ο επίλογος"
Λευτέρης

"Ο στίχος που μου προξένησε πολλή εντύπωση είναι η επανάληψη "άφησέ με να' ρθω μαζί σου", που δείχνει την απελπισία της Γυναίκας που θέλει να βγει απ' το σπίτι και να ξεφύγει από τους νεκρούς που το στοιχειώνουν."
Χρήστος

" Η Σονάτα θα μπορούσε να πει κανείς πως είναι ένα περίεργο έργο"
Κατερίνα

" Ο επίλογος του κειμένου ήταν το καλύτερο σημείο του έργου. Κυρίως το ειρωνικό χαμόγελο του νέου και η φράση "Η παρακμή μιας εποχής".
Σπύρος Ζ.

"Η ηλικιωμένη γυναίκα κάνει έναν απολογισμό για τη ζωή της, βγάζοντας μία απόγνωση και μία στενοχώρια"
Ρενάτα

" Μου έκανε ιδιαίτερη εντύπωση η άρνηση της γυναίκας να κοιτάξει το φεγγάρι παρόλο που φαίνεται ότι αυτό είναι που πραγματικά έχει ανάγκη"
Αλέξης

"Αρχικά, το ποίημα μου άρεσε. Για να πω την αλήθεια, τώρα τελευταία με πιάνει η συγκίνηση και κάποια στιγμή ανατρίχιασα στο "άφησέ με να' ρθω μαζί σου" και στο " το ξέρω πως καθένας μονάχος πορεύεται στον έρωτα, μονάχος στη δόξα και στο θάνατο." Η αφήγηση του Ρίτσου ήταν πολύ καλή και με πολύ αίσθημα! Ειδικότερα, στο τέλος, που έπαιζε η μελωδία της Σονάτας, μπόρεσα να νιώσω τη μοναξιά της Γυναίκας. Τέλος, μου φάνηκε πως ο νεαρός μπορεί να ήταν ο θάνατος."
Δώρα

" Όλο το κείμενο ήταν πολύ ωραίο"
Κωνσταντίνα

" Το ποίημα, δηλαδή ο τρόπος που το απήγγειλε ο Ρίτσος, ήταν πολύ εκφραστικός και συγκινητικός. Παρ' όλα αυτά, ο τρόπος που κλείνει το ποίημα είναι λίγο απρόσμενος, διότι η γυναίκα τελικά επιλέγει να μην ακολουθήσει το νεαρό."
Αθηνά

"Το ποίημα αυτό είναι πάρα πολύ ωραίο, προκαλεί μια υπέροχη αίσθηση"
Έλενα Ακ.

" Αρχικά παρακολούθησα την απαγγελία του Ρίτσου διαβάζοντας το ποίημα απ' το βιβλίο. Ύστερα όμως κατάλαβα ότι δεν το απολάμβανα. Όταν αφηνόμουν στη μουσική και στη χροιά της φωνής του ποιητή, ένιωθα απίστευτη ηρεμία· κάθε φορά, όμως, που το συνδύαζα με το περιεχόμενο του έργου, με κάθε στίχο ξεχωριστά, ένιωθα αγωνία και ταραχή."
Μαρία Σ.

" Η συνεχής περιγραφή του φεγγαριού και μερικές φορές η σύγκριση του φωτός του με κάτι μου κινούσε την περιέργεια για τη συνέχεια της όλης περιγραφής του. Η αναζήτηση της γυναίκας για κάτι νέο, παρόλο που πλέον ήταν ανήμπορη, έδειχνε επιμονή για τη ζωή."
Ερμιόνη

" Είναι ένα ξεχωριστό ποίημα. Διαβάζοντάς το και εμβαθύνοντας σε κάποια σημεία μάς προκαλούνται διάφορα συναισθήματα, όπως λύπη γι' αυτή τη γυναίκα που συνειδητοποιεί ότι η ζωή της δεν είχε κανένα νόημα, αλλά και συγκίνηση στο σημείο που αναφέρει τη μοναξιά της και το σπίτι μέσα στο οποίο ζει, το οποίο αντανακλά τον ψυχικό εσωτερικό της κόσμο."
Αγγελική

" Το ποίημα είναι μονοδικό και μου άρεσε, γιατί βασιζόταν σε στοιχεία από τη ζωή του ποιητή"
Γιάννης

" Ιδιαίτερο συναίσθημα μου προκάλεσε η επανάληψη " άφησέ με να'ρθω μαζί σου" που δείχνει πόσο μεγάλη ανάγκη νιώθει για συντροφιά."
Μαρία Ι.

" Τελικά η ζωή είναι ένα όνειρο που σβήνει, όταν ξημερώσει η μέρα του θανάτου…Το όνειρο αυτό διηγείται και ο Ρίτσος…"
Ράνια

" Είναι αξιοσημείωτο το πώς μπορεί ο Ρίτσος να προσθέσει την άποψή του σε πολιτικό επίπεδο για την κοινωνία σε ένα κείμενο το οποίο αναφέρεται στην αγωνία, στη μετάνοια, στον έρωτα και στο θάνατο."
Σπύρος Γκ.

" Η Σονάτα του Σεληνόφωτος είναι ένα πολύ ξεχωριστό και ωραίο ποίημα. Κατά τη γνώμη μου οι πιο ωραίο στίχοι είναι οι 11-17."
Έλενα Δ.

Ο φιλοπαίγμων λόγος της Κικής Δημουλά για την ποίηση και την ωφέλειά της.

( φωτ. του Σπύρου Σταβέρη, από το parathemata.blogspot.com)

"Ο φιλοπαίγμων μύθος", ο παιχνιδιάρικος λόγος, δηλαδή, είναι το κείμενο που εκφώνησε η Κική Δημουλά κατά την τελετή υποδοχής της στην Ακαδημία Αθηνών στις 11 Νοεμβρίου 2003.
Ένα κείμενο λαμπερό, απολαυστικό, πυκνό, παιχνιδιάρικο, σοφό και χαριτωμένο. Εκεί, η ποιήτρια, σε κάποια του σημεία κάνει αναφορές στην ποίηση και την ωφέλεια που μπορεί αυτή να προσφέρει στην εποχή μας. Παραθέτουμε κάποια ενδεικτικά αποσπάσματα, τα οποία μπορούν να προχωρήσουν τον προβληματισμό που άνοιξε η ενότητα "Ποιήματα για την ποίηση". Απολαύστε τα και, αν θέλετε, προχωρήστε σε παραλληλισμούς με τα ποιήματα που διδαχθήκαμε:

" Σαν ένα ματσάκι από λέξεις η ποίηση. Τις συλλέγει από το μικρό θερμοκήπιό του ένας μονόλογος που χρόνια ονειρεύεται να τις προσφέρει σε μιαν επικοινωνία με την οποία είναι αιώνες ερωτευμένος, χωρίς να έχει λάβει σαφή δείγματα ανταποκρίσεως εκ μέρους της.(…)

Σαν μια εκδρομή η ποίηση, αρκετά έξω, μακριά από την πυκνοκατοικημένη γλώσσα. Πας εκεί εντελώς μόνος, στρώνεις κάτω ένα μεγάλο λευκό χαρτί, το στερεώνεις με ένα υπομονετικό μολύβι, και περιμένεις. Μήπως η ετοιμασία σου προσελκύσει εκείνες τις σαύρες - λέξεις που τρέχοντας περνούν και με τη θαυμαστή προσαρμοστικότητά τους πάνε και κρύβονται στο άλλο χρώμα κάθε φορά, του άλλου νοήματος, μέσω του οποίου και διαφεύγουν. Υπερκινητικές οι λέξεις. Περιμένεις, ώρες, μήνες, μπορεί και χρόνια, μήπως και τις μαγνητίσει αυτή η κατάλευκη άγραφη λιχουδιά που τους έχεις απλώσει. (…)

Σαν μια φωλιά φυγής η ποίηση. Χτισμένη σε αιχμηρό ύψος, ώστε να είναι δυσπρόσιτη στην αρπαχτική περιέργεια να θέλει κανείς να δει καθαρά το εντός της επωαζόμενο. Την αποτελεσματική προστασία της απόκρυψης την παρέχει η αφαίρεση. Η τέχνη επαγρυπνά. Δια της ελλειπτικότητας. Ισορροπώντας στο ένα της πόδι. Γράφοντας αφαιρούμε.(…)

Ένα αγωνιώδες ερώτημα, που συχνά τίθεται, είναι αν στην εποχή μας ωφελεί η ποίηση.

Πιστεύω ότι βοηθάει, όσο το κερί που ανάβουμε μπαίνοντας σ' ένα έρημο καταργημένο ξωκλήσι, με φευγάτους όλους τους αγίους. Ωφελεί όσους την αγαπούν, επειδή βρίσκουν εντός της μικρά κομματάκια από σκισμένες φωτογραφίες του ψυχισμού τους. Περισσότερο και πιο σωστά ωφελεί εκείνους που πιστεύουν στη μαγεία της. Που δεν θέλουν να θέσουν τον δάκτυλό τους επί τον τύπον της κατανόησής της. Ωφελεί, υπερκόσμια, εκείνον που την ασκεί και μόνον κατά τη διάρκεια της άσκησης, επειδή τότε μόνο τον βγάζει από το σώμα του, τον σταθεροποιεί σε μιαν αιώρηση απ' όπου αυτός παρακαλουθεί, σαν σε χειρουργείο, τον προσωρινό θάνατο της μικρότητάς του. Ωφελεί κυρίως τη γλώσσα. Την περισυλλέγει από τους μεγάλους κάδους της βιασύνης και τη μεταγγίζει με σέβας στο τόσο δα μπουκαλάκι του αγιασμού, μια γουλιά, όσο ακριβώς χρειάζεται να πιει η ουσία. Τέλος, η ποίηση ωφελεί όσο μια παυσίπονη σταγόνα σε έναν ωκεανό λύπης. Δεν είναι λίγο. "

Στη Μονεμβασιά του Γιάννη Ρίτσου.

«Κυρά Μονοβασιά μου, πέτρινο καράβι μου.

Χιλιάδες οι φλόκοι σου και τα πανιά σου.

Κι όλο ασάλευτη μένεις

να με αρμενίζεις μες στην οικουμένη»

Οι πέτρινοι Άγιοι να χαμογελούν μέσα στο χώμα,οι πολιούχοι της Μονοβασιάς έξω απ’ την ιστορία.

" Τί άλλο ζητούσε ακόμη στον πέτρινο εξώστη

περιμένοντας ώρες το φεγγάρι απ’ τη θάλασσα;"

Σήμερα...

...και κάποια χρόνια πριν.

" Να λες ουρανός

κι ας μην είναι".

Η γραφή στα βότσαλα πάλευε με τη βροχή.

Καλή εβδομάδα!