Κρίσεις "συμμαθητών" σας για το Αμάρτημα της μητρός μου.

Τη Δευτέρα "μπαίνουμε" στο Βιζυηνό. Είπαμε να το έχετε διαβάσει σπίτι και να ξεκινήσετε εσείς το μάθημα, εκφράζοντας τις πρώτες, άμεσες, είτε θετικές είτε αρνητικές, εντυπώσεις που σας δημιούργησε η ανάγνωση. Μέσα απ' αυτή τη συζήτηση θα αρχίσουμε να προσεγγίζουμε το έργο του θρακιώτη συγγραφέα, τα χαρακτηριστικά της γραφής του, τον τόσο ενδιαφέροντα κόσμο που κλείνει στο έργο του.

Σε ένα παλιό τεύχος του περιοδικού "οδός Πανός" ( Σεπτ. - Δεκ. 1996)

βρήκα γνώμες "συμμαθητών" σας από το Βόλο. Ο συγγραφέας και δάσκαλός τους Κώστας Ακρίβος τις είχε συγκεντρώσει και τις δημοσίευσε εκεί. Ας σταχυολογήσουμε μερικές:

" Το αμάρτημα αυτό δεν εξαγοράζεται ούτε με κοσμικές ποινές, ούτε με θρησκευτικά επιτίμια και ούτε περιγράφεται, όσος καιρός και αν περάσει".

" Το τραγικότερο πρόσωπο στο διήγημα είναι η μητέρα, η οποία είναι δέσμια μιας μοίρας, την οποία όμως δεν καθόρισε η ίδια".

"Το ωραιότερο πράγμα στο Αμάρτημα της μητρός μου είναι το γεγονός πως πρόκειται για ένα αριστούργημα πόνου της μητρικής στοργής και της βαθιάς ανεξιλέωτης οδύνης".

"Μπορεί, άραγε, μια μητέρα, όταν βρίσκεται σε απόγνωση, να απαρνηθεί το παιδί της; Γίνεται να απαλύνει τον αρχικό της πόνο με το να παρακαλεί τον Κύριο να πάρει το αγόρι και να κρατήσει αυτή το κορίτσι; Ίσως δεν βρω λογική απάντηση σ' αυτά τα ερωτήματα".

"Τίποτα πιο οδυνηρό και απαίσιο από το να αγαπάς και να μην αγαπιέσαι ή έστω να νομίζεις πως δεν αγαπιέσαι. Πόσο μάλλον, όταν ο άνθρωπος, αυτός που απογοητεύει τον άλλον είναι η ίδια του η μητέρα!".

"Μέσα από το Αμάρτημα της μητρός μου ο Γ.Β επιχειρώντας να διεισδύσει στα άδυτα της ψυχικής τοπογραφίας, θα αναδείξει την πολυπλοκότητα της ανθρώπινης συνείδησης".

"Θα μπορούσε ο συγγραφέας να δώσει ένα τέλος πιο ευτυχισμένο για τη μητέρα, κάτι που θα την έκανε να ξεχάσει και ο αναγνώστης να είναι πιο ανάλαφρος. Δεν το έκανε όμως, αλλά μας άφησε να αναλογιστούμε το βάρος που είχε μια τέτοια πράξη".

"Το Αμάρτημα της μητρός μου είναι ένα παράθυρο στη Θράκη του 19ου αιώνα. Είναι, πιστεύω, μια ανδιαφέρουσα αναδρομή στα ήθη και τα έθιμα, τις αντιλήψεις και τις συνήθειες της εποχής. Μια ευκαιρία σύγκρισης με τα σημερινά δεδομένα, προς αρχή προβληματισμού".

"Ο συγγραφέας με συνθετική ικανότητα και αφηγηματική χάρη παίρνη ως βάση ένα δραματικό περιστατικό - που άλλαξε "τον ρυθμό του κόσμου του"- και δημιουργεί ένα αφήγημα με δραματική πλοκή και ψυχολογικό βάθος".

" Μου προκαλεί δέος και συναισθήματα λύπης, οίκτου και πολλές φορές θυμού, αφού μας είναι δύσκολο να συνειδητοποιήσουμε πώς ένας άνθρωπος, μια μητέρα βασανίζεται τόσο πολύ για ένα σφάλμα, ένα ατύχημα που χαράζει την υπόλοιπη ζωή της".

"Διαφαίνεται η απόγνωση των ανθρώπων, όταν οι προσπάθειές τους αποτύγχαναν, ενώ ο ξενιτεμός δείχνει την προσπάθεια των ανθρώπων να ξεφύγουν απ' τη μίζερη ζωή τους".

"Είναι μια δραματική περιγραφή του αγώνα των ανθρώπων για επιβίωση και για την κατάκτηση έστω και λίγης ευτυχίας".

"Μου κάνει εντύπωση πώς μια μάνα μπορεί να δίνει σαν αντάλλαγμα τα άλλα της παιδιά για να κρατήσει το κορίτσι. Ασύλληπτο!".

Πόσα δεν έχουμε να δούμε (και να πούμε) προσεγγίζοντας το διήγημα...

Για την ώρα, προέχει η σαββατιάτικη ξεκούραση. Να περάσετε καλά.

Για την παράσταση "ΧΡΟΝΙΚΟ ΣΗΜΕΙΟ", βασισμένης σε ποιήματα της Κικής Δημουλά

Κάρολος Κουν

Τελικά, τα καταφέραμε! 12 μικροί ήρωες την Τρίτη το βράδυ θα προτιμήσουν αντί για το φροντιστήριο να κατέβουν τα σκαλιά του

θεάτρου Τέχνης

και να σμίξουν με την ποίηση της Κικής Δημουλά.

Θέλω να σας συγχαρώ για τη συνέπειά σας, που μας βοήθησε να προλάβουμε και να προαγοράσουμε τα εισιτήρια, εισιτήρια που από απόψε, όπως μου είπαν στο ταμείο του θεάτρου, θα έχουν εξαντληθεί. Θεωρώ πως είμαστε πολύ τυχεροί που θα παρακολουθήσουμε, μαζί με την ποιήτρια, απ' ό,τι φαίνεται, την παράσταση, μια και δεν είναι προγραμματισμένη να ξαναπαιχτεί.

Απόψε είπα να σας "περάσω" στο μπλογκ λίγα στοιχεία για το έργο αλλά και την ηθοποιό που το διεκπεραιώνει, να μπείτε, όσο γίνεται, στο κλίμα της παράστασης.

Πρώτα το δελτίο τύπου, όπως το έδωσε το ίδιο το θέατρο

«Όλα είναι μια φλόγα, καιγόμαστε επί μια ζωή και με μικρά και με μεγάλα. Νομίζω πως και τα μικρά πράγματα ακόμη, φωτιές καλλιεργούν μέσα μας».

Ένα ταξίδι ζωής, με τις αποσκευές που μας δίνουν οι στιγμές που θυμάται, βιώνει και εκφράζει μέσα από τους στίχους της η ποιήτρια. Οδηγός μας, μετέωρος, ανασφαλής αλλά και αποφασισμένος είναι μια σχοινοβάτης. Ένα πλάσμα που κινείται σ’αυτή τη διαδρομή μεταξύ φθοράς και αφθαρσίας. Μια ψυχική διαδρομή πάνω σε επικίνδυνες ισορροπίες, όπως δηλαδή κι αυτή η ίδια η ζωή μας. Η προσπάθεια να κρατηθεί όρθια σε τεντωμένα σχοινιά. Η απειλή του κενού. Η οργή και ο φόβος για τη δυσκολία της διαδρομής. Ο περαστικός έρωτας. Η μνήμη που χάνεται ή μένει για να μας τυραννά. Η προσπάθεια να συμβιβαστεί με τη μοναξιά, με το θάνατο, με το γήρας. Η ανόητη προσδοκία, η χαρούμενη αναμονή, η δυσβάσταχτη ανάμνηση. Μια γυναίκα παγιδευμένη στο μεταίχμιο της ζωής και του θανάτου προσπαθεί να συμφιλιωθεί με τη φυσική μοίρα της ανθρώπινης ύπαρξης. Το αναπόφευκτο τέλος και τότε ίσως ελευθερωθεί.

Ερώτηση δημοσιογράφου: «Πρέπει να είμαστε όλοι λίγο μελαγχολικοί;»Κική Δημουλά: «Ναι. Και καλό είναι να είμαστε και λίγο απαισιόδοξοι. Γιατί αν είμαστε πολύ αισιόδοξοι είμαστε και λίγο αδρανείς. Νομίζω ότι η χαρά είναι λίγο κοιμήσικο πράγμα, ενώ η απαισιοδοξία είναι πάθος για τη ζωή, κινητοποιεί κάποια πράγματα μέσα μας. Μας έχει σε μια ενέργεια, σε μια επαγρύπνηση. Είναι η άλλη όψη, η σκοτεινή, της αισιοδοξίας».
Σκηνοθεσία: Μαρία ΞανθοπουλίδουArt Direction: Θάνος ΣαμαράςΜουσική: LolekΦωτισμοί: Κατερίνα Μαραγκουδάκη
Ερμηνεύει η Λουκία Μιχαλοπούλου

Και λίγα περισσότερα από την Ιωάννα Κλεφτογιάννη της Ελευθεροτυπίας:

" Η Κική Δημουλά κατεβαίνει τα σκαλιά του «Υπογείου» (Θέατρο Τέχνης) για να βρεθεί στη σκηνή. Το ποιητικό σύμπαν της γίνεται υλικό μιας «συλλεκτικής» παράστασης με τίτλο «Χρονικό Διάστημα», που θα δοθεί μόνο για δύο βραδιές, στις 12 και 13 Οκτωβρίου, με μία ερμηνεύτρια: Τη Λουκία Μιχαλοπούλου.
Δύσκολα η ποίηση αποδίδεται στο σανίδι. Ακόμη δυσκολότερα εκφέρεται συνιστώντας από μόνη της, χωρίς έξωθεν δεκανίκια (θεατρικής πρόζας κ.ά.), ένα ολοκληρωμένο θεατρικό γεγονός. Το ρίσκο αναλαμβάνει η Μιχαλοπούλου, ηθοποιός ημιτονίων, που ναι μεν φοβάται, έχει όμως ένα ατράνταχτο πλεονέκτημα. Την έχει ήδη επιλέξει η ίδια η ποιήτρια σε μια εκδήλωση ανάγνωσης του ποιητικού της έργου στην «Τεχνόπολη» - ήταν η νεότερη μαζί με τη Λυδία Κονιόρδου και τον Μηνά Χατζησάββα. Δεν γνωρίζονταν. Φαίνεται, όμως, πως η Δημουλά την ήξερε από παραστάσεις.

Λουκία Μιχαλοπούλου

Και η νεαρή ηθοποιός θαύμαζε την πολυβραβευμένη ποιήτρια. «Μου άρεσε η ενέργεια που ανέβλυζε απ' τα ποιήματά της», λέει. Δεν είχε φανταστεί, όμως, ότι θα μπορούσε να τα ερμηνεύσει. «Για μένα είναι ούτως ή άλλως πολύ δύσκολο ένας ηθοποιός να μπορεί να μιλήσει ένα ποίημα. Είναι περίεργη η ισορροπία».
Μετά την πρώτη επαφή της με την ποίηση της Δημουλά αντιλήφθηκε όμως, όπως μας λέει, «ότι μπορούσα να επικοινωνήσω μαζί της. Γιατί αρχικά φοβόμουν, αισθανόμουν ότι δεν μπορούσα να το κάνω. Ακόμα φοβάμαι. Ωστόσο, μετά από την ποιητική βραδιά στην Τεχνόπολη ήθελα να ψάξω. Ηθελα να κάνω κάτι πιο ολοκληρωμένο με τη Δημουλά». Οχι, όμως, με την κουραστική μορφή της ανάγνωσης ενός ποιήματος μετά το άλλο. «Ηθελα μια ροή που δίνει την αίσθηση της ενότητας, της ολότητας, η οποία προκύπτει μέσα από σκόρπιες σκέψεις για κοινά θέματα».
Αυτό έκανε και στο «Χρονικό Διάστημα». «Εφτιαξα ένα μονόλογο με ποιήματα».

Κική Δημουλά

Το υλικό της το άντλησε από πολλές συλλογές της Δημουλά. «Το τελευταίο σώμα μου». Το «Ενός λεπτού μαζί». Το «Εκτός σχεδίου»... Η ποιήτρια της έδωσε την άδεια να αντλήσει ό,τι θεωρούσε η ίδια απαραίτητο για τη μοναχική ποιητική performance της. Και προς τιμήν της, δεν επενέβη καθόλου στη διαδικασία της επιλογής ή της «συρραφής». «Με άφησε εντελώς ελεύθερη», τονίζει η Μιχαλοπούλου. «Και είναι η πρώτη φορά που δίνει έτσι τα ποιήματά της». Το αποτέλεσμα θα το δει πια η Δημουλά στο «Υπόγειο», όπου σκοπεύει να παρακολουθήσει την παράσταση και τις δύο βραδιές.
Η ηθοποιός ξεκίνησε να δουλεύει με τη βοήθεια της σκηνοθέτιδος Μαρίας Ξανθοπουλίδου ψηλαφιστά, μέσα από ελεύθερους αυτοσχεδιασμούς, αλλά και με τις μουσικές του Lolek. «Η αγωνία της ισορροπίας» την κατέτρωγε .«Επρεπε να ισορροπήσω πάνω σε σκοινί. Ετσι προέκυψε και η ιδέα του σχοινοβάτη», εξηγεί η Μιχαλοπούλου. «Είμαι μια γυναίκα σε μια διαδρομή πάνω σε τεντωμένα σκοινιά. Μια γυναίκα παγιδευμένη στο μεταίχμιο της ζωής και του θανάτου, που προσπαθεί να συμφιλιωθεί με τη φυσική μοίρα της ανθρώπινης ύπαρξης».
Τα ποιήματα που επέλεξε διακρίνονται για την... κοινή αγωνία: «Τη συμφιλίωση με το τέλος. Τη συμφιλίωση με τον θάνατο - είτε είναι φυσικός είτε ψυχικός. Τη συμφιλίωση με τον χρόνο. Αλλά υπάρχει και ο περαστικός έρωτας. Αυτό που με τρελαίνει στην ποίηση της Δημουλά είναι το κλείσιμο του ματιού, η ειρωνεία και ο αυτοσαρκασμός. Αυτή η συνεχής ανατροπή. Ακόμη και στην αντιμετώπιση του χρόνου».
Της ΙΩΑΝΝΑΣ ΚΛΕΦΤΟΓΙΑΝΝΗ , Ελευθεροτυπία

Αυτά. Την Τρίτη το βράδυ θα δούμε και τις δικές σας εντυπώσεις

Βασικά σχήματα λόγου στον Κρητικό

το άγαλμα του Δ.Σολωμού

στην κεντρική πλατεία της Ζακύνθου (φωτ. wikipedia)

Λίγο βιαστικά απόψε, περνάω τις απαντήσεις της άσκησής μας εδώ. Κοιτάξτε τις και συζητάμε τις παρατηρήσεις και τις απορίες από κοντά.

1[18]

στ.2 Προσωποποίηση, πλεονασμός ( Αστροπελέκι μου / ξαναφέξε πάλι)
5 Υπερβατό ( τα πέλαγα στην αστραπή κι ο ουρανός αντήχαν)

2 [19 ]
στ.1 Μεταφορά (ακριβή αλήθεια)
2 Μεταφορά (λαβωματιές που μόφαγαν τα στήθια)
4 Μεταφορά, περίφραση ( ψυχή-μ'έκαψε / τον κόσμο απαρατώντας)
5 Αποστροφή, προσωποποίηση (Λάλησε, Σάλπιγγα / Σάλπιγγα)
6 Μεταφορά (σχίζω δρόμο)
7 Κατεξοχήν (την ομορφιά)
11 Μεταφορά (τρέμαν τα λουλούδια)
15 Προσωποποίηση ( Ο ουρανός)

3 [20]
2 Μεταφορά, παρομοίωση (η θάλασσα που σκίρτησε / σαν το χοχλό )
3 Επανάληψη, μεταφορά ( ησύχασε-έγινε όλο ησυχία / η θάλασσα ησύχασε)
4 Παρομοίωση ( σαν περιβόλι)
6 Προσωποποίηση ([η φύση] στολίζεται..)
8 Παρομοίωση ( όλος ο στίχος)
9 Πρωθύστερο ( 1. εχάρη, 2. έσφιξε)
12 Μεταφορά ( φεγγαροντυμένη)
13 Μεταφορά ( έτρεμε το φως)
14 Αντίθεση, συναισθησία, οξύμωρο( ολόμαυρα-χρυσά / δροσάτο φως /δροσάτο φως)

4 [21]

1 Προσωποποίηση (κι εκείνα αναγαλλιάσαν)
2 Μεταφορά (εσκεπάσαν)
6 (2-6) Πολυσύνδετο (και-κι-κι-κι )
7 Μεταφορά, υπερβολή ( η νύχτα πλημμυρίζει / όλος ο στίχος)
10 Παρομοίωση ( όλος ο στίχος)
11 Άρση και θέση ( όχι στην κόρη-αλλά σ'εμέ)
16 (14-16) Επανάληψη ( καν-κάνε-καν)
17 Μεταφορά ( μνήμη γλυκιά)
19 Συνεκδοχή, Παρομοίωση ( το μάτι / σαν το νερό..)
21 Μεταφορά ( βρύση έγινε το μάτι μου)
27 Μεταφορά ( διάβαζε το νου μου)
28 Συνεκδοχή ( του χειλιού)
29 Μεταφορά ( φύτρωσαν οι πόνοι)
30 Μεταφορά ( εξεχειλίσανε τα βάθη/τα βάθη της καρδιάς μου)
37 Μεταφορά, περίφραση ( τρυφερό κλωνάρι / τρυφερό κλωνάρι)

στο Μαυσωλείο Σολωμού (και Κάλβου), στη Ζάκυνθο

(φωτ. από nylou.com)

5 [22]
1 Μεταφορά ( εχαμογέλασε γλυκά)
2 Παρομοίωση ( κι εμοιάζαν της καλής μου)
3 Επανάληψη ( εδάκρυσαν -του δάκρυου της ραντίδα)
6 Συνεκδοχή, προσωποποίηση ([το χέρι] γύρευεν Αγαρηνό/ το ίδιο)
8 Συνεκδοχή ( μάτι)
9 Προσωποποίηση ( τα μάτια μου ζαλεύουν)
10 Μεταφορά ( την ξαναζωντανεύουν)
11 Μεταφορά ( άγριο πέλαγο)
12 Προσωποποίηση ( η θάλασσα)
18 Μεταφορά ( μάχη στενή)
19 (14-19) Σύνθεση ανά τρία (μήτε-μήτε-μήτε)
20 Μεταφορά ( αλαίμαργα πατούσα)
23 Μεταφορά (αποκοιμούσε το πλέξιμο)
24 Μεταφορά, αναδίπλωση ( γλυκύτατος ηχός / ηχός, γλυκύτατος ηχός)
25 Παρομοίωση ( δεν είναι κορασιάς φωνή)
26 Περίφραση ( τ'άστρο του βραδιού)
27 (26-27) Πολυσύνδετο ( και-και-και)
28 Χιαστό, μεταφορά ( όλος ο στίχος / που ανοίγει)
29 Παρομοίωση ( δεν είν αηδόνι κρητικό)
31 Μεταφορά, υπερβολή ( πολλή γλυκάδα/ όλος ο στίχος )
32 Χιαστό ( όλος ο στίχος)
33 Μεταφορά ( έλιωσαν τ' αστέρια)
34 Προσωποποίηση ( κι ακούει κι αυτή)
35 Παρομοίωση, μεταφορά ( δεν είν φιαμπόλι / γλυκό )
37 Περίφραση ( τ'άστρο τ' ουρανού)
38 Προσωποποίηση ( γελούσαν τα βουνά…)
39 Συνεκδοχή ( κι ετάραζε τα σπλάχνα μου)
40 Μεταφορά, προσωποποίηση ( θεϊκιά /Πατρίδα)
41 (37-41) Πολυσύνδετο (και-κι-κι-κι)
42 Συνεκδοχή, μεταφορά ( η πέτρα / καλή πέτρα)
46 Προσωποποίηση ( ο αντίλαλος)
47 Υπερβατό ( αν ειν' δεν ήξερα κοντά)
48 Παρομοίωση ( σαν του Μαϊού τις ευωδιές )
49 Μεταφορά (γλυκύτατοι)
50 Παρομοίωση ( όλος ο στίχος)
51 Προσωποποίηση ( μ'άδραχνεν)
52 Πολυσύνδετο, συσσώρευση (κι-κι-κι / όλος ο στίχος)
53 Επανάληψη ( με άδραχνε)
54 Συνεκδοχή (τη σάρκα μου)
56 (55-56) Αντίθεση (άδειασεν-εγιόμισεν)

Ο Νίκος Ξυδάκης συνθέτει και τραγουδάει Δ. Σολωμό

Ο συνθέτης Νίκος Ξυδάκης

Μια και αύριο έχουμε το τεστάκι που πολύ δε θέλετε να το έχουμε, είπα να σας διασκεδάσω τον καημό με ένα τραγουδάκι...

...Σολωμικό, βέβαια..Έχει ενδιαφέρον να δούμε πώς γίνεται η πρόσληψη της σολωμικής ποίησης από τη σύγχρονη ελληνική μουσική.

Ένας συνθέτης, ο Νίκος Ξυδάκης, γνωστός σας από πέρυσι που ακούσατε τα τραγούδια του πάνω σε στίχους της Σαπφώς, έχει δουλέψει πολύ με την ποίηση του Σολωμού. Πώς ακούγεται, λοιπόν, η φωνή του Σολωμού από τους σημερινούς ακροατές μέσα από μια σύγχρονη μελοποίηση;

Δείτε ένα δείγμα τυχαίο ( τυχαίο γιατί αυτό βρήκα έτοιμο από το youtube, μέχρι να μάθω να βάζω μόνος μου τραγούδια στο ιστολόγιο), την Ευρυκόμη.

Τι λέτε;

Καλή επιτυχία αύριο!

Ηχήστε, σάλπιγγες! Η εξεταστέα ύλη της Λογοτεχνίας Κατεύθυνσης για το 2009-2010

Εδέησε το ΥΠΕΠΘ να ανακοινώσει την εξεταστέα ύλη των πανελλαδικά εξεταζομένων μαθημάτων έτους 2009-2010!

Ένα μήνα αφού οι εκπαιδευτικοί πήγαν στα σχολεία τους.

Σε ό,τι μας αφορά, στο μάθημα της Λογοτεχνίας Κατεύθυνσης, οι διδάσκοντες έχοντας αυτοσχεδιάσει ξεκινήσαμε απ' ό,τι και πέρυσι, με τον Κρητικό, δηλαδή, αγνοώντας αν αυτό που διδάσκαμε θα συμπεριλαμβανόταν στην ύλη. Κάναμε μια δέηση στον Παντογνώστη Αφηγητή η οποία ευτυχώς εισηκούσθη και ο Κρητικός συμπεριλαμβάνεται στην ύλη.

Τώρα, από τα 12 συνολικά κείμενα μόνο τα 4 συμπεριλαμβάνονταν στην περυσινή ύλη. Τα 8 αποτελούν … νέες αφίξεις - σε σχέση με την προηγούμενη χρονιά. Οι διδάσκοντες, βέβαια, έχουν όλες τις νύχτες τους διαθέσιμες να μελετήσουν τα νέα αυτά κείμενα, να ετοιμάσουν τη διδασκαλία τους και τις σημειώσεις τους, να οργανώσουν στο χρόνο που αυστηρά απαιτείται από το ίδιο το Υπουργείο τις παραδόσεις τους. Μην ανησυχείτε, όμως. Είναι αυθεντίες αυτοί, θα τα καταφέρουν.

Απορία: Γιατί κάθε χρόνο το Υπουργείο περιμένει να πάει Οκτώβρης για να ανακοινώσει την ύλη;; Ποιο λόγο, ποια δυσκολία έχει να την ανακοινώνει από το τέλος της προηγούμενης διδακτικής χρονιάς; Σε τι εξυπηρετεί αυτή η καθυστέρηση; Πόσο θα χρειαστεί για να γίνονται κάποια στοιχειώδη πράγματα σωστά από τις υπηρεσίες;

Να και η ύλη για το μάθημά μας:

1. Διονύσιος Σολωμός, «Ο Κρητικός»

2. Γεώργιος Βιζυηνός, «Το αμάρτημα της μητρός μου»

3. Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης, «Όνειρο στο κύμα»

4. Ποιήματα για την ποίηση

- Κωνσταντίνος Π. Καβάφης, «Μελαγχολία του Ιάσωνος Κλεάνδρου ποιητού εν Κομμαγηνή 595 μ.Χ.»

- Μαρία Πολυδούρη, «Μόνο γιατί με αγάπησες»

- Νίκος Εγγονόπουλος, «Ποίηση 1948»

- Μανόλης Αναγνωστάκης, «Στο Νίκο Ε… 1949»

- Γιώργης Παυλόπουλος, «Τα Αντικλείδια»
5. «Σελίδες του Γ. Ιωάννου»·

«Μες στους προσφυγικούς συνοικισμούς»

· «Στου Κεμάλ το σπίτι»
6. Η ποιήτρια Κική Δημουλά ·

« Κονιάκ Μηδέν Αστέρων»·

«Σημείο Αναγνωρίσεως».

Σημείωση:Τα λογοτεχνικά κείμενα (ποιητικά-πεζά) που περιλαμβάνονται στην εξεταστέα-διδακτέα ύλη θα διδαχθούν με τη σειρά που δίνονται παραπάνω .

Aναπλήρωση - 1

ο Goethe, ζωγραφισμένος από τον Andy Warhol

Η ενότητα που ανοίγουμε σήμερα, οι "ΑΝΑΠΛΗΡΩΣΕΙΣ" θα προτείνει μελέτη και εργασίες στη θέση των διδακτικών ωρών που χάνονται για διάφορους λόγους.
Για να αποκτήσει λειτουργικότητα, θα γίνει μια προσπάθεια ώστε οι αναρτήσεις να γίνονται πριν από την ώρα που "χάνεται" ( αν θα είναι γνωστό εκ των προτέρων) ή, τουλάχιστον, αμέσως μετά ( αν η απώλεια της ώρας προκύπτει απρογραμμάτιστα).
Κι αυτό για να μπορείτε να μοιράζετε το χρόνο σας, να κρατάτε στη μελέτη ένα ρυθμό.

Η πρώτη αναπλήρωση σήμερα, λόγω εκλογών, μπορεί να γίνει, μια και τελειώσαμε την ανάλυση του Κρητικού, με τη μελέτη ενός παράλληλου.

Επιλέγω ένα προτεινόμενο ποίημα από το ΚΕΕ, το οποίο θα το δείτε παράλληλα με το απόσπασμα 4(22) του Κρητικού. Είναι το ποίημα " Ο ψαράς", του Goethe:

Goethe: Ο ψαράς
Κύμα κυλάει, το κύμα σπάει·
ψαράς σ’ τήν αμμουδιά
τ’ αγκίστρι σκύβει και κυττάει
με ατάραχη καρδιά.
Μα εκεί που κάθεται και ακούει,
σ’ τα δυο το κύμα σκάει
και έξαφνα μέσ’ απ’ τους αφρούς
Νεράιδα ξεπηδάει

Του τραγουδεί και του μιλεί·
Μου σέρνεις τα παιδιά
με πονηριά και δόλωμα
σ’ του Χάρου τη φωτιά;
Μα αν ήξερες πώς χαίρονται
τα ψάρια σ’ τα νερά,
θάπεφτες τώρα σ’ το βυθό
να νοιώσης τη χαρά.

Δεν παίρνει ο ήλιος από εδώ
τη χάρη, τη δροσιά
και το φεγγάρι τ’αργυρό
την τόση του ομορφιά;
Δε σε μαγεύει τ’ουρανού
το χρώμα το φαιδρό;
Δε σε τραβάει μεσ’ σ’ τη δροσιά
το διάφανο νερό;

Κύμα κυλάει, το σώμα σπάει,
τα πόδια του φιλεί·
πόθο του ανάβει και θαρρεί,
η αγάπη του μιλεί.
Του τραγουδεί και όλο του λέει·
και χάνει την καρδιά.
Τραβάει και αυτή, πέφτει και αυτός,
δεν τον ξανάειδαν πειά.

Επιχειρήστε, λοιπόν, μια σύγκριση της Φεγγαροντυμένης του Σολωμού με τη Νεράιδα του ποιήματος του Goethe.

Τις απαντήσεις σας είτε με mail, είτε στα σχόλια, είτε σε χαρτί, στην τάξη.
Καλή δουλίτσα…

Η επίδραση της φεγγαροντυμένης στον Κρητικό. Στοιχεία για την απάντηση της εργασίας.

Η χτεσινή ερώτηση αφορούσε στην επίδραση της φεγγαροντυμένης στον Κρητικό. ( απ.4, στ.9 -απ.5-στ.4)

Αρχικά, "σαρώνοντας" το απόσπασμα συλλέγουμε τα στοιχεία. Ας πούμε:

Στοιχεία.
Ο ναυαγός
* 10 -11: έλκεται, μαγνητίζεται, "υπνωτίζεται"
* 13 -18: ανακαλεί μνήμες, ενδοσκοπεί, νιώθει στενή εξάρτηση
* 21- 22: φορτίζεται συναισθηματικά, ταράσσεται
* 23 - 27: κυριεύεται ολοκληρωτικά,
* 28 - 36: εξομολογείται, εκφράζεται, "ακουμπάει την ψυχή του"
* 37 - 38: ικετεύει, αναγνωρίζει την επιρροή της, τη δύναμή της
* απ.5, στ.3-4: απελπίζεται ( όταν η Φ. εξαφανίζεται), ελπίζει.

Όλα αυτά τα στοιχεία πρέπει να συγκλίνουν σ'αυτό που ο ποιητής θεωρούμε πως είχε στόχο: Η φύση θα δοκιμάσει τον Κρητικό, ώστε να του δώσει τη δυνατότητα να μεταβάλει το ήθος του, να κερδίσει την ηθική λύτρωση, την κάθαρση, το αιώνιο.Στον άξονα αυτό η φεγγαροντυμένη, κυριεύοντάς τον ολοκληρωτικά τον αποδυναμώνει, τον αποπροσανατολίζει, του απορροφά κάθε δύναμη, τον αντιμάχεται. Κάτι ανάλογο που θα συμβεί στη συνέχεια και με το μαγικό ηχό.
Έτσι, καλό θα ήταν στο εισαγωγικό και επιλογικό κομμάτι της απάντησής σας να κάνετε αναφορά στο γενικότερο στόχο στον οποίο τείνουν τα επιμέρους στοιχεία της περιγραφής.



Παραθέτω ένα ενδεικτικό "κλείσιμο" από την εργασία της Βασιλικής Σκ.

" Το μεγαλείο της φεγγαροντυμένης έχει συνεπάρει ψυχικά τον Κρητικό, ο οποίος κατά τη διάρκεια της εμφάνισης της φεγγαροντυμένης ξεχνά την αγαπημένη του. Στα πλαίσια μιας δοκιμασίας, ο Κρητικός θα πρέπει να συνειδητοποιήσει ότι ο αγώνας για την ευτυχία, την αιώνια δικαίωση και την ηθική κάθαρση και λύτρωση συνεπάγεται απώλειες και αποτυχίες που γεννούν τον πόνο. Καταλήγοντας , επομένως, παρουσιάζεται έμμεσα η αρνητική επίδραση της θεάς στον Κρητικό, προκειμένου να επιτευχθεί ο σκοπός της δοκιμασίας που είναι η απόκτηση εμπειριών και τελικά η λύτρωση και η παντοτινή ένωση."

Κρητικός. Οι ερωτήσεις του ΚΕΕ

Καθώς σε 1-2 διδακτικές ώρες θα τελειώσουμε τον Κρητικό, σας παραθέτω τις ενδεικτικές ερωτήσεις του ΚΕΕ που αφορούν σε όλο το ποίημα και σε όλους τους τύπους των ερωτήσεων των εξετάσεων. Ρίξτε μια ματιά εντοπίζοντας αν είναι κάποιες που θέλετε να συζητήσουμε στην τάξη.

Εννοείται πως αν θέλετε να απαντήσετε μία ή περισσότερες...ιδού η Ρόδος. Στείλτε την απάντησή σας με mail ή γράψτε τη σε χαρτί και μου τη δίνετε σχολείο

2. ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ ΕΡΩΤΗΣΕΩΝ
2.1. Στοιχεία που αφορούν στο συγγραφέα, λογοτεχνικό περιβάλλον και λοιπά γραμ-ματολογικά στοιχεία:
1. Από ποια πραγματικά γεγονότα είναι εμπνευσμένο το ποίημα Ο Κρητικός;
2. Ποια χαρακτηριστικά της Επτανησιακής Σχολής αναγνωρίζετε στον Κρητικό1;
3. Ποιες επιρροές από τη δημοτική ποίηση διακρίνετε στον Κρητικό;
4. Ποιος ήταν ο αντίκτυπος της Επανάστασης του 1821 στο Σολωμό και πώς ενσωματώνεται στο συγκεκριμένο έργο;
5. Πώς εκφράζεται η χριστιανική πίστη του Σολωμού στον Κρητικό;

2.2. Δομή του κειμένου, επαλήθευση ή διάψευσης μιας κρίσης με βάση το κείμενο, εκφραστικά μέσα και τρόποι του κειμένου (υφολογική διερεύνηση, αφηγηματικές λειτουργίες, επιλογές του δημιουργού σε διάφορα επίπεδα γλωσσικής ανάλυσης):
1. Σε ποιο χώρο και χρόνο τοποθετείται η θαλασσινή περιπέτεια του Κρητικού;
2. Να αναφέρετε τα πρόσωπα και το ρόλο τους στο ποίημα.
3. Πώς επαληθεύεται, κατά την άποψή σας, η διαπίστωση ότι το ποίημα Ο Κρητικός είναι μια βαθιά λυρική σύνθεση2;
4. Πώς γίνεται στον Κρητικό η μετάβαση από το φυσικό τοπίο στο μη φυσικό (στ. 1-8 του 4ου μέρους);
5. Να αναζητήσετε τις αντιθέσεις που υπάρχουν στο ποίημα (π.χ. φως - σκοτάδι) και να σχολιάσετε τη λειτουργία τους.
6. Τι δηλώνει η επανάληψη της έννοιας «ησυχία» στο στίχο: «Ησύχασε και έγινε όλο ησυχία και πάστρα» (στ. 3 του 3ου μέρους);
7. Στους στίχους 7-14 (2ο μέρος) η φύση συνενώνεται με το πνεύμα. Πώς επιτυγχάνεται αυτό;
8. Πώς λειτουργεί ο όρκος στο ποίημα (στ. 2-4 του 2ου μέρους);
9. Ποια στοιχεία προσδίδουν αφηγηματικό χαρακτήρα στο ποίημα;
10. Να σχολιάσετε τη λειτουργία των παρενθετικών στίχων.
11. Ποιες εικόνες του ποιήματος προετοιμάζουν την εμφάνιση της Φεγγαροντυμένης;
12. Πώς λειτουργεί, κατά την άποψή σας, η αντίθεση ανάμεσα στην «ομορφιά της φύσης» και το «θάνατο της κόρης» (στ. 45 κ.ε.);
13. Πώς επιβεβαιώνεται στον Κρητικό η διαπίστωση ότι στην ποίηση του Σολωμού προβάλλεται η γυναικεία μορφή, η οποία περιβάλλεται από μυστήριο και πνευματικότητα;

2.3. Σχολιασμός ή σύντομη ανάπτυξη χωρίων του κειμένου:
1. Για ποιο λόγο ο αφηγητής λέει: «Πιστέψετε π’ ό,τι θα πω είν’ ακριβή αλήθεια»; Τι θέλει να τονίσει;
2. Ποια επίδραση ασκεί η φύση στον εσωτερικό κόσμο του Κρητικού; Να αναπτύξετε τις απόψεις σας.
3. Ποιες απόψεις του ποιητή, διαφαίνονται από τον 5ο στίχο και εξής του 2ου μέρους; Να σχολιαστούν.
4. Πώς ερμηνεύεται, κατά την άποψή σας, η εμφάνιση της Φεγγαροντυμένης στο ποίημα;3
5. Ο Κρητικός, προσδοκώντας να συναντήσει την αρραβωνιαστικιά του στον «Παράδεισο», ξεπερνά τα όρια του Χρόνου. Να σχολιάσετε την παραπάνω άποψη.
6. Ποια συναισθήματα γεννά στον αφηγητή - ήρωα η Φεγγαροντυμένη;

1 Βλ. Κ.Ν.Λ. Β΄ Λυκείου, σ. 8.
2 Οι λυρικοί ποιητές, ιδιαίτερα οι Γερμανοί Ρομαντικοί, τους οποίους είχε υπόψη ο Σολωμός, εκφράζουν το υπέρτατο άπλωμα της ψυχής και τη σύζευξή της με το άπειρο του σύμπαντος. Ο λυρικός ποιητής υμνεί τον κόσμο επιστρέφοντας στο παρελθόν και συνδέοντας το συναίσθημα με τη φύση. Στη λυρική σύνθεση ο λόγος και το μέτρο είναι αδιαχώριστα. Το μέτρο μάλιστα αναδεικνύει τη γλώσσα και ο λυρισμός, το αποτέλεσμα της σύζευξης λόγου και μέτρου, είναι ένα παιχνίδι της αθωότητας και της μνήμης, σύμφωνα με τον χαρακτηρισμό του Ιταλού ποιητή Ουγγαρέτι (1888-1970).

Η Φεγγαροντυμένη εμφανίζεται. Πώς μας προετοιμάζει ο Σολωμός γι' αυτό; Γράφει η Γιώτα Χ.

Σήμερα η εργασία της Γιώτας Χ. στην ερώτηση που είχαμε σχετικά με τον τρόπο που προετοιμάζεται η εμφάνιση της Φεγγαροντυμένης.

Στο απόσπασμα 3(20), στους στίχους 1 και 2 αναφέρεται η συνέχεια της καταιγίδας και η μανία των κυμάτων της θάλασσας ( "σκίρτησε σαν τον κοχλό που βράζει"). Όμως, στον επόμενο στίχο, το τοπίο αλλάζει ολοκληρωτικά, όλα ησυχάζουν, ηρεμούν, ομορφαίνουν και καθαρίζουν και η θάλασσα από άγρια γίνεται γαλήνια και επικρατεί νηνεμία σ' όλο το φυσικό τοπίο.
Ο Σολωμός στο στίχο 3, με τη χρήση του ρήματος "ησύχασε", αναπτύσσει το αρχαίο μοτίβο της σιγής του κόσμου πριν τη Θεία Επιφάνεια. Το ποιητικό όραμα της Φεγγαροντυμένης προοικονομείται από την αιφνίδια μεταβολή του σκηνικού από το τραχύ και έντονο σε ήπιο και μυστηριακό.Επιπλέον, οι εικόνες, οι παρομοιώσεις και οι υπερβολές μάς εξάπτουν την προσδοκία ότι κάτι πρωτόγνωρο και σημαντικό θα συμβεί, διότι ως δια μαγείας το τοπίο μετατράπηκε από άγριο και τρομακτικό σε ήπιο και γαλήνιο.
Η εικόνα του στίχου 4, σε συνδυασμό με τη χιαστή διάταξη των φωνηέντων στο στίχο, αποδίδει την αντανάκλαση των άστρων στη θάλασσα. Παράλληλα, εντοπίζεται και παρομοίωση.
Στο στίχο 5, η φράση "κρυφό μυστήριο" αποδίδει την αναπάντεχη κατάληξη που μπορεί να έχει όλη αυτή η ξαφνική μετατροπή του σκηνικού. Η παύση της τρικυμίας και η ηρεμία της φύσης εμφανίζονται ως απόρροια μυστικής και απόκρυφης δραστηριότητας μεταφυσικού χαρακτήρα.
Η προσωποποίηση της φύσης στο στίχο 6, η παρομοίωση στο στίχο 7 και η μεταφορά στο στίχο 8 δηλώνουν την άπνοια της μυστικής γαλήνης, την εξωτερική αλλαγή που θα αποτελέσει προανάκρουσμα και για εσωτερική αλλαγή στην ψυχή του ήρωα.
Στους στίχους 7,8 με σχήμα υπερβολής υποβάλλεται η ακινησία.
Στο στίχο 9 υπάρχει υπαινιγμός για το θάνατο της κοπέλας, Ίσως η κόρη χάρηκε για την ξαφνική γαλήνη της φύσης, ταυτόχρονα, όμως, θα μπορούσε να είναι επιθανάτιο σκίρτημα το οποίο ο Κρητικός παρερμήνευσε εκλαμβάνοντάς το ως σκίρτημα χαράς. Συνεπώς, ο στίχος υπαινίσσεται το θάνατο της κόρης.
Ο στίχος 10 παρουσιάζει κάτι το εξωπραγματικό, κάτι το μεταφυσικό, διότι στο στίχο αυτό αναφέρεται ότι το φεγγάρι ολόκληρο σειόταν και, όπως αναφέρεται στον επόμενο στίχο, κάτι ξεπετάχτηκε από μέσα του, κάτι υπερφυσικό. Συγκεκριμένα, στο στίχο αυτό η λέξη "ξετυλίζει" είναι η λέξη κλειδί, διότι εδώ εντοπίζουμε την πιο σαφή περιγραφή ανάδυσης του κρυφού.(μοτίβο ξετυλίγματος).
Τέλος, ο στίχος 12 αποκαλύπτει το λόγο για τον οποίο ταράχτηκε και μεταλλάχτηκε όλη η φύση. Μπροστά στον Κρητικό εμφανίστηκε μια θεϊκιά μορφή, κάτι που υποδεικνύει την ύπαρξη τέλειων όντων, που έχουν τέτοια δύναμη ώστε μπορούν να υποτάξουν ολόκληρη τη φύση.


Στα θετικά της απάντησης το "σάρωμα" που κάνει στους στίχους. Εκμεταλλεύεται όλα τα στοιχεία (κυρίως εκφραστικά μέσα) που της προσφέρει το απόσπασμα. Αναφέρεται στο καθένα και σχολιάζει τη λειτουργία του.
Παρατηρήσεις: Θα βοηθούσε μια μικρή εισαγωγή. Βασικά στοιχεία της ενότητας (αυτό, π.χ του μοτίβου της σιγής) χρειάζεται να τονιστούν - όπως και κάποια άλλα ( π.χ ο σχολιασμός του στίχου 9), που δεν αναφέρονται τόσο στην προετοιμασία της εμφάνισης της φεγγαροντυμένης, να τύχουν πολύ…φειδωλού σχολιασμού.

Λοιπόν…άξια;!

Ο χρόνος στον Κρητικό ( σημειώσεις της κ. Νίτσας Μάργαρη)

Είδα τις απαντήσεις σας στην άσκηση με τα επίπεδα του χρόνου στον Κρητικό. Μια χαρά τα πήγαμε, νομίζω πως έχουν γίνει κατανοητά. Για τον προβληματισμό που γεννάνε ορισμένοι στίχοι ως προς την κατάταξή τους (π.χ οι στίχοι του όρκου στο απόσπασμα 19 ή οι στίχοι του ονείρου στο απόσπασμα 21), τα είπαμε και στην τάξη και σε ένα προηγούμενο σχόλιο: αιτιολογήστε την απάντησή σας και μην ανησυχείτε. Τι να κάνουμε, δηλαδή, που ένα όνειρο το βλέπουμε στο παρόν και μας ταξιδεύει στο παρελθόν;

Η φίλη του blog μας και καλή φιλόλογος Νίτσα Μάργαρη ευγενικά μας έστειλε τις σημειώσεις της τις σχετικές με το χρόνο στον Κρητικό. Πώς τον βλέπει ο Ερ. Καψωμένος και πώς ο Βελουδής. Τις περνάμε αυτούσιες εδώ, στο blog, και θυμίζουμε ότι το βιβλίο σας στη σελ. 287 σας μεταφέρει την άποψη του Καψωμένου, συνεπώς είναι καλό να κρατήσετε αυτή για τις εξετάσεις, για να μην μπερδεύεστε. Στον πίνακα που έχει καταρτίσει η κ. Μάργαρη κατατάσσονται ένας ένας όλοι οι στίχοι του Κρητικού στα 4 χρονικά επίπεδα. [ Θυμίζω ότι η κατάταξη υπάρχει και στη φωτοτυπία μας "Μελετώντας τρον Κρητικό", σελ.3. Αν την έχετε μελετήσει από 'κει, δεν αλλάζει κάτι]

κ. Μάργαρη, ευχαριστούμε. Όσο πιο συνεργατικό γίνεται το ιστολόγιό μας, τόσο πιο χαρούμενο είναι!

ΤΟ ΘΕΜΑ ΤΟΥ ΧΡΟΝΟΥ ΣΤΟΝ « ΚΡΗΤΙΚΟ» ΤΟΥ Δ. ΣΟΛΩΜΟΥ

Η αφήγηση δεν ακολουθεί ευθύγραμμη χρονική σειρά

ΤΑ ΧΡΟΝΙΚΑ ΕΠΙΠΕΔΑ (κατά τον Καψωμένο)
ΟΙ ΕΠΟΧΕΣ -τον όρο χρησιμοποίησε και ο Σολωμός-(κατά το Μαρωνίτη)

1ο επίπεδο Ο χρόνος του ναυαγίου
ή 1η εποχή και της θαυμαστής εμπειρίας

(της φεγγαροντυμένης

και του ανεκλάλητου ήχου )

2ο επίπεδο Η προΐστορία του ήρωα στην Κρήτη
ή 2η εποχή ή η ιστορία του ήρωα πριν το ναυάγιο

3ο επίπεδο Η ιστορία του ήρωα μετά το ναυάγιο

ή 2η εποχή και το χαμό της κόρης

4ο επίπεδο Πρόδρομη αφήγηση για την έσχατη κρίση
ή 3η εποχή (απώτατο,υπερβατικό,μεταφυσικό μέλλον)

Ο χρόνος γίνεται άχρονος και ο χώρος εξαγιάζεται

Ο χρόνος της ποιητικής πράξης,όταν ο Κρητικός ασκεί
4η εποχή τη δωρεά που του κληροδότησαν το όραμα της φεγγα-
ροντυμένης και ο ανήκουστος ήχος

ΟΙ ΤΡΕΙΣ ΕΠΟΧΕΣ ( κατά το Βελουδή )

1η εποχή Ο μεταφυσικός κόσμος της Δημιουργίας Το διπλό Η φεγγαροντυμένη
όραμα Ο ήχος

2η εποχή Ο μεταφυσικός χρόνος της Ανάστασης του Κρητικού

3η εποχή Ο ιστορικός-εμπειρικός χρόνος του αγώνα και της περιπέτειας του Κρητικού

Σύμφωνα με τις φιλοσοφικές πηγές του Σολωμού(Γερμανοί Ρομαντικοί),όπου η ανθρώπινη ζωή θεωρείται γέφυρα ανάμεσα στη Δημιουργία και την Ανάσταση, για το πέρασμα από το φυσικό, τον πεπερασμένο κόσμο στην αιωνιότητα. Έτσι συλλαμβάνεται η έννοια του χρόνου ως « αιωνιότητα» . Αυτό γίνεται δυνατό μέσω της «θέασης» (του διπλού οράματος ) που αποτελεί τον αφηγηματικό κορμό του Κρητικού.

ΤΑ ΧΡΟΝΙΚΑ ΕΠΙΠΕΔΑ ΚΑΤΑ ΣΤΙΧΟ

Απ. 1 ( 18 ) : 1ο επίπεδο
Απ.2 (19 ) στ. 1 : 3ο επίπεδο
στ.2-3 : 2ο επίπεδο
στ. 4 : 3ο επίπεδο
στ. 5-18 : 4ο επίπεδο

Απ.3 (20 ) στ. 1-12 : 1ο επίπεδο
στ. 13-14 : 1ο επίπεδο (περ. φεγγαροντ)

Απ.4 (21 ) στ.1-12 : 1ο επίπεδο
στ.13-15 : 1ο επίπεδο
στ 16 : 2ο επίπεδο
στ. 17-28 : 1ο επίπεδο
στ.29-36 : 2ο επίπεδο
στ.37-38 : 1ο επίπεδο

Απ.5 (22) στ.1-4 : 1ο επίπεδο
στ. 5 : 3ο επίπεδο (μεταβαίνει στο παρόν της αφήγησης)
στ. 6 : 2ο επίπεδο
στ.7-10 : 3ο επίπεδο
στ.11-12 : 1ο επίπεδο ( μεταβαίνει σ’αυτό μέσα απ’ τα ‘’ σκληρά ονείρατα’’ )
στ.13-14 : 3ο επίπεδο
στ. 15-20 : 2ο επίπεδο (μεταβαίνει συνειρμικά μ’αφορμή την κίνηση του χεριού)
στ. 21-24 : 1ο επίπεδο (συνεχίζει την αφήγηση από το στ. 12)
στ. 25-35 : 1οεπίπεδο ή 2ο (επειδή αναφέρεται στο Κρητικό ειδύλλιο με το μοτίβο
του αηδονιού )
στ.36-42 : 2ο επίπεδο
στ.43-58 : 1ο επιπεδο