"Διείσδυση στα μύχια της ανθρώπινης ψυχής" Στοιχεία για τις απαντήσεις μας

Στις εξετάσεις θα κληθείτε να υποστηρίξετε, με παραδείγματα από το κείμενο, χαρακτηριστικά του κειμένου ή της γραφής του συγγραφέα.
Μια τέτοια άσκηση είδαμε στην τάξη πρόσφατα, όταν ζητήθηκε να επαληθεύσετε, επιλέγοντας αποσπάσματα από το βιβλίο και αιτιολογώντας, το χαρακτηριστικό της διηγηματογραφίας του Βιζυηνού (που αναφέρεται στη σελίδα 123) «διείσδυση στα μύχια της ψυχής».

Στην επιλογή των αποσπασμάτων δε θα αναφερθούμε. Εννοείται πως πρέπει να είναι προσεγμένη, ώστε να στηρίζει το δυνατόν καλύτερα το σχολιασμό που θα επιχειρήσουμε.

Σε ποιον άξονα, όμως, πρέπει να κινείται ο σχολιασμός/υποστήριξη της επαλήθευσης που μας ζητείται; Πολλά παιδιά τείνουν να περιγράφουν το περιεχόμενο του αποσπάματος που έχουν επιλέξει. Δίνω ένα παράδειγμα: Σχολιάζοντας ένα απόσπασμα από τη σελίδα 139 («Εν τούτοις αυτό … ανεξάρτητον βίον»), ένα παιδί γράφει πως «η μητέρα παρουσιάζεται ως δυναμική, εργατική, υπεύθυνη, επίμονη, διακρινόμενη από αυταπάρνηση και πνεύμα αυτοθυσίας» κλπ. Και συνεχίζει: «Στη συνέχεια παρουσιάζεται ως άδικη, μεροληπτική ως προς την αγάπη της και τη στοργή της προς τα παιδιά της, εφόσον δείχνει αδυναμία και προσήλωση στα θετά κορίτσια εις βάρος των αγοριών» Και λοιπά. Και απλώνεται η περιγραφή της μητέρας σε 2-3 παραγράφους.

Εκεί που θα έπρεπε να είχε σταθεί ο μαθητής δεν είναι η περιγραφή του περιεχομένου του χωρίου τόσο, όσο η περιγραφή του τρόπου με τον οποίο αυτό δίνεται. Και στην περίπτωσή μας ο τρόπος είναι η διείσδυση, από το συγγραφέα, στα «μύχια της ανθρώπινης ψυχής». Χρειάζεται, λοιπόν, να μπορούμε να το περιγράψουμε αυτό το στοιχείο και να υποδείξουμε πώς χαρακτηρίζει και το απόσπασμα που έχουμε επιλέξει.
Άρα, καλό θα είναι να έχουμε δουλέψει τα χαρακτηριστικά αυτά, να τα έχουμε «απλώσει» στο μυαλό μας και να μπορούμε να τα περιγράψουμε κάπως πιο αναλυτικά.

Για το συγκεκριμένο στοιχείο, δανειζόμαστε χαρακτηρισμούς που δίνει ο Απ. Σαχίνης στο βιβλίο του «Παλαιότεροι πεζογράφοι/Α.Ρ. Ραγκαβής, Δ.Βικέλας, Γ.Βιζυηνός, Κ. Παλαμάς, Γ. Βλαχογιάννης» ( β΄εκδ. Βιβλιοπωλείον της «Εστίας», 1982, σελ. 156-7):
«Ό,τι κινεί αμέσως την προσοχή και το ενδιαφέρον του αναγνώστη στα διηγήματα του Βιζυηνού είναι το ψυχικό πρόβλημα, η δοκιμασία της συνείδησης, η αγωνία της ψυχής. Τα κύρια πρόσωπά του έχουν πλούσια εσωτερική ζωή· όχι όμως στατική, αλλά κυμαινόμενη, μεταβαλλόμενη, ουσιαστική, με δραματικές συνέπειες στην εξωτερική συμπεριφορά τους και στη στάση τους αντίκρυ στην εξωτερική πραγματικότητα.(…) Είναι η πρώτη φορά που για τη νεοελληνική αφηγηματική πεζογραφία ανοίγει ο δρόμος της ψυχής. Ένας νέος κόσμος αποκαλύπτεται εδώ: ο κόσμος της συνείδησης, ο κόσμος του εσωτερικού προβληματισμού.»

Ο ψυχογράφος Βιζυηνός, δηλαδή, περιγράφει, φωτίζει, εστιάζει, επιμένει, εμβαθύνει, διεισδύει στην ανθρώπινη ψυχή και την αναλύει.
Αποδίδει τον εσωτερικό κόσμο των ηρώων, ερευνά τις ψυχικές διεργασίες, αποκαλύπτει τον κόσμο της συνείδησης, εστιάζει στην εσωτερική τους ζωή και στις συνέπειες που αυτή μπορεί να έχει στην εξωτερική τους συμπεριφορά κλπ.

Αναλύετε, λοιπόν, της έννοια «διείσδυση στα μύχια της ανθρώπινης ψυχής», παρουσιάζοντάς την όσο πιο καθαρά γίνεται, κάτι που το απόσπασμα που θα έχετε επιλέξει εύκολα θα επαληθεύει.
Τελικά: Περιγραφή του τρόπου του συγγραφέα περισσότερο ( με αναφορές στο απόσπασμα που έχετε επιλέξει) και λιγότερο περιγραφή του περιεχομένου του αποσπάσματος.

Αυτά για σήμερα. Και αύριο έτοιμοι για το τεστάκι μας, ε;!