Στοιχεία για τη θρησκευτικότητα του Σολωμού

η όμορφη απεικόνιση του Αγίου Λύπιου,του εκκλησιδίου

στο όποίο έγραψε ο Διονύσιος Σολωμός την «Γυναίκα της Ζάκυθος»

είναι του ζακυνθίου ζωγράφου και ιστολόγου Mπάμπη Πυλαρινού

και την πήραμε από τη διεύθυνση
misha.pblogs.gr/tags/odysseas-elytis-gr.html

Μια από τις δύο σημερινές ερωτήσεις-εργασίες ήταν αυτή που ζητούσε να αξιοποιηθεί το απόσπασμα 19 για να γίνει αναφορά στη θρησκευτικότητα του Δ. Σολωμού. Ας προσεχτούν τόσο η πληρότητα της απάντησης σε σχέση με την αναφορά σε στίχους που κάνετε αλλά και σε σχέση με τα στοιχεία που αντλείτε από τις υποσημειώσεις του βιβλίου. Και, όπως σε όλες σχεδόν τις απαντήσεις, ας προσεχτούν επίσης τόσο το "άνοιγμα" της απάντησης όσο και το κλείσιμο.

Τα στοιχεία που σας προσφέρονται στην ενότητα είναι:
> ύπαρξη Παραδείσου, μέλλουσα ζωής ( απ' όλο το απόσπασμα)
> αθανασία ψυχής (στ.5),
> Σάλπιγγα Δευτέρας Παρουσίας (στ.5): Παλαιά Διαθήκη, Επιστολές του Παύλου, Αποκάλυψη.
> ανάσταση και ενσάρκωση νεκρών (στ.6, 13, 14): πίστη Ορθόδοξου δόγματος.
> άγγελοι (;) (στ.8)
> κοιλάδα του Ιωσαφάτ (βλ.υποσημείωση 5 βιβλίου).
> Έσχατη κρίση ψυχών (στ.10).
> η φωτιά του άλλου κόσμου (στ.9, 16. "γέενα του πυρός". Κατά Ματθαίον.Σκηνή της Αποκάλυψης).

Από τις απαντήσεις που μου δώσατε, σας αντιγράφω, δειγματικά,

την εισαγωγή της Ιωάννας Φ.:
" Το δεύτερο μέρος του αποσπάσματος 2 (19), δηλαδή οι στίχοι 5-18 αποτελεί μια παρέκβαση, όπου ο ήρωας αίρεται σε μεταφυσικό επίπεδο. Αναφέρεται σ' έναν οραματισμό της Έσχατης Κρίσης, σύμφωνα με τις πεποιθήσεις της ορθόδοξης εκκλησίας. Λόγω της αγάπης του για την κοπέλα ο Κρητικός ζει ως παρόν την Ανάσταση, όπου θα είναι παντοτινά ενωμένος με την αγαπημένη του στη μακαριότητα της αιώνιας γαλήνης. Σ' αυτή τηνπρόδρομη αφήγηση είναι έκδηλη η θρησκευτικότητα του Διονύσιου Σολωμού."

Ο Στυλιανός Αλεξίου για τη φεγγαροντυμένη

η σημερινή ανάρτηση αφιερώνεται

στην Άρτεμη, τη Χαρά και τη Στέλλα

που θυσίασαν το διάλειμμά τους για να ξεναγηθούν στο blog

Αύριο θα συναντηθούμε με τη φεγγαροντυμένη. Ποια, επιτέλους είναι; Ίσως η περιπλάνησή μας στις πάμπολλες λύσεις-προτάσεις που έχουν δοθεί από τους σολωμιστές δε θα είχε τόση σημασία, αν η συγκριτική τους αντιμετώπιση δε μας οδηγούσε σε συνθέσεις πολύ ενδιαφέρουσες και γοητευτικές.
Οι διακειμενικές επιρροές στη σκηνή αυτή είναι πολλές ( δείτε και στη φωτοτυπία "Μελετώντας τον Κρητικό") κι έτσι ο κάθε αναλυτής επιλέγει για το ερμηνευτικό του μοντέλο κάποια στοιχεία που προκρίνει.

Ας διαβάσουμε απόψε κάποιες από τις σκέψεις του Στυλιανού Αλεξίου από το βιβλίο του "Σολωμικά" ( εκδ. Στιγμή, 1994). Στο κεφάλαιο " Γερμανικές επιδράσεις - Η φεγγαροντυμένη, γράφει μεταξύ άλλων:
" Ίσως βαθύτερη και χαρακτηριστικότερη είναι η επίδραση στο Σολωμό ενός άλλου Γερμανού ποιητή, του ρομαντικού Novalis.

Ο Σολωμός εθαύμαζε το μυθιστόρημα του Novalis

Heinrich von Ofterdingen.

Τον Νικόλαο Λούντζη, στον οποίο όφειλε κατά σημαντικό μέρος τη γνωριμία του με τη γερμανική σκέψη και λογοτεχνία, τον ονόμαζε ο Σολωμός Ερρίκο, γιατί, όπως έλεγε, του θύμιζε τον ομώνυμο ήρωα του μυθιστορήματος.

Στο δεύτερο μέρος του μυθιστορήματος του Novalis, o Heinrich βλέπει μια θαυμαστή οπτασία που τον λυτρώνει από τη δυστυχία και ανοίγει εμπρός του καινούρια ζωή. Μέσα σε παραδεισιακή λαμπρότητα του παρουσιάζεται μια θεία μορφή, που είναι η νεκρή αγαπημένη του. Τον κοιτάζει σιωπηλά χαμογελώντας, ενώ κι εκείνος την κοιτάζει, του γνέφει και στο τέλος χάνεται. Η μέθη του Heinrich εξακολουθεί και μετά το όραμα. Δεν υπάρχει πια πόνος γι' αυτόν.

Τα κοινά στοιχεία [με τη φεγγαροντυμένη του Σολωμού] είναι η λαμπρότητα της οπτασίας, το αμοιβαίο σιωπηλό κοίταγμα και χαμόγελο, η εξαφάνιση έπειτα της μορφής και η βαθύτατη ανακούφιση και ψυχολογική αλλαγή εκείνου που είδε το όραμα. Στον Σολωμό βέβαια αυτά αναμορφώνονται ή πλουτίζονται και με άλλα στοιχεία, αλλά οι αναλογίες στο σύνολο, καθώς ο παράλληλος ψυχολογικός τόνος είναι απαραγνώριστα.. Στον Κρητικό μια θεϊκή μουσική με "ανεκδιήγητους" ήχους ακούγεται έπειτα από την οπτασία. Στον Novalis υπάρχει επίσης μια μουσική υπερφυσική, που την τραγουδούν σαν κάτω από τη γη "μικρές καθαρές φωνές".

Ο παραλληλισμός αυτός φαίνεται να ευνοεί μια από τις ερμηνείες που έχουν προταθεί για τη Φεγγαροντυμένη του "Κρητικού", συγκεκριμένα την ερμηνεία που την ταυτίζει με την αγαπημένη του ήρωα, η οποία πεθαίνει στο ποίημα [...] Ο ποιητής στα σχεδιάσματά του, όπως τα βλέπουμε στα Αυτόγραφα Έργα, επιμένει πολύ στην ομοιότητα: πολύ της μοιάζει[…]κίνημα έκανε που μοιάζει της καλής μου.Η μορφή δείχνει όχι απλώς καλοσύνη ( Πολυλάς) αλλά αγιοσύνη. Ρητά σε ένα άλλο απόσπασμα, από την κατάληξη του έργου, γράφει ο ποιητής: φθάνω στη στεριά την απεθεωμένη. Η φράση μας βοηθά να ταυτίσομε τη νεκρή με τη θεά του οράματος.
[…] θεωρώ ότι η εμφανιζόμενη είναι πράγματι η αγαπημένη του, που αποκαλύπτεται στο ανθρώπινο μεγαλείο της τη στιγμή του θανάτου. Αυτό φαίνεται σύμφωνο με τη σολωμική πίστη στη θεία φύση του ανθρώπου. Είναι στο βάθος η χριστιανική άποψη, με την απόχρωση που της έδωσε η ιδεαλιστική φιλοσοφία του 19ου αιώνα.
(Στυλιανός Αλεξίου, Σολωμικά, εκδ. στιγμή 1994, σελ. 20-27.)

Οδηγίες για τις ερωτήσεις της ημέρας

Παιδιά, στοιχεία για τις απαντήσεις των ερωτήσεων που δεν προλάβαμε να δούμε στην τάξη:

Για την ερώτηση σχετικά με το λυρισμό του Σολωμού μπορείτε να δείτε εδώ: http://www.blogger.com/%3Ca%20href=

Για την ερώτηση σχετικά με τα 4 επίπεδα του χρόνου μπορείτε να δείτε τη φωτοτυπία-τεύχος που δώσαμε στην τάξη ( με τίτλο "μελετώντας τον Κρητικό") στη σελίδα 3.

Για την ερώτηση σχετικά με το αφηγηματικό πρόσωπο, στην ίδια φωτοτυπία και στην ίδια σελίδα.

Αν σας μένει κάποια απορία, είτε από 'δω είτε από την τάξη, τη βλέπουμε.

Συμπληρωματικό διάβασμα μπορείτε να κάνετε από την περσινή ανάρτηση ( στις ετικέτες: Σολωμός-αναλύσεις) διαβάζοντας τα όσα γράφει ο Πίτερ Μάκριτζ για το Σολωμό και ιδιαίτερα τον Κρητικό.

Καλό σας βράδυ.( Φρόσω, κοιμήθηκες το μεσημέρι;!; :-))

" Τα μαθαίνουμε όλα αυτά;"

Πέρασαν δυο μέρες. Ασχοληθήκαμε με εισαγωγές, κατευθύνσεις, επισημάνσεις, προσπαθήσαμε να μπούμε στον κόσμο της λογοτεχνίας. Σιγά σιγά θα περάσουμε στα κείμενα.
Ο Κρητικός, πρώτος πρώτος. Αύριο εισαγωγή. Έχετε ήδη ασχοληθεί με τις πρώτες της σελίδες. Στην τάξη βάλατε κιόλας το ζήτημα σχετικά με τις εισαγωγές και τα συνοδευτικά κείμενα , στο πίσω μέρος του βιβλίου: " Τα μαθαίνουμε όλα αυτά;"

Ε, όλο και κάτι μαθαίνουμε. Χρειάζεται, όμως, να κάνουμε προσεκτικά τις επιλογές μας. Λίγα, ίσως, στοιχεία απ' αυτά είναι απαραίτητο να μάθουμε, αλλά - προσέξτε - είναι και κρίσιμα και χρήσιμα. Στοιχεία που μπορούν να αποτελούν "κλειδιά" για το ξεκλείδωμα του κειμένου. Στοιχεία που μας παρέχουν πληροφορίες για το πλαίσιο, λογοτεχνικό ή κοινωνικοπολιτικό, του κειμένου. Βιογραφικά, που ασκούν επίδραση στη ζωή και κατ' ακολουθία και στο έργο του συγγραφέα. Στοιχεία, εν ολίγοις, που θα σας χρειαστούν κατά την ανάλυση του ποιήματος.

Μια βοήθεια, ώστε να εστιάσετε στα στοιχεία αυτά, αποτελούν οι ερωτήσεις που ακολουθούν. Οι απαντήσεις βρίσκονται στις σελίδες του βιβλίου, στις σελίδες που αναφέρονται στην παρένθεση. Βρείτε τις και υπογραμμίστε τις.
( σελ. 281) Από τι χαρακτηρίζεται η ποίηση του Σολωμού και σε τι διαφέρει από τους περισσότερους άγγλους ρομαντικούς;
( 281 ) Ποιος, κατά το Σολωμό, ο προορισμός του ποιητή και ποιος ο κοινωνικός του ρόλος;
( 281-283 ) Απαριθμήστε οκτώ απόψεις σχετικές με την αποσπασματικότητα του έργου του Σολωμού.
( 283 ) Πού αναφέρονται πολλά από τα ουσιαστικά που χρησιμοποιεί ο Σολωμός και τι αποδεικνύει αυτό;
( 283-4 ) Απαριθμήστε 4 εικόνες κρυμμένων πραγμάτων που υπάρχουν στον Κρητικό.
( 284 ) Ποια η συμβολική σημασία της θάλασσας στην ποίηση του Σολωμού;
( 284 ) Ποιο πρόβλημα βασάνιζε το Σολωμό; Τι τον ενδιέφερε και τι προσπαθούσε να πετύχει;
( 287 ) Από ποιες αφηγηματικές ενότητες αποτελείται ο Κρητικός;
( 287 ) Σε ποια χρονικά επίπεδα αναπτύσσεται ο Κρητικός;
( 288 ) Απαριθμήστε πέντε παραδείγματα από τον Κρητικό σχετικά με τη «σύνθεση των στοιχείων ανά τρία».
( 289 - 290 ) Απαριθμήστε έξι ερμηνευτικές απόψεις για τη Φεγγαροντυμένη.
( 291 ) Ποια η επίδραση στον Κρητικό που ασκεί η φύση στον ήρωα;
( 292 ) Από πού διαπιστώνουμε επιρροές στη σκηνοθεσία της Φεγγαροντυμένης;
( 292 ) Ποιες διακειμενικές σχέσεις έχουν επισημανθεί κατά καιρούς και σε σχέση με ποια μοτίβα;
( 293 ) Ποιες βασικές ιδέες συμπυκνώνει το έργο;

Ορίστε! Τώρα μπορείτε να απολαύσετε…σολωμικά το βράδυ σας :-)

Βίρα τις άγκιρες!

Ισθμός. Το πέρασμα που οδηγεί στην ανοιχτή θάλασσα.

Το νερό ανάμεσα από τις στενωπούς. Δε θέλουμε και πολύ να το δούμε συμβολικά, ε;

Η χρονιά μας, η χρονιά σας, ξεκίνησε. Αύριο με το Γ1Θ πρωτοσυναντιόμαστε.
Ακόμα είμαστε στην αρχή. Η διαδρομή είναι όλη μπροστά μας. Μπορούμε ( και οφείλουμε) να είμαστε αισιόδοξοι. Να κάνουμε μια αρχή, να πιστέψουμε, να προσπαθήσουμε με πείσμα και διάθεση.

Το ιστολόγιο αισιοδοξούμε να γίνει ο συνεκτικός μας δεσμός. Παροχή άφθονου υλικού, διαλεύκανση σημείων θεωρίας, ανάλυσης, φωτισμός των κειμένων μέσα από πηγές, παραπομπές, βιβλιογραφία, σχέδια μαθημάτων, παράλληλα κείμενα, ασκήσεις, ερωτήσεις, επίλυση αποριών, επικοινωνία. Χωρίς διακοπή, όταν για κάποιο λόγο οι διδακτικές ώρες "χάνονται". Τότε κυρίως. Τότε θέλουμε να υπάρχει, για να καλύπτει τα κενά, να μην αφήσει να σχηματιστούν, να φτάσουμε στις εξετάσεις επαρκείς αναγνώστες της λογοτεχνίας και υποψήφιοι φοιτητές.

Αλλά, ακόμα περισσότερο, μέσα απ' αυτή τη διαδρομή, να αγαπήσουμε την τέχνη του λόγου, να μάθουμε να την απολαμβάνουμε, να τη μετατρέψουμε την εμπειρία της χρονιάς αυτής σε εφόδιο ζωής. Γιατί καλά είναι να μη μας διαφεύγει ότι η λογοτεχνία γράφεται όχι για να εξετάζεται, αλλά για να προσφέρεται απλόχερα στους αναγνώστες της και να τους ομορφαίνει.

Πολλά ζητάμε..Τι θα καταφέρουμε; Αυτό θα το δούμε στην τελευταία ανάρτηση αυτής της σχολικής χρονιάς, όταν πλουσιότεροι θα ανοιγόμαστε για ταξίδια άλλα.

Καλή χρονιά σε όλους σας.

ΥΓ. Την περσινή χρονιά, αρκετοί φίλοι του ιστολογίου μάς πρόσφεραν τις ιδέες τους, τις απόψεις τους, το υλικό τους, την παρουσία τους. Είναι χαρά μας να έχουμε την πόρτα της τάξης ανοιχτή. Λουκουμάκια και καφέδες είναι έτοιμα και για τους επισκέπτες :-)

Καλές βουτιές στη θάλασσα και στη λογοτεχνία!

Μας έπιασε ο Ιούλιος κι είναι ίσως αργά για απολογισμούς και αναλύσεις.

Είναι, όμως, νωρίς για σχέδια, προγραμματισμό, προετοιμασία. Οι δυο μήνες των διακοπών θα μας επιτρέψουν να σκεφτούμε πώς μπορεί αυτό το ιστολόγιο να γίνει πιο αποτελεσματικό, να αποκτήσει συνέχεια, να επιδιώξει πλατύτερη κάλυψη των θεμάτων, να εμπλουτιστεί με αναλύσεις, ασκήσεις, παράλληλα κείμενα, απόψεις και κριτικές, συνεργασίες, να αποτελέσει πεδίο σταθερής αναφοράς όλων των μαθητών της τάξης.

Το Σεπτέμβρη, θα συζητήσουμε με τους μαθητές της τάξης τις προτάσεις και, αν δούμε πως μπορούν να λειτουργήσουν, θα προχωρήσουμε.

Ένα τεράστιο ευχαριστώ είναι λίγο. Όχι μόνο στα παιδιά του Γ1 και Γ2 της θεωρητικής της φετινής χρονιάς, αλλά και και σε όλους εσάς που επισκεφτήκατε το ιστολόγιο και με τις καλές σας κουβέντες το ενθαρρύνατε και το στηρίξατε.

Καλό καλοκαίρι σε όλους.

Καλές βουτιές στη θάλασσα και στη λογοτεχνία!

Πιάνουμε λιμάνι!

"Μόλις είν' έτσι δυνατός ο Έρωτας κι ο Χάρος"

"Το ξέρω πως καθένας μονάχος πορεύεται στον έρωτα,
μονάχος στη δόξα και στο θάνατο.
Το ξέρω. Το δοκίμασα. Δεν ωφελεί.
Άφησέ με νάρθω μαζί σου."

"…ελπίζοντας ακόμη να σε σπλαχνιστούν
οι φαύλοι - που ψιθύριζαν το Πολυκαισαρίη"

" Εις σε προστρέχω, Τέχνη της Ποιήσεως…"

"…ποιος τελευταίος θα γελάσει;"

" πρέπει
έστω και με σπασμένα φτερά
να πετάω."

"…πληθυντικός αριθμός
οι ανυπεράσπιστοι έρωτες"

"…Ακουστό ανά τον κόσμο το Επτοήθη."

"Άλλην αδελφήν δεν είχομεν παρά μόνο την Αννιώ"

"Ω! ας ήμην ακόμη βοσκός εις τα όρη!..."

"Εσύ όμως θα φύγεις, μα πίσω δε θα γυρίσεις."

Ήταν ωραίο το ταξίδι μας στα λογοτεχνικά κείμενα φέτος. Σκέφτομαι πως μας χάρισε στιγμές απόλαυσης μέσα σε μια πιεστική χρονιά. Μ' αυτή την αίσθηση της απόλαυσης και της γαλήνης εύχομαι να πάτε αύριο στις εξετάσεις. Κι ακόμα μακρύτερα: Να μπορεί να σας συνοδεύει αυτή η αίσθηση σ' όλο το ταξίδι της ζωής σας.

Για την πέμπτη ερώτηση

Έστω και "στο παραπέντε", προλαβαίνουμε να βάλουμε κάποιες οδηγίες και για την πέμπτη και τελευταία ερώτηση των πανελλαδικών. Λοιπόν,

5η ερώτηση

Βαθμολογείται με 20 μονάδες. Σύμφωνα με το Π.Δ 246/98, άρθρο 18, η ερώτηση αυτή αναφέρεται σε
* σχολιασμό συναφούς με το διδαγμένο αδίδακτου λογοτεχνικού κειμένου
* σύγκριση του αδίδακτου με το διδαγμένο

Τι ζητήθηκε κάθε χρονιά:

2000: Σύγκριση περιεχομένου των δύο αποσπασμάτων (διδαγμένου-αδίδακτου)
2001: Σύγκριση περιεχομένου των δύο αποσπασμάτων (διδαγμένου-αδίδακτου).
2002: Σύγκριση περιεχομένου των δύο αποσπασμάτων (διδαγμένου-αδίδακτου).
2003: Σύγκριση περιεχομένου των δύο αποσπασμάτων (διδαγμένου-αδίδακτου).
2004: Σύγκριση περιεχομένου των δύο αποσπασμάτων (διδαγμένου-αδίδακτου).

2005: Σχολιασμός του αδίδακτου ποιήματος ως προς το περιεχόμενό του.
2006: Σύγκριση περιεχομένου των δύο αποσπασμάτων (διδαγμένου-αδίδακτου).
2007: Σύγκριση περιεχομένου των δύο αποσπασμάτων ( διδαγμένου - αδίδακτου).
2008: Ζητούνται οι αναφορές του αδίδακτου στο διδαγμένο.

Θετικά αξιολογούνται:
* η ικανότητα δημιουργίας κειμένου του μαθητή, κειμένου που προκύπτει από τη σύγκριση και τις κρίσεις του σχετικά με τα δύο κείμενα.
* η απάντηση που τεκμηριωμένα θεμελιώνει τη σχέση των δύο κειμένων με στοιχεία που προκύπτουν απ' αυτά.
Αρνητικά
* η αναδιατύπωση ή η περίληψη του περιεχομένου του αδίδακτου,
* η επιφανειακή αντιπαραβολή των κειμένων.

Παρατηρήσεις - συμβουλές
* Είναι απαραίτητες πάνω από μία αναγνώσεις του αδίδακτου κειμένου.
* Φροντίστε πολύ τη γλώσσα και τη δομή του κειμένου της απάντησής σας. Καλό θα είναι η πρώτη ή/και η τελευταία παράγραφος να εκφράζουν μια γενική κρίση και οι ενδιάμεσες να υποστηρίζουν αυτή τη γενική κρίση. Εντοπίστε, δηλαδή, τη σχέση των δύο κειμένων, ορίστε την, και μετά παραθέστε τα επιμέρους χωρία που υποστηρίζουν τη σχέση αυτή.
* Τα συγκρινόμενα στοιχεία καλό είναι να αντιπαρατίθενται και όχι να τίθενται σε παράλληλη διάταξη.
* Απαραίτητη η υποστηρικτική παράθεση αποσπασμάτων κι απ' τα δύο κείμενα.
* Προσέξτε τη διατύπωση της ερώτησης: Αντιπαραβολή και σύγκριση = και ομοιότητες και διαφορές και διαβαθμίσεις.
* Η καλή γνώση του διδαγμένου κειμένου εννοείται πως αποτελεί πρόσφορη βάση σύγκρισης, διευκολύνει την αντιπαραβολή.

Για την 4η ερώτηση

Προχωράμε σήμερα στην 4η ερώτηση, αφού θυμίσουμε πάλι τα κείμενα - θέματα όλων των προηγούμενων ετών:

2000: Γ. Ρίτσος, Η Σονάτα του σεληνόφωτος ( στ. 1-43 – 215-+επίλογος)
2001: Γ. Ιωάννου, Το Γάλα.
2002: Σ. Δούκας, Ιστορία ενός αιχμαλώτου.
2003: Γ. Βιζυηνός, Το αμάρτημα της μητρός μου.
2004: Ο. Ελύτης, Μικρή Πράσινη θάλασσα.
2005: Κ. Καβάφης, Ο Δαρείος.
2006: Α. Παπαδιαμάντης, Όνειρο στο κύμα.
2007: Γ. Ρίτσος, Η Σονάτα του Σεληνόφωτος( στ. 44 - 100 )
2008: Κ. Καβάφης, Καισαρίων.

4η ερώτηση

Βαθμολογείται με 25 μονάδες. Σύμφωνα με το Π.Δ 246/98, άρθρο 18, η ερώτηση αυτή αναφέρεται σε σχολιασμό ή σύντομη ανάπτυξη (μεγέθους 1-2 παραγράφων) πάνω σε επιλεγμένα χωρία του κειμένου.

Τι ζητήθηκε κάθε χρονιά:
2000: Σχολιασμός στάσης προσώπου.
2001: Σχολιασμός χωρίου.
2002: Σχολιασμός περιεχομένου χωρίου.
2003: Σχολιασμός στάσης προσώπου.
2004: Σχολιασμός περιεχομένου χωρίου.
2005: Σχολιασμός περιεχομένου χωρίου.
2006: Σχολιασμός χωρίου.
2007: Σχολιασμός χωρίου.
2008: Σχολιασμός χωρίου.

Θετικά στοιχεία για την απάντηση θεωρούνται: η ικανότητα πρόσληψης και ερμηνείας, η αποδεικτική ικανότητα, η σαφήνεια, η πληρότητα.
Αρνητικά: η εκζήτηση, η φλυαρία, οι αοριστολογίες, οι ωραιολογίες, η περιφερειακή ανάπτυξη σε βάρος του ζητουμένου, τα άσχετα στοιχεία.
Ας θυμόσαστε ότι ο σχολιασμός εστιάζει στο επίπεδο του περιεχομένου.

Συμβουλές

* Δομήστε όσο καλύτερα μπορείτε την απάντησή σας. Φροντίστε για τη ροή και τη λογική αλληλουχία της.

* Θυμηθείτε πως το επιλεγμένο χωρίο αποτελεί μέρος του συνολικού έργου και εντάσσεται στη γενικότερη στοχοθεσία του, την οποία γνωρίζετε (και) από τα εισαγωγικά σημειώματα.

* Την τεκμηρίωσή σας μπορείτε να την υποστηρίζετε και με τα στοιχεία του γραμματολογικού υλικού που γνωρίζετε.

* Εντοπίστε, αν είναι δυνατό, το θεματικό κέντρο και μεταφέρετέ το στο κέντρο της ανάλυσής σας.

* Κάνετε αναφορά στα εκφραστικά και αφηγηματικά μέσα μόνο υποστηρικτικά, επικουρικά. Δεν είναι απαραίτητη.

* Στην ανάλυση/ερμηνεία συμπεριφορών/χαρακτήρων των προσώπων συνεκτιμήστε τα σταθερά τους χαρακτηριστικά με ό,τι παρουσιάζουν τη δεδομένη στιγμή.

* Κάνοντας αναφορά στους στόχους του χωρίου ελέγξτε τους τόσο στο επίπεδο του έργου, της πλοκής, όσο και στο επίπεδο της ανάγνωσης.

Αν υπάρχουν απορίες, παρατηρήσεις, εδώ είμαστε!

Για τη 2η και 3η ερώτηση

Αφού απολογηθούμε για την...κάπως μακρύτερη πασχαλινή απουσία μας, ας συνεχίσουμε να βλέπουμε ερώτηση-ερώτηση τα θέματα των πανελλαδικών, δίνοντας κάποιες συμβουλές σχετικές με τον τρόπο των απαντήσεών μας. Σήμερα, η 2η και η 3η ερώτηση:

Οι ερωτήσεις αυτές βαθμολογούνται από 20 μονάδες η καθεμία. Σύμφωνα με το Π.Δ 246/98, άρθρο 18, οι ερωτήσεις αυτές αναφέρονται
* στη δομή του κειμένου και στα εκφραστικά μέσα και τους εκφραστικούς τρόπους του κειμένου ( σχέδιο, ενότητες, αφηγηματικοί τρόποι, αφηγ. τεχνικές, σχήματα λόγου, ρυθμός, μέτρο),
* την επαλήθευση ή διάψευση μιας κρίσης με βάση το κείμενο.

Τι ζητήθηκε κάθε χρονιά:

Δεύτερη ερώτηση
2000: ( Λειτουργία του φεγγαριού…) Ερώτηση ανάλυσης.
2001: Εντοπισμός 4 διαφορετικών αφηγηματικών τεχνικών και λειτουργία τους.
2002: Ζητούνται τα στοιχεία που συντελούν στην αμεσότητα του αφηγηματικού λόγου.
2003: Ζητούνται, με παραδείγματα από το απόσπασμα, 5 βασικά χαρακτηριστικά της διηγηματογραφίας του Γ.Β.
2004: Ζητούνται, με παραδείγματα από το ποίημα, 4 υπερρεαλιστικά στοιχεία.
2005: Ζητούνται, με παραδείγματα από το κείμενο, 4 χαρακτηριστικά στοιχεία καβαφικής ειρωνείας.
2006: Ζητούνται 4 αφηγηματικές τεχνικές και ο σχολιασμός τους.
2007: Ζητείται επαλήθευση μιας άποψης μέσω κάποιων στίχων και σχολιασμός τους.
2008: Ζητείται επαλήθευση μιας άποψης μέσω κάποιων στίχων.

Τρίτη ερώτηση
2000: Ζητείται η ερμηνεία ενός συμβολισμού (των πραγμάτων) και τα εκφραστικά μέσα με τα οποία επιτυγχάνεται.
2001: Ζητείται η μελέτη της δομής με 4 παραδείγματα.
2002: Ζητείται το πρόσωπο στο οποίο γίνεται η αφήγηση + σχολιασμός.
2003: Δίνονται 4 χαρακτηριστικά της γραφής του Γ.Β και ζητείται η επαλήθευσή τους με στοιχεία του κειμένου.
2004: Δίνονται 4 χαρακτηριστικά του τρόπου που βλέπει στο ποίημα την ποίηση ο Ο.Ε και ζητείται η τεκμηρίωσή τους.
2005: Δίνονται χαρακτηριστικά της ποίησης του Κ.Κ και ζητείται ο εντοπισμός και ο σχολιασμός της λειτουργίας τους.
2006: Ζητείται η εξέταση της περιγραφής σε ένα χωρίο.
2007: Ζητείται η ανασύνθεση μέρους του αποσπάσματος(!)
2008: Ζητούνται τα δύο διαφορετικά υφολογικά επίπεδα του ποιήματος.

Όπως προκύπτει από τα μέχρι σήμερα θέματα των εξετάσεων, για να απαντηθούν ικανοποιητικά οι ερωτήσεις 2 και 3 προαπαιτείται γνώση των χαρακτηριστικών γραφής και τεχνικής του κάθε συγγραφέα ( κι εδώ, λοιπόν, εισαγωγικά σημειώματα, στοιχεία βιογραφικού, σχόλια ).

Για να ανπτυχθούν επαρκώς οι απαντήσεις, εστιάστε στην
* ακρίβεια, σαφήνεια του λόγου σας, καθώς και στην
* πληρότητα, την επάρκεια, που προκύπτει κυρίως από την επιλογή των αναφορών και την αιτιολόγηση που επιχειρείτε.

Συμβουλές - παρατηρήσεις:
* Δείξετε, με μικρές επεξηγήσεις, ότι κατέχετε τους όρους στους οποίους αναφέρεστε.

* Επιλέξτε με προσοχή τα υποστηρικτικά σας παραδείγματα. Υπάρχει διαβάθμιση. Τα καταλληλότερα σας διευκολύνουν να υποστηρίξετε αυτό που θέλετε.

* Μέχρι τώρα πάντα ζητείται επαλήθευση μιας κρίσης και ποτέ διάψευση.

* Στις τεκμηριώσεις σας ελέγχετε αν έχετε ξεκάθαρα δείξει το "γιατί", το "πώς" ισχύει αυτό που ισχυρίζεσθε. Τίποτα δεν είναι αυτονόητο. Να θυμόσαστε πως ένα εκφραστικό μέσο οδηγεί σε ένα αποτέλεσμα πάντα μέσα από ένα δρόμο. Αυτό το δρόμο, που γεφυρώνει το μέσο με το επιδιωκόμενο αποτέλεσμα πρέπει να τον περιγράφετε.

* Να θυμόσαστε πως η τεκμηρίωση μπορεί να στηρίζεται σε λογικά συμπεράσματα, εξωκειμενικά και ενδοκειμενικά στοιχεία.

* Μην ομαδοποιείτε τις απαντήσεις σας. Περιγράφετε, υποστηρίζετε κάθε ένα παράδειγμά σας χωριστά. Μπορείτε στο τέλος της απάντησής σας να φτάνετε σε ένα συνολικό συμπέρασμα.

Θα συνεχίσουμε σύντομα με τις δύο υπολοιπόμενες ερωτήσεις.