Σάββατο 25 Φεβρουαρίου 2012

"Σώπα, δάσκαλε, ν' ακούσουμε το πουλί!"

Την Πέμπτη είχα μάθημα στις έντεκα παρά τέταρτο.

Καθώς πήγαινα, όλως πρωτοτύπως καταριόμουνα το σύστημα και τον τρόπο που μας στενεύει να διδάσκουμε τα κείμενα. Σχεδόν μην αφήνοντας περιθώριο για να απαντήσουμε «πώς σου φάνηκε το κείμενο που διάβασες;» ή «τι ένιωσες γι’ αυτό που διάβασες;» Αλλά καταριόμουνα και την παγκόσμιας πρωτοτυπίας νεοελληνική επινόηση «φροντιστήριο». Που στενεύοντας το χρόνο των παιδιών στερεί τη δυνατότητα της κατά μόνας μελέτης, εμβάθυνσης, άσκησης, τη δυνατότητα να συναντηθείς με την ουσία των πραγμάτων που μελετάς.

Καμιά φορά, μέσα στην καθημερινή πράξη, κουράζεσαι να παλεύεις, παραδίνεσαι εκ των προτέρων. Είχα ξεκινήσει λοιπόν αποφασισμένος να δολοφονήσω το Γιώργο Ιωάννου. Στις έντεκα παρά τέταρτο, στο 6ο λύκειο Καλλιθέας. Στο μάθημα.


Ευτυχώς, δεν τα κατάφερα. Αντιστάθηκε. Με το μοναδικό της τρόπο η αφήγηση του αγαπημένου συγγραφέα απλώθηκε χουχουλιάρικα στην τάξη.

Λύγισα. Έστω και για λίγο, για πέντε μόνο λεπτά, εκεί, στη ζεστασιά του Γ2, αφέθηκα και αφηγήθηκα για τον τρόπο που τον πρωτοδιάβασα, για τα συναισθήματα που μου προκαλεί, για τον τρόπο που μ’ έμαθε να διαβάζω τις πόλεις και τους ανθρώπους τους. Για τον τρόπο που μου έδειξε να ακουμπάω το βλέμμα μου στα πράγματα.

Είχαμε προλάβει κι είχαμε διαβάσει από το «Εφήβων και μη» τα φωτοτυπημένα «Μετρημένα καρύδια» και τα παιδιά, λες και κρατούσαν καθρεφτάκια στα χέρια τους, είχαν αναγνωρίσει εκεί μέσα όλα τους τα βάσανα, αλλά και την κατανόηση του Ιωάννου γι΄ αυτά.

Μετά τις εκμυστηρεύσεις, του Ιωάννου και τις δικές μου, διαβάσαμε και την Παναγία τη Ρευματοκρατόρισσα και την Ομίχλη. Έτσι. Εκτός ύλης. Για να ακούσουμε τη φωνή του και τον τρόπο του.
Αντιλήφθηκα ότι δεν είχε δολοφονηθεί ο συγγραφέας όταν, πιο αυθόρμητα και εκδηλωτικά στο ένα τμήμα, πιο συγκρατημένα στο άλλο, οι εντυπώσεις ήταν θετικές, γλυκές, ζεστές. Κι ακόμα όταν στο διάλειμμα, στη βιβλιοθήκη, η Χ. μου ζήτησε το «Εφήβων και μη». «Σου αρέσει;», ρώτησα. «Σήμερα μου άρεσε», μου είπε.

Τζάμπα οι κατάρες για το σύστημα και για τα φροντιστήρια. Για άλλη μια φορά μου αποκαλύφθηκε ότι ο λόγος της τέχνης του λόγου έχει τον τρόπο του να κερδίζει. Ακόμα κι όταν εσύ σηκώνεις τα χέρια ψηλά και δηλώνεις αδυναμία να βοηθήσεις.

Ρωτώντας στην τάξη για το στοιχείο που μας άρεσε, όλοι μίλησαν για την απλότητα, την αμεσότητα. Αναρωτηθήκαμε αν φτάνει αυτό. Καταλήξαμε ότι , δεν μπορεί, θα κλείνει αυτή η απλότητα και κάτι άλλο μέσα της. Και αφήσαμε να το βρούμε στις επόμενες παραδόσεις.

Προκαταβολικά μόνο, κάτι που αναφέρει γι’ αυτή την «απλότητα» του Ιωάννου ένας ομότεχνός του, ο Γιάννης Βαρβέρης:

«Είχε εφεύρει μια δική του λογοτεχνική φόρμα. Ήταν αυτή η φόρμα της καθημερινής κουβέντας, της αμφίστομης εξομολόγησης, του διαρκούς υπαινιγμού ανάμεσα απ’ τις λέξεις, του ασταμάτητου κλεισίματος του ματιού προς τον ειδοποιημένο αναγνώστη αλλά και η μύησή του «δίχως προπόνησι αρκετή» στα άδυτα μιας σύνθετης γραφής. Γιατί η γραφή του Ιωάννου δεν ήταν απλή. Φαινόταν απλή, όπως καθετί που δεν θέλει, δεν καταδέχεται να δείξει το μόχθο του. Η γραφή του συνδύαζε με τρόπο πολλές φορές σατανικό τα πιο ετερόκλητα πράγματα σε φραστικούς γάμους αβίαστους, αρμονικούς, καθημερινούς. Ο Ιωάννου βρισκόταν πολύ κοντά στον αναγνώστη επειδή βρισκόταν πολύ κοντά στον εαυτό του, κι αυτή ήταν η μαγεία του»
( «Αφιέρωμα στον Γιώργο Ιωάννου/Με τον ρυθμό της ψυχής, Κέδρος, 2005, σελ. 80.)


Καλό τριήμερο σε όλους

17 σχόλια:

Ανώνυμος είπε...

Ιωάννου!!Όταν πέρυσι τον τεμαχίζαμε και εμείς για να τον παπαγαλίσουμε ήθελα τόσο να ξεχάσουμε τις πανελλαδικές και να πούμε "τον Ιωάννου και τον κάθε Ιωάννου θα τον κάνουμε όπως θέλουμε εμείς όχι όπως πρέπει να τον μάθουμε"!!Και πάντα μου άρεσαν τα παράλληλα!!Με έβγαζαν από την μονοτονία της παπαγαλίας!!Και πάντα περίμενα να κάνουμε παράλληλα!!Ο Ιωάννου τώρα με μάγευε και με μαγεύει ακριβώς για αυτό το λόγο,για τον τρόπο γραφής του,για τα θέματα του!!Αν καταφέρω να τον μελετήσω καλά ποτέ θα γίνει σίγουρα ο αγαπημένος μου συγγραφέας μαζί με τον Ντοστογιέφσκι και τον Παπαδιαμάντη,αλλά και με άλλους της γενιάς του 30,της τελευταίας πραγματικά δημιουργικής γενιάς που δεν αντέγραφε απλά ξένα ρεύματα!!!

Και μην απογοητεύεστε!!Να θυμάστε το εξής:Όταν ξεκίνησε η ΗΑ ήταν μόνη της,τώρα προελαύνει σε όλα τα μέτωπα!!ΝΑ το θυμάστε αυτό!!ΧΑΧΑ!!

Ε. Στάμου είπε...

Αφού μιλάμε για τον αγαπημένο όλων μας Γιώργο Ιωάννου, εγώ θα σας μεταφέρω αποσπάσματα από τα λόγια δύο μαθητριών του για το δάσκαλό τους:

"Οικείος με τους μαθητές και σκαρώνοντας πολλές συζητήσεις εκτός μαθήματος, μ` έναν ευγενικό και τρυφερό τρόπο, αλλά με χιούμορ καταλυτικό. Μάθημα απολαυστικό. Ο Ιωάννου έκανε σοβαρό χιούμορ, όχι πλάκα και σε βάρος κανενός".
(Ελένη Καραγιάννη-Σουσούρα)

"Δίκαιος, καλός δάσκαλος που μας καταλάβαινε, με κείνο το ανεπανάληπτο χιούμορ του και διάθεση για "παιχνιδάκια" μαζί μας. [...] Του έρεσε να ανακατεύεται στις συζητήσεις μας, κουτσομπόλευε (!) μαζί μας, έκανε αστεία, μας διηγιόταν ιστορίες κωμικοτραγικές από τη ζωή του την σχολική και την ιδιωτική μερικές φορές".
(Αρ. Λιαρμακοπούλου-Πουρσαλίδου)

Από το βιβλίο "Γιώργος Ιωάννου 1927-1985, Λόγος και Μνήμη", επιμέλεια: Γιώργος Αναστασιάδης. Το βιβλίο περιλαμβάνει και cd με την τελευταία ραδιοφωνική συνέντευξη του Γ. Ιωάννου, λίγες μέρες πριν πεθάνει.

Ε, λέω να φεύγω τώρα, αφήνοντας κάτι τελευταίο, δικό του.

"Οι πολιτείες δεν είναι φτηνοκαταστήματα για να ανακαινίζονται με κάθε νέα διεύθυνση".
(Το δικό μας αίμα)

Καλό τριήμερο Διονύση.

Δήμητρα Φυτιλή είπε...

Πόσο αληθινά όσα γράφεις, πόσο το έχουμε ανάγκη αυτό, έπραξες εξαιρετικά. Ευχαριστούμε για την ανάρτηση!

Διονύσης Μάνεσης είπε...

Ρασκόλνικοφ,

Μα αυτό ακριβώς λέμε: τεμαχισμένος ξετεμαχισμένος, ο λόγος της τέχνης του λόγου έχει τη δύναμη να πορεύεται και να ξεσηκώνει.
Πρέπει να σου πω μάλιστα, ότι, ακόμα και έτσι, ψυχαναγκαστικά και με ορίζοντα εξετάσεων, ποτέ δε θα απαρνιόμουνα τις ώρες της λογοτεχνίας στο σχολείο.

Διονύσης Μάνεσης είπε...

Ε. Στάμου,

Πάντα είχα απορία για τη σχολική παρουσία του Ιωάννου. Μια παρουσία που μόνο μέσα από το βλέμμα-φίλτρο των "παιδιών του" είναι δυνατό να προσδιοριστεί εύστοχα.
Το βιβλίο που λες ("Γιώργος Ιωάννου 1927-1985, Λόγος και Μνήμη", επιμέλεια: Γιώργος Αναστασιάδης.) δεν το έχω κι έτσι δεν είχα διαβάσει τις κρίσεις των μαθητριών του. Παραστατικότατες!

Ιδίως για το χιούμορ του - και σε συνάρτηση με το χαρακτήρα του - λέγονται πολλά. Ο φίλος του και ποιητής Γιάννης Κοντός είχε γράψει τη φράση, γαι τον Ιωάνου: "Αυτός ο λυπημένος γελούσε πολύ"

( Μέχρι να σου απαντήσω πάει και το τριήμερο, πάει και ο ήλιος, πάνε και οι επενδύσεις για τον ελεύθερο χρόνο, και ξανά προς τη δόξα τώρα.
Καλή βδομάδα και στα ασπρισμένα τριγύρω σας βουνά)

Διονύσης Μάνεσης είπε...

Δήμητρα,

Κράτα με να σε κρατώ κλπκλπ. Να είσαι πολύ καλά, φιλιά και σε σένα, καλή βδομάδα.

gyristroula2 είπε...

Το ήξερα από πάντα πως δεν σκοτώνεις τους ποιητές, μα μου αρέσει πολύ που δεν το πιστεύεις.
Εγώ που εύκολα βάφω τα χέρια μου στο χυμένο αίμα τους- γι' αυτό και δεν διδάσκω λογοτεχνία κατεύθυνσης πια- κάθομαι εδώ να ξεστραβωθώ στο τελευταίο θρανίο. Σ' ευχαριστώ, δάσκαλε.

Ἅ λ ς είπε...

τι αληθινη αναρτηση! βγαζει μια γλυκοπικρη γευση ομως ρε Διονυση. Παλευει η λογοτεχνια και παντα νικα τελικα!

Ανώνυμος είπε...

Μια από τις πιο ωραίες αναμνήσεις που έχω από την πενθήμερη που πήγαμε στη Θεσσαλονίκη είναι η περιήγηση στην πόλη μέσα από τις αφηγήσεις του Ιωάννου!Κάποιες στιγμές με έπιασα να κλείνω τα μάτια μου και να προσπαθώ να δω την Θεσσαλονίκη μέσα από τα δικά του μάτια...Τη μοναδική αυτή αίσθηση ένοιωσα και προχθές στην τάξη(κυρίως με το πρώτο κείμενο!)

Νομίζω πως "το ακούσαμε το πουλί δάσκαλε" ή τουλάχιστον προσπαθήσαμε να το ακούσουμε!;) Γιατί,όπως είπε η Άλς,η λογοτεχνία πάντα νικά στο τέλος!!!

Καλό βράδυ!!!

ΥΓ. Σαν παραπονίαρα που είμαι έχω να πω ότι όλα τα καλά συμβαίνουν στο Γ'2...

minnie

Flora είπε...

Ήταν ίσως παιχνίδι της τύχης
να περάσω ΣΗΜΕΡΑ από δω
για να ξαναπάρω τα "πάνω" μου
ως εκπαιδευτικός,
διότι είχα χτες ένα ακυρωτικό βίωμα
που με μάτωσε
(πώς να το πω; Να... είσαι συνεπαρμένος με κάτι και το διηγείσαι... δονείται ολόκληρη η ύπαρξή σου από αυτό που διαβάζεις, έχει γλυκάνει η ατμόσφαιρα, βρίσκονται κάπως στον ίδιο αστερισμο όλοι στην τάξη και προτείνεις κάτι στα παιδιά... κι αυτά σε κοιτούν με το ύφος της αγελάδας και λένε: "Τι λέτε κυρία; Πού να βρεθεί χρόνος για τέτοια; Καλά είναι, μα γώ έχω κάθε μέρα 4 ώρες φροντιστήριο")

Τέλος πάντων, ένιωθα όλα αυτά που περιγράφεις περίπου
και ειλικρινά σκεπτόμουν
να ξαναγυρίσω στο γυμνάσιο
για να νιώσω ξανά καθηγήτρια.

Σε ευχαριστώ ειλικρινά.
Με άγγιξες μέσα στην καρδιά μου,
να ξέρεις.

Αυτή η σαπίλα και η αποφορά
των Πανελλαδικών εξετάσεων
που δηλητηριάζει
το μάθημα ήδη από την Α΄ Λυκείου (Θεέ μου)
με έχει σοκάρει.
Έχω πάθει την πλάκα μου φέτος,
ψάχνω συνέχεια μέσα μου
να βρω νέες ιδέες, κινητοποιώ όλες μου τις δημιουργικές δυνάμεις
πίστεψέ με, χάνω ατελείωτες ώρες
να φαντάζομαι ΤΙ πρέπει να κάνω
... μα νιώθω ότι ρίχνω μικρές γροθίτσες
σαν παιδάκι έξω από τον τοίχο μίας φυλακής
- ναι, μιας φυλακής του πνεύματος.
Δεν το αντέχω, Διονύση, αυτό
με τα φροντιστήρια
και την απόλυτη απαξίωση της γενικής παιδείας.
Δεν το αντέχω...
Λυγίζω.

Μα σήμερα,
ΕΣΥ
μου έδωσες μίαν ακτίνα φωτός.

Διονύσης Μάνεσης είπε...

Gyristroula2,

Μάλλον δε με κατάλαβες, Αναστασία μου: Εγώ είχα σηκώσει τα χέρια. Ο Ιωάννου έβγαλε μόνος του τα κάστανα απ' τη φωτιά. ( Εγώ, κατά την προσφιλή μου τακτική, προσπάθησα να ποτιστώ δίπλα απ' το βασιλικό..)
Όσο για το σκότωμα, αυτό κι απ' την πολλήν αγάπη μπορείς να το πετύχεις μια χαρά. Άβυσσος...
Πολλά θαλασσινά φιλιά ( Κοντέψανε να πνιγούνε οι επισκέπτες σας του τριήμερου, για βρείτε τα με τον Ποσειδώνα..)

Διονύσης Μάνεσης είπε...

minnie,

Πόσο "άλλο" δέσιμο, να σου συστήνουν την πόλη φωνές που την αγαπάνε και τη στέργουν..Τη Θεσσαλονίκη την είχα πρωτοεπισκεφτεί στα 20 μου και...αγρόν ηγόραζα. Ωστόσο η ομίχλη της, απ' όταν είχα διαβάσει την Ομίχλη, μου μιλάει πλέον πάντα με τη φωνή του Ιωάννου.

Τώρα, για το Γ2, τι να σου πω, βρε minnie. Όπως λέγαμε και πιο πάνω...άβυσσος η ψυχή των τμημάτων. Καμία πρόθεση πάντως!

Χαίρομαι που σ'άρεσε. Παίρνουμε φόρα για τα κείμενα της ύλης.
Ες αύριον, λοιπόν.

Διονύσης Μάνεσης είπε...

Αλς,

Γλυκόπικρη; Και πάλι καλά να λέω, αφού υπάρχει και το α΄ συνθετικό. Λίγο είναι στις μέρες μας;

Θα ήθελα να νικά πάντα, αλλά...
Θυμάσαι τον υπουργό που είχε αποκαλέσει δημοσίως λαπάδες τους ποιητές; ( Θα μου πεις, βέβαια, τον υπουργό δεν τον θυμάται κανείς, τους ποιητές ναι..Α, πα, πα! Μπερδεύτηκα!)
Πολλά φιλιά - ξεμπέρδεψες με την εξεταστική φαντάζομαι, ε;

Διονύσης Μάνεσης είπε...

Flora,

Κρατάω: "(...) έχει γλυκάνει η ατμόσφαιρα, βρίσκονται κάπως στον ίδιο αστερισμο όλοι στην τάξη (...)"
Να το! Το είχες πετύχει ήδη! Το παραπάνω που θέλησες σκούντησε πάνω στο τείχος που με τόση επιμέλεια έχει χτιστεί από το εκπαιδευτικό κατεστημένο και τις στερεότυπες προκαταλήψεις μας. Ε, εντάξει, αυτό κρατάει καλά.

Δεν είμαι ο καταλληλότερος να σε ενθαρρύνει, μια που κι εγώ τις ίδιες απογοητεύσεις βιώνω και, φαντάζομαι, με την ίδια πάνω κάτω ένταση, αλλά, θα ήθελα να επιμένω πως η οποιαδήποτε απογοήτευση δεν πρέπει να είναι ικανή να με κάνει να χάσω την πίστη μου στην ομορφιά.

Κι αυτή η ομορφιά, ακόμα και μέσα στην κλεισούρα του λυκείου, βρίσκει πάντα χαραμάδες να χώνει τη μουσούδα της.

Τέλος: Ο δυναμισμός που διακρίνω σε κάθε σου κίνηση, αποκλείεται να μη σε πάρει απ' το χέρι, όταν (λες πως) λυγίζεις.

Καλή δύναμη, λοιπόν. :-)

Flora είπε...

Διονύση,
είδα την απάντησή σου στον Gustavo Dudamel και μου έφτιαξε τη μέρα!!!!!
Ήταν το πρώτο πράγμα που είδα στον υπολογιστή σήμερα...
Είσαι Άνθρωπος.
Ήρθες ειδικά για να με στηρίξεις και το εκτιμώ ιδιαίτερα αυτό.
Όντως, όμως, έχω ανάγκη στήριξης και καλά έκανες...
Για να συνεχίσω την κουβέντα μας, αυτό που τους ζήτησα... στο Γυμνάσιο ήταν ψωμοτύρι...
... δηλαδή τους είπα να γράψουν έναν θεατρικό μονόλογο για κάποιο ιστορικό πρόσωπο της αρχαίας Ελλάδας και αν θέλουν να συμβουλευτούν κάποιο ιστορικό μυθιστόρημα... (φοβερό, ε;;; Παράλογο τελείως!)
Επειδή έχω μία ιδιαίτερη αγάπη στην ιστορία και βλέπω ότι συνδυαζόμενη με τη λογοτεχνία αρέσει πάρα πολύ στα παιδιά και ξεφεύγει εντελώς από αυτό το "οξυζενέ" μούχρωμα των βιβλίων ... (εντάξει στο Γυμνάσιο, αλλά και στο Λύκειο το ίδιο ισχύει είμαι σίγουρη)...
Στο Γυμνάσιο, που λες... τι είχανε διαβάσει τα καημένα (Θεοφανώ, Ειρήνη η Αθηναία, Μ. Αλέξανδρος, Υπατία, Νταβίντσι... και ένα σωρό άλλα βιβλία), γράφανε μετά τα κειμενάκια τους, τα διαβάζανε στην τάξη, μερικές φορές τα παρουσίαζαν θεατρικά... Χαλί να γίνω γι' αυτά τα παιδιά. Πέταγα στα σύννεφα.

Δεν θέλω, μωρέ, να είμαι άδικη και με τα παιδιά του Λυκείου.
Κι αυτά συμμετέχουν. Σίγουρα.
Μα είναι λαβωμένα στην καρδούλα τους από το σύστημα και δυσκολεύονται να πετάξουν, δυσκολεύονται να κάνουν το τίναγμα από το συνηθισμένο μάθημα. Θέλουν μόνο αυτό.
Βιβλίο, ερωτήσεις. Πολύ καλά. Τέλος.
Αυτό όμως εμένα με σκοτώνει.
Έλεγα χτες με μία συνάδελφο,
ότι νιώθω σαν ταχυδακτυλουργός που τα κόλπα του δεν πιάνουνε πια, σαν ηθοποιός χωρίς ζεστό ακροατήριο, σαν χορευτής που δίνει τον καλύτερο εαυτό του και εισπράττει χασμουρητά η στην καλύτερη ένα χλιαρό χειροκρότημα.
Εντάξει, καταλαβαίνω ότι αυτό εν μέρει έχει και ναρκισσισμό και άρα καλό μου κάνει το φετινό χαστούκι.
Εδώ στο Λύκειο είναι πιο σκληρό το πεδίο μάχης κι ίσως αξίζει περισσότερο ν' αγωνιστώ εδώ.
Δεν σκοπεύω να φύγω, γιατί θα είναι λιποταξία.
Θα έχω πάντα στο νου μου τον Γιώργο Ιωάννου κι αυτή τη φωτεινή στιγμή σου (και δεν το λέω ψέμματα, στ' ορκίζομαι - θα το σκέφτομαι συνέχεια για να μου δίνει κουράγιο μήπως το πετύχω κι εγώ).
Καλημέρα συνάδελφε, συναγωνιστή!!!!!

Διονύσης Μάνεσης είπε...

Flora,

Συμφωνώ απολύτως μαζί σου και είναι πράγματα βιωμένα από όλους μας, πιστεύω, αυτά που γράφεις περί γυμνασίου και λυκείου. Όντως, νιώθεις να παλεύεις σε δύσκολα πεδία, όντως νιώθεις πανταχού παρούσα την πίεση που αποφασίσαμε ως κοινωνία να βάλουμε στα παιδιά του λυκείου΄, όντως οι απογοητεύσεις καραδοκούν και είναι πολλές και μεγάλες.
Τα υπόλοιπα ... εναπόκεινται στο όνειρο, το πείσμα, την αφέλεια, ίσως, την αγωνιστικότητα - πες το όπως θες - του καθένα μας.
Ακόμα κι αυτό το ναρκισσισμό που λες, το δικό μας, που θέλει να βλέπει τον εαυτό μας να τα ξεπερνάει όλα αυτά και να πετυχαίνει εκπαιδευτικά και παιδαγωγικά θαύματα, ακόμα κι αυτόν πρέπει να παλεύουμε, νομίζω, για να τα καταφέρνουμε καλύτερα.

Χαίρομαι πολύ που δε σκοπεύεις να φύγεις, αλίμονο αν τόσος δυναμισμός, τόση διάθεση, τόση όρεξη πήγαιναν στράφι. Αυτό το κουράγιο που αναφέρεις, το έχουμε ανάγκη όλοι μας, ο ένας απ' τον άλλον. Με όποιο αποτέλεσμα. Ίσως, καμιά φορά και με χωρίς αποτέλεσμα. Όμως η αίσθηση της συμπόρευσης δεν είναι λίγη.

Κι ας το πούμε και πιο απλά. Αν στη βάση όλων υπάρχει αγάπη, τα πράγματα διευκολύνονται πάρα πολύ. Ξέρω, ακούγεται μελοδραματικό, κωμικό σχεδόν, αλλά...

Το δε ελάχιστο αποβαίνει τεράστιο κέρδος.

Λοιπόν, πάνω τους:-)

fahadfabish είπε...

What to look out for at Borgata in Atlantic City - Dr.
The 부천 출장마사지 Borgata 경주 출장마사지 hotel casino 강원도 출장샵 features more than 1,000 목포 출장안마 slot machines, including an original 수원 출장안마 slot machine. Borgata Resort Fee charged on