Η φιλοσοφική μελαγχολία του Γεώργιου Βιζυηνού

ο Schopenhauer

(λίγο...πειραγμένος. Από το nonicoclolasos.files.wordpress)

Στην ιστοσελίδα el.wikisource.org/.../Γεώργιος_Βιζυηνός βρήκαμε αρκετό υλικό για το Γεώργιο Βιζυηνό, ανάμεσα στο οποίο και ένα ενδιαφέρον δοκίμιο του Νίκου Δήμου με τίτλο "Η φιλοσοφική μελαγχολία του Γεώργιου Βιζυηνού".

Σ' αυτό το δοκίμιο ο Νίκος Δήμου εξετάζοντας και την πιθανή επιρροή που ασκεί στο έργο του Βιζυηνού ο γερμανός φιλόσοφος Σοπενχάουερ κάνει λόγο για τη βιοθεωρία του θρακιώτη συγγραφέα:Στα έργα του δεν υπάρχει happy end, μια τραγική μοίρα θαρρείς κινεί τα νήματα της ζωής των ανθρώπων, όπου επικρατεί η διάψευση, η απελπισία, η απουσία ελπίδας και προοπτικής, το "άσπλαχνον της φύσεως".

Παραθέτω εδώ μερικά αποσπάσματα του εκτεταμένου δοκιμίου του Ν.Δήμου.

Ολόκληρο, όποιος θέλει, μπορεί να το διαβάσει από την ιστοσελίδα που είπαμε.

Μπορείτε για άσκηση, τα χαρακτηριστικά που προβάλλονται στο δοκίμιο του Δήμου να τα ανιχνεύσετε στο διήγημά μας.

" (…) Θα ήθελα να ερευνήσουμε την βιοθεωρία του Βιζυηνού, την προσωπική του φιλοσοφία, όπως αυτή προκύπτει από το έργο του. Η οποία ταιριάζει απόλυτα με ένα φιλοσοφικό σύστημα που κυριαρχούσε στην Γερμανία την εποχή που σπούδαζε εκεί ο Βιζυηνός - ένα σύστημα στο οποίο ούτε ο ίδιος αναφέρεται, ούτε (απ' ότι ξέρω) άλλος κανείς το έχει συνδέσει μαζί του
(…)
Δεν θα πρωτοτυπήσω αν πω πως στο έργο του Βιζυηνού κυριαρχεί μια τραγική, σκοτεινή μοίρα. Κανένα κείμενό του δεν έχει happy end, κανένας ήρωάς του δεν είναι ευτυχισμένος. Ο Βαγγέλης Αθανασόπουλος γράφει: "O Βιζυηνός είναι ένας θλιμμένος ή πικραμένος πεζογράφος". ("Οι μύθοι της ζωής και του έργου του Γ. Βιζυηνού", 1992, σελ. 155). "Υπάρχει ακόμη ένα αίσθημα θανάτου, συγκρατημένης απελπισίας και πικρής διάψευσης..." (ο.π. 156). Την παρουσία του θανάτου, "βίαιου και άδικου", σημειώνει σαν leit-motiv του έργου και ο Μουλλάς: "..ό,τι σημαδεύει ανεξίτηλα τα διηγήματα του Βιζυηνού είναι μια μνήμη ώριμη να συνθέσει την 'Νέκυϊά' της, επιστρέφοντας διαρκώς σ' ένα παρελθόν σφραγισμένο με την παρουσία του θανάτου". Και παρακάτω: "Αυτή την παρουσία του θανάτου θα την βρούμε ακόμα και στους τίτλους των τριών από τα έξη διηγήματα του Βιζυηνού". (Εισαγωγή στην έκδοση "Γ.Μ. Βιζυηνός, Νεοελληνικά Διηγήματα" 1980, σελ. πε').
(…)
Είναι γεγονός πως κυρίως τα διηγήματα του Βιζυηνού αποτελούν σε πολλά σημεία πιστή αποτύπωση των ιδεών του Schopenhauer στην λογοτεχνία. Αξίζει λοιπόν να δώσουμε μια εικόνα της μίας και της άλλης κοσμοθεωρίας και να διαπιστώσουμε τις συγγένειες. Έστω τελικά κι αν δεν αποδειχθεί ποτέ η επίδραση, έστω κι αν πρόκειται για παράλληλη πορεία, σύμπτωση, ή έμμεση επιρροή - το φαινόμενο είναι ενδιαφέρον και ζητάει να το ερευνήσουμε πιο συστηματικά.
(…)

(από το chiospapyros.gr/ )

Ομολογώ ότι ξαναδιαβάζοντας τα διηγήματά του, έβλεπα ένα κόσμο καθαρά σοπεναουερικό. Διάψευση, απογοήτευση, πίκρα - το γέλιο της Μάσιγγας, ο Μοσκώβ-Σελήμ που περιμένει (και τρέμει) το ανέφικτο, ο παππούς που δεν ταξίδεψε ποτέ παρά μόνο στον άλλο κόσμο, ο Πασχάλης, ο Κιαμήλης, η μάνα Μηχαλιέσα - ένας συρφετός από ανθρώπους που μια μοίρα αδυσώπητη τους αλέθει ανάλγητα. Καμία ελπίδα πουθενά, ούτε δικαιοσύνη, πλήρης απουσία Θεού. Και η θρήσκα μάνα, που έταζε το άρρωστο παιδί στην εκκλησία (χωρίς αποτέλεσμα) στο τέλος συγχωρεί εκείνη τον Πατριάρχη, τον εκπρόσωπο του Υψίστου.
"Εκλαιον διά την άσπλαχνον της Φύσεως απανθρωπίαν..." λέει ο αφηγητής στο "Συνέπειαι της παλαιάς ιστορίας". Η φιλοσοφία του Schopenhauer σε μία φράση.
(…)
Ίσως ο Βιζυηνός να είναι ο πιο συνεπής στην απαισιοδοξία του λογοτέχνης μας. Οι ήρωές του συνθλίβονται ανάμεσα στις δύο πραγματικότητες - την επιθυμητή και την πραγματική - και κάθαρση δεν υπάρχει.(…) "

Καλή διασκέδαση, ξεκούραση, αν βγείτε απόψε.