Τετάρτη 15 Δεκεμβρίου 2010

Ερωτικός Παπαδιαμάντης. Αυτοβιογραφούμενος;


Το ιστολόγιο αυτό ώρες ώρες γίνεται λίγο πιο χαρούμενο και ξέγνοιαστο, κυρίως όταν αντιλαμβάνεται πως με κάποια θέματα έχει ήδη ασχοληθεί κι έτσι μπορεί να περιπλανιέται αμέριμνο στις παρυφές των εξεταζόμενων θεμάτων ή ακόμα και πολύ πέρα απ’ αυτές: να παίρνει απλώς την αφορμή από το μάθημα της λογοτεχνίας κατεύθυνσης και να κάνει τις βόλτες του, χωρίς κατεύθυνση, στις απέραντες πεδιάδες της ανάγνωσης.
Αφορμή σήμερα η περί αυτοβιογραφικότητας συζήτηση που κάναμε στην τάξη για το «Όνειρο στο κύμα» [στοιχεία γι’ αυτή μπορείτε να διαβάσετε και σε παλιότερες αναρτήσεις:
http://logotexniakatefthinsis.blogspot.com/2009/11/blog-post_5985.html ]

Πρόσφατα κυκλοφόρησε μία ανθολόγηση ερωτικών διηγημάτων του Παπαδιαμάντη, με τίτλο: «Ερωτικός Παπαδιαμάντης»
( Ανθολόγος ο ποιητής και συγγραφέας Χριστόφορος Λιοντάκης, εκδ. Πατάκης, 2010).
Μία συλλογή που συνοδεύεται από μία εισαγωγή του Χ. Λιοντάκη και ένα γλωσσάρι και όπου ανθολογούνται 28 διηγήματα του σκιαθίτη συγγραφέα, αναδεικνύοντας, κατά τον ανθολόγο του, τα κρυφά τραύματα του συγγραφέα, που αφορούν τόσο στην ερωτική του ζωή όσο και στην ίδια του την ύπαρξη. Τραύματα από τα οποία επιζητά τη λύτρωση μέσω της γραφής.
Μια ανθολογία, λοιπόν, η οποία φαίνεται να μετατοπίζει κάποιες μοίρες την οπτική γωνία από την οποία διαβάζαμε το συγγραφέα ( αυτή του αναχωρητή, του κοσμοκαλόγερου) και να μας προτείνει ένα προσεκτικότερο κοίταγμα προς την ερωτική του υπόσταση, τα ανθρώπινά του πάθη, τις κρυφές του πληγές που τον βασανίζουν και τον απομονώνουν.


Ο ποιητής Χρ. Λιοντάκης
(σκίτσο από την Καθημερινή)

Από τον τίτλο και μόνο μπορούμε να υποθέσουμε ότι ο ανθολόγος έχει την αντίληψη ότι ο Παπαδιαμάντης στα διηγήματά του αυτοβιογραφείται. Άλλωστε τα διηγήματά του τα ξεχωρίζει σε εκείνα όπου ο συγγραφέας αφηγείται προσωπικές ερωτικές ιστορίες, είτε δηλώνοντας καθαρά ότι πρόκειται για τον εαυτό του είτε βάζοντας ψευδώνυμο ( κι εδώ συμπεριλαμβάνεται και το «δικό μας», Όνειρο στο κύμα), και σε εκείνα όπου μας περιγράφει τις ιστορίες των ηρώων του.
Μάλιστα, όπως σημειώνει ο ανθολόγος, στις προσωπικές ερωτικές ιστορίες, τα κυρίαρχα χαρακτηριστικά είναι: «ο ρεμβασμός, η νοσταλγία, το ανεκπλήρωτο, η ματαίωση, οι ποιητικές εξάρσεις και το λυρικό παραλήρημα» ( σας θυμίζουν τίποτα;)

Το μέχρι ποίου ορίου μπορούμε να «διαβάζουμε» το συγγραφέα Παπαδιαμάντη πίσω από τα λόγια του ήρωα και αφηγητή του διηγήματος «Όνειρο στο κύμα» το κουβεντιάσαμε πολύ στην τάξη.
Τα στοιχεία τα έχετε. Το ίδιο και το δικαίωμα στη γνώμη!

Όσο, πάντως, κι αν αυτή η συζήτηση θα συνεχίζεται, τα διηγήματα του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη, τόσο τα 28 ερωτικά αυτής της έκδοσης, όσο και τα ποικίλα άλλα 141, θα μας περιμένουν να τα διαβάσουμε και να τα απολαύσουμε.


Περισσότερα για την ανθολογία:



23 σχόλια:

Ἅ λ ς είπε...

ωραιο θεματακι παρουσιαζεις διονυση και μαλιστα ενδιαφερον!

χμμ.. και γω παντως νομιζω οτι τα κειμενα του εχουν αυτοβιογραφικο χαρακτηρα. Ισως τα έζησε ο ίδιος ίσως ομως και να τα ακουσε. Αν και πιθανοτερο το πρωτο κατα τη γνωμη μου, γιατι γραφει με τετοια "λαχταρα".
Τωρα! αν αυτο το πετυχαινει χωρις να εχει προσωπικες εμπειριες με συναρπαζει λιγο παραπανω, αφου μπορει να μας βαλει αυτον τον προβληματισμο στο μυαλο..

αβυσσος η ζωη του καλλιτεχνη! :)

μαρεσει πολυ παντως που ορισμενες του προτασεις ειναι τοσο εμμετρες όσο μπορει να μην ειναι καποιος στιχος ποιηματος!

Νίκος είπε...

Κ. Μάνεση αυτό που έδωσα στην Εύα το είδατε καθόλου στη τάξη?Ελπίζω πως ναι.Επίσης γίνεται αύριο να μου φέρετε αυτά που κάνατε στη Λογοτεχνία και στην Έκθεση?Κ. Μάνεση για το θέμα της πλαστοπροσωπίας είναι όπως στην Παπαρούνα του Μυριβήλη εδώ?Αυτά μέχρι εδώ.Είδα τα προηγούμενα και νομίζω ότι τα καλύψαμε όλα στη τάξη.

Πολίνα Μοίρα είπε...

Χρόνια πολλά!!!
Και καλά!
φιλιά

Ανώνυμος είπε...

" μπορεί να περιπλανιέται αμέριμνο στις παρυφές των εξεταζόμενων θεμάτων ή ακόμα και ΠΟΛΥ ΠΕΡΑ απ’ αυτές"

Κύριε Μάνεση άλλο που δε θέλατε !!! Δε χάνετε ευκαιρία να περιπλανηθείτε αμέριμνος γενικότερα σε όλα τα ζητήματα (όπως και να πιάσετε την κουβέντα), κάνω λάθος???!!(και ναι, αυτή ήταν η σπόντα μου για τις ώρες που μιλάτε ακατάπαυστα στην τάξη)!!!


Ελπίζω να μη με καταραστείτε!
Μ.Ι.

daflek είπε...

Χρόνια πολλά με όσο το δυνατόν περισσότερες ευτυχισμένες μέρες !!!! Από καρδιάς
Ρούλα Μουντάνου

Ανώνυμος είπε...

Κυριε.... το γεγονος οτι γνωριζει ο Παπαδιαμαντης, αν και ηταν βοσκος,τοσα πολλα για το γυναικειο σωμα στις περιγραφες αλλα και το σχολιο που κανει οτι ηταν απλη θυγατηρ της Ευας για την Μοσχουλα,δεν δειχνει οτι παρουσιαζει τα γεγονοτα απ'την προοπτικη του μελλοντος..??


Πέτρος

Διονύσης Μάνεσης είπε...

Αλς,
Όπως τα λες. Πολύ μακριά η λίστα συγγραφέων που παρά την έλλειψη προσωπικών εμπειριών δίνουν συναρπαστικά κείμενα για χώρους/συνθήκες που ποτέ στη ζωή τους δεν προσέγγισαν.

Έμμετρες προτάσεις;! Πού να ψάξω;

Χαιρετισμούς. ( Όσο περνούν οι μέρες τόσο πλησιάζει η Λάρισα!)

Διονύσης Μάνεσης είπε...

Κύριε δημοτικέ σύμβουλε,

Βεβαίως και σας τα έχω μαζεμένα.
Εννοώ αυτά που σας έχω φέρει.
Και μαζεμένα και φυλαγμένα.

Το είδα κι αυτό που μου έδωσες μέσω Μαργαρίτας. Καλό - και, όπως σου είπα, η τελευταία στήλη έχει και στοιχεί που μπορούμε να τα εντοπίσουμε και στο όνειρο στο κύμα.

Όσο για την πλαστοπροσωπία του Μυριβήλη, εκεί ο συγγραφέας φτιάχνει, μέσα από την εισαγωγή, ένα ολόκληρο μύθο για το πώς έπεσε (τάχα...) το βιβλίο του Κωστούλα(;) στα χέρια του κλπκλπ. Ωστόσο, η τεχνική της πλαστοπροσωπίας σε κάθε περίπτωση έχει τους ίδιους βασικούς στόχους, που είπαμε στην τάξη.

Διονύσης Μάνεσης είπε...

Πολίνα,
Ευχαριστώ, ευχαριστώ!

Διονύσης Μάνεσης είπε...

Μ.Ι,
Σπόντα, παιδάκι μου, το λες εσύ αυτό;; Με κατατσάκισες!!
Πρέπει να το παραδεχτείς, όμως, για ό,τι λέμε ( πληθυντικός μεγαλοπρεπείας, χμ...) το κείμενο μας έχει δώσει την αφορμή.

Να, π.χ: Σαν κι αυτό που λέγαμε, κριτικάροντας το "μισογυνισμό" για τη Μοσχούλα: Η Μοσχούλα ήταν μόνο η αφορμή, το πρόσχημα.

( ΟΚ, Μ.Ι, πρέπει να το παραδεχτώ: Και δίκιο έχεις και μ' έκανες να χαμογελάσω με την παρατήρησή σου
) :-)

Διονύσης Μάνεσης είπε...

Ρούλα,
Σ' ευχαριστώ πολύ.
Όσο για τις ευτυχισμένες μέρες, ε, ας το προσπαθώ/ούμε, ε;
Ευχαριστώ και πάλι.

Διονύσης Μάνεσης είπε...

Πέτρο,
Ωραία ερώτηση. Η βασική σύμβαση της τεχνικής του αφηγηματικού προσώπου σ' αυτό το διήγημα είναι η αναδρομή. Ο αφηγητής αφηγείται από την οπτική γωνία της ώριμης ηλικίας - αυτό που εσύ γράφεις "προοπτική του μέλλοντος"
Το ο,τιδήποτε, λοιπόν, είναι γραμμένο, είναι από έναν ώριμο αφηγητή.
Το ότι ο συγκεκριμένος αφηγητής λειτουργεί στο διήγημα και ως κυρίαρχο πρωταγωνιστικό πρόσωπο, το ότι "διασπάται", δηλ. σε δύο διαφορετικά πρόσωπα με διαφορετικές, κάθε φορά, λειτουργίες ( παιδί-ώριμος άνδρας), κάνει κάποιους να μιλάνε για διφυία του αφηγητή. Αυτό δεν καταργεί τη βασική σύμβαση της αναδρομής που λέγαμε. Τα δύο στοιχεία που γράφεις, είναι κι αυτά δείγματα.

( Αν και: Στην περιγραφή του γυναικείου σώματος, καθώς το περιγράφει, όταν κρυμμένος βλέπει τη Μοσχούλα να κολυμπάει, δε νομίζω πως δείχνει ότι γνωρίζει "τόσα πολλά", όπως γράφεις, γι' αυτό. Τα κλιμακούμενης έντασης ρήματα που χρησιμοποιεί είναι: "έβλεπα - διέβλεπα - εμάντευα". Βλέπει. Βλέπει και φαντάζεται.
Και φυσικά τα περιγράφει με την επιδεξιότητα ενός ενηλίκου.

Αυτά, Πέτρο. Καλό απόγεμα.
( Και..κοιμόμαστε και κάπου κάπου, ε;)

Ἅ λ ς είπε...

διονυσηηηηηηηη.........
Χρονια πολλααααααααααααα και απο δω:)))))))))))))

Με χωριζουν μονο 4 ωρες απο τη Λαρισα..χιχιχιιχ

χμμμ..... στο Ονειρο??? Ειδικα εικει που λεει για τη ναυς των ονειρων και η λοιπη περιγραφη?? δε μοιαζουν σα στιχοι? οχι?? :/

Διονύσης Μάνεσης είπε...

Αλς,
Ευχαριστώωωωωω!..
( Μην ξεχάσεις: πορτοφόλι, κλειδιά, σημειώσεις λογοτεχνίας, θουκυδίδη, γάντια, δωράκια και πεσκέσια..Χωράνε; )

Η ναυς των ονείρων;; Ναι, ναι, ποιητικότατο. Μέτρο, βέβαια, δε βλέπω - αλλά, σωστά, δεν έχουν όλα τα ποιήματα μέτρο.

Καλό ταξίδι.

Νίκος είπε...

Χρόνια σας πολλά κύριε.Ώστε για αυτό μου είσασταν όλοι οι καθηγητές τόσο ανήσυχοι σήμερα.Είπα και εγώ τόσο νταβαντούρι δεν νοείται από καθηγητές που πάνω από όλα πρέπει να είναι πρότυπα καλής συμπεριφοράς σε εμάς τους μικρότερους.

Διονύσης Μάνεσης είπε...

Νίκο μου,
Να είσαι καλά. Αμ, δεν είχαμε μάθημα μαζί σήμερα, να σε κεράσω το κατιτίς σου.

( Να το σκεφτούμε: Είναι δυνατόν ποτέ η ανησυχία να αποτελεί πρότυπο καλής συμπεριφοράς;;)

Καλή επιτυχία αύριο. Πάρτε καμιά φωτογραφία.

Ἅ λ ς είπε...

εφτασααααααααααααααααααααααααααααααααααααααααααααααααααααααααααααααααααααααααααααααααααααααααα..... μετ'εμποδιων και χιονιου!!!

λοιπον ενα σου λεω. Πηρα Γαντια σκουφια κλπ, κλειδια, σημειωσεις για Ευρυπιδη (γιατι εγω αυτο θα το περασω δεν πα να βαλει 100 σελ σημειωσεις..) και Θουκιδιδη βεβαιως (οχι τοσο σιγουρη). Πεσκεσια οχι (εδω δεν ειχα να φαω εγω θα παω στους αλλους χαχαχα) και δωρακι μονο για τον αδερφο τα αλλα απο δω!

αυτα!!!! εφτασαααααα

σημ:προσεξες οτι δεν πηρα για λογοτεχνια ε??? ειπα να δωσω βαση στα πιο δυσκολα, εξαλλου θελω να ψαξω κ στο ιντερνετ ορισμενα στοιχεια που στα βιβλ λογοτεχν με μπερδευουν (δε χωρουσαν κι ολας χαχα).

μηπως ξερεις τιποτα για τη σημειωτικη κ το δομισμο;;;(ιδεα δεν εχω.. πφφφφ)

Διονύσης Μάνεσης είπε...

Αλς,

Home, sweet home! Να το απολαύσεις, λοιπόν.
Όσο για σημειωτική και δομισμό...όχι, δεν ξέρω τίποτα:-)
Βρε, τι να σου πω εγώ, ολόκληροι επιστημονικοί κλάδοι και μάλιστα με πολύ ενδιαφέρον. Καλή μελέτη και καλές ανακαλύψεις!

Νίκος είπε...

Κ. Μάνεση ανοίξατε φροντιστήριο για τα μαθήματα του φροντιστηρίου?Δεν το κρίνω όμως γιατί βοηθάτε την τόσο καλή αντιπρόεδρο της Ηνωμένης Αντιπολιτεύσεως.

Διονύσης Μάνεσης είπε...

Νίκο,
Μήπως πρέπει να επανεξετάσετε τον τίτλο του κόμματός σας; Με τέτοιο τίτλο δε θα γίνετε ποτέ κυβέρνηση.

Νίκος είπε...

Θα προταθεί στο επόμενο συνέδριο του κόμματος.Μην ανησυχείτε όμως,θα γίνουμε κυβέρνηση.Με τόσο καλή αντιπρόεδρο κέρδιζουμε και εθνικές εκλογές.

Ἅ λ ς είπε...

αχαχαχα...
στην ελλαδα κουμαντο κανει παντα η εκαστωτε... αντιπολιτευση..! δε 'ν' τυχαιο αγαπητε διονυση!

νικο μην κρινεις τη βοηθεια.. γτ? οταν εχουμε συμφερον προωθουμε τη συνεργασια..χεχε

Ἅ λ ς είπε...

ααααααααααααα τωρα ειδα οτι εχεις μετριασμο σχολιων.. εχω στειλει ενα 2 φορες... βαλε το πρωτο..αχαχα