Για λίγη εξάσκηση

Στον Νίκο Ε…1949
Φίλοι
Που φεύγουν

Που χάνονται μια μέρα

Φωνές
Τη νύχτα

Μακρινές φωνές

Μάνας τρελής στους έρημους δρόμους

Κλάμα παιδιού χωρίς απάντηση

Ερείπια
Σαν τρυπημένες σάπιες σημαίες.

Εφιάλτες
Στα σιδερένια κρεβάτια
Όταν το φως λιγοστεύει
Τα ξημερώματα.

( Μα ποιος με πόνο θα μιλήσει για όλα αυτά; )
(Παρενθέσεις, 1949)

Όπως βλέπαμε και στην τάξη, ο χαρακτηρισμός πολλές φορές κάποιων στοιχείων ενός κειμένου μπορεί να μην είναι δύσκολος και να γίνεται και εύκολα κατανοητός. Εκείνο που καμιά φορά μας δυσκολεύει είναι η αιτιολόγηση, η στήριξη ενός χαρακτηριστικού μέσα από τον τρόπο γραφής και τα εκφραστικά μέσα.
Γίνεται, π.χ, αμέσως κατανοητό ότι η γλώσσα του Αναγνωστάκη είναι απλή, άμεση, το ύφος «κουβεντιαστό», εκμυστηρευτικό, εξομολογητικό. Ποια είναι τα γλωσσικά μέσα των οποίων η χρήση οδηγεί σ’ αυτό το συμπέρασμα; Με ποια κριτήρια θα κάνουμε την επιλογή ενός αποσπάσματος που θα συνηγορεί στην άποψη περί εξομολογητικού, π.χ, ύφους στον Αναγνωστάκη;

Με κριτήρια τόσο περιεχομένου όσο και μορφής. Παράδειγμα για το περιεχόμενο: η βιωματικότητα που προδίδουν στίχοι όπως «φίλοι που φεύγουν», «όταν το φως λιγοστεύει τα ξημερώματα». Στη μορφή, η χρήση της παρένθεσης, που μεταφέρει πιο μύχιες σκέψεις ή συναισθήματα˙ η ερώτηση μέσα στην παρένθεση, που ανοίγει ένα διάλογο˙ ο πεζολογικός τόνος, οι «αντιποιητικές», χωρίς επιτήδευση λέξεις.

Προσπαθώντας να κάνουμε μια μικρή εξάσκηση, ας παραθέσουμε κάποιους χαρακτηρισμούς του Γιάννη Δάλλα για την ποίηση του Αναγνωστάκη σταχυολογώντας από το βιβλίο του «Μανόλης Αναγνωστάκης, ποίηση και ιδεολογία», εκδ. Κέδρος, 2007. Και αυτούς τους χαρακτηρισμούς επιχειρήστε να τους στηρίξετε μέσα από το ποίημά μας.
Σελ. 53-54: «Είναι εκ προοιμίου συναιρέτης, γιατί ξεκινά όχι από το αίσθημα ούτε απεναντίας απ’ τη νόηση. Μέθοδός του είναι μια διάμεσος: η αισθαντική περίσκεψη. Η διάμεσος αυτή τον προφυλάσσει και από τη διάχυση του αισθήματος και από τη αφαίρεση της νόησης».

Στη σελ. 55 διαβάζουμε: «Αρχικά, στις Εποχές σημειώνεται η διάθεση ενός εφήβου για επικοινωνία και για πλήρωση ζωής, για φιλία και για έρωτα, για ταξίδια και άλλα όνειρα φυγής. Στις Εποχές 2 και στις Παρενθέσεις, η διάθεση από μετεφηβική διαθεσιμότητα παίρνει τη μορφή του ποιητικού ημερολογίου μιας ανήσυχης νεότητας σε κρίσιμη εποχή (…) Και ενώ ρομαντικά η ποίησή του παρενέβαλλε ως τώρα τα μοτίβα της συμμετοχής στα δρώμενα, τώρα ενσωματώνεται σε αυτήν οργανικά και η εμπειρία της ιστορικής στιγμής. Αλλά και αυτή ενσωματώνεται ως δοκιμασία της νεότητας και ακούγεται ως μοίρα μιας ολόκληρης γενιάς».
Και παρακάτω (σελ. 81-82): «Από ομιλία εις εαυτόν η γλώσσα του γίνεται κατόπιν έμμονη συνομιλία με τα πρόσωπα της πρώτης του νεότητας. Μια υποθετική συνομιλία με τους ίδιους πάντοτε βωβούς συμπαραστάτες του κοινού ‘συντροφικού’ πεδίου δράσης».

Στηρίξτε, λοιπόν, αυτούς τους χαρακτηρισμούς από το ποίημά μας. Απαντήσεις, όπως πάντα: εδώ, στο mail, σε χαρτί στην τάξη.