Παρασκευή 26 Νοεμβρίου 2010

Η γνωριμία μου με τον Παπαδιαμάντη


Καμιά φορά συναντιόμαστε με τα κείμενα και τους συγγραφείς
με πολύ απρόβλεπτο τρόπο· καταλήγει συνάρτηση του προσωπικού μας βιογραφικού
η απαρχή της σχέσης μας μαζί τους.

Δυο ακραία περιστατικά με έφεραν στον Παπαδιαμάντη.
Κι έχει ενδιαφέρον η παράλληλη παράθεσή τους, για να φανεί πώς καμιά φορά
η αγάπη για κάτι μπορεί να αποδειχτεί αποτελεσματικότερη
από κάποια διδακτική μέθοδο που μπορεί να εφαρμόζει κανείς.

( Στην περίπτωσή μας το «διδακτική μέθοδος», όπως αμέσως μετά θα καταλάβετε,
χρειάζεται να μπει σε εισαγωγικά.)

Πρώτα ήταν στο σχολείο.
Στα χρόνια εκείνα που στην εκπαίδευση η καθαρεύουσα
προσπαθούσε να επιβιώσει στην εντατική και με τεχνητές αναπνοές.
Θα είχαμε, φαίνεται, διδαχθεί κάποιο διήγημα του Παπαδιαμάντη,
δεν το καλοθυμάμαι αυτό.
Θυμάμαι, όμως, το θέμα της έκθεσης που μου κόστισε
τη μόνη μου αποβολή από το σχολείο: «Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης». Έτσι. Σκέτο.

Η εφηβεία είναι δυνατόν να επαναστατήσει ακόμα και ενάντια σε ένα θέμα έκθεσης.
Ο καλούτσικος, ευγενικός και μαζεμένος μαθητής που ήμουν έγραψε μια έκθεση με θέμα «Γιατί το «Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης» δεν είναι …θέμα έκθεσης.»
Με επιχειρηματολογία-όπως, τουλάχιστον, την κατάφερνε.
Τα πράγματα πήραν τη συνηθισμένη σειρά της εποχής.
Η παρατήρηση της φιλολόγου κάτω από το κείμενο ήταν: «Είσαι τόσον απαθής!!!»
και η κλήση από το διευθυντή για την απείθεια ήταν θέμα χρόνου,
που δεν άργησε καθόλου. Με στείλαν δυο μέρες σπίτι μου
κι εγώ μίσησα τον Παπαδιαμάντη – μαζί με τη φιλόλογό μου.

Τρία-τέσσερα χρόνια αργότερα, φοιτητής, μαζί με άλλους, σε σπίτι.
Βράδυ, μέρες Χριστουγέννων, κουβεντιάζουμε.
Ο πατέρας του ενός μας ρωτάει αν ξέρουμε καμιά χριστουγεννιάτικη ιστορία.
Δε θυμάμαι αν είπαμε κι άλλες, αν ήδη είχαμε φτιάξει ένα κλίμα ζεστής θαλπωρής.
Μας ζήτησε να μας πει κι αυτός μία, πριν αποχωρήσει και μας αφήσει μόνους.

Ξεκίνησε. « Καρδιά του χειμώνος. Χριστούγεννα, Άις-Βασίλης, Φώτα.
Και αυτός εσηκώνετο το πρωί, έρριπτεν εις τους ώμους την παλαιάν πατατούκαν του…»
Μας παραξένεψε η καθαρεύουσα – η εποχή της μεταπολίτευσης
την είχε πια σε αυστηρό περιορισμό -, αλλά,
καθώς οι λέξεις και τα πρόσωπα που σιγά σιγά ξεπρόβαλλαν από την ιστορία
ακουμπούσαν γλυκά στη φαντασία μας, ακούσαμε μαγεμένοι όλη την ιστορία,
μέχρι το τέλος, κρύβοντας σχεδόν ο καθένας, από ντροπή, τη συγκίνησή του.

Την ιστορία μας την είχε διηγηθεί όλη, λέξη προς λέξη, «απ’ έξω».
Και, τελειώνοντας, « αυτός ήταν ο «Έρωτας στα χιόνια»,
του Παπαδιαμάντη», μας είπε.

Η εντύπωση της ίδιας της αφήγησης, αλλά και του γεγονότος
ότι κάποιος ήξερε όλο αυτό το καθαρευουσιάνικο, «δύσκολο», κείμενο από καρδιάς
και μπορούσε και ζωντάνευε μέσα απ’ αυτό ολόκληρους κόσμους
ήταν, φαίνεται, αρκετά για να ξεπεράσω την κρυάδα που μου είχε αφήσει η αποβολή
για το σκιαθίτη συγγραφέα και να χτυπήσω με λαχτάρα την πόρτα του κόσμου του.

Τι λέγαμε για διδακτικές μεθόδους;

( Αν έχετε όρεξη για κουβέντα, μια και μάθημα σήμερα δεν έχει, γράψτε μας για μια δική σας συνάντηση μ’ ένα συγγραφέα ή ένα κείμενο.)

15 σχόλια:

gyristroula2 είπε...

Μου θύμισες απόψε τον δικό μου φιλόλογο που μας είχε τρελάνει με κείνη την Παναγιά τη Γλυκοφιλούσα. Πόσες μέρες είχε μείνει στο ίδιο μάθημα, ούτε ξέρω, ώσπου ο λυκειάρχης μπροστά μας μια μέρα του λέει: "Τέρμα η Γλυκοφιλούσα!".Ρεζίλι τον έκανε, αλλά δεν τον λυπόμασταν καθόλου,μας είχε πρήξει.
Διονύση, ό,τι δεν μας άρεσε στα 18, τώρα μας γοητεύει και το αντίθετο. Είναι που...μεγαλώνουμε;

Διονύσης Μάνεσης είπε...

Α! Ίσως αν ήταν λυκειάρχης τότε, να μην είχα πάρει την αποβολή μου ( Αν και δε θα είχα κερδίσει την ιστορία...)

Τώρα...δε θέλησα να το θέσω έτσι, υπό το πρίσμα του παμφάγου χρόνου, το θέμα της συνάντησής μου με τον Παπαδιαμάντη.
Αλλά, να σου πω, δεν το πιστεύω και στον απόλυτο βαθμό. Χαίρομαι που από τα 18 μου συνταξιδεύω με κάποιες αγάπες και που με το χρόνο "όμορφα παλιώνουμε"
Εσύ,αλήθεια, συμφοιτήτρια, πώς τον είχες υποδεχτεί τότε τον Παπαδιαμάντη;

Πολλά φιλιά:-)

Ἅ λ ς είπε...

αληθεια πηρες αποβολη;;; ΟΥΑΟΥΥΥΥ!!! χιχι.. και βασικα τι θεμα ηταν αυτο, πολυυυ κατανοητο!

γνωριμια με συγγραφεα ε? χμμμ...

λοιπον δεν εχω κατι συγκεκριμενο να αφηγηθω στο θεμα γνωριμιας, αλλα θα πω κατι αλλο που μου εκανε ιδιαιτερη εντυπωση στη Β λυκ. Ο καθηγητης μας και τωρα διευθυντης του σχολειου ενω ολοι οι αλλοι καθηγητες δεν προλαβαιναν ποτε την υλη εκεινος μας εκανε κ κανα 2 επιπλεον κειμενα εκτος υλης. Μας εκανε Σεφερη (αργοτερα μου ειπε για ενα βιβλιο που ειχε γραψει σχετικα με τον Σεφερη κ μαλιστα το διαβασα κ ειναι υπεροχο).
Και το περιεργο ειναι πως ολοι προσεχαμε τοσο πολυ ενω το μαθημα ηταν εκτος...
αβυσσος η ψυχη του μαθητη..χιχι

Πολίνα Μοίρα είπε...

Διονύση μου καλησπέρα! Πραγματικά ο δάσκαλος και μόνο είναι αυτός που μπορεί να εμπνεύσει το μαθητή.Τα παιδιά καταλαβαίνουν πόσο αγαπάμε αυτό που κάνουμε.Εμένα την αγάπη για τη Λογοτεχνία μου την ενέπνευσε ένας εξαιρετικός φιλόλογος που είχα στο Λύκειο, και με ώθησε να πάω στη φιλολογία.Μιλούσε, διάβαζε με τόσο πάθος τα κείμενα που μέναμε ολοι εκστατικοί!Απο τότε εχω γνωρίσει εκατοντάδες δασκάλους που μπορεί να εχουν ατελείωτες περγαμηνές επιστημονικής επάρκειας, αλλά τα παιδιά δεν τα εμπνέουν. Γιατί τους λείπει η φλόγα και το πάθος...

Νίκος είπε...

Ωστέ έτσι κ. Μάνεση,αποβολή έ?Και εσείς στο Παπαδίαμάντη βρήκατε να απειθείσετε?Τόσοι υπάρχουν.Έμενα πάντως ο Παπαδιαμάντης μαζί με το Ντοστογιέφσκι που είναι κορυή φυσικά είναι οι αγαπημένοι μου συγγραφείς.Και επείδη μας κάνατε αυτή την πρόταση θα το προσπαθήσω.Γνωριστήκαμε μια μέρα του Σεπτέμβρη.Εγώ περιφερόμουν σαν την άδικη κατάρα μέσα στο σπίτι.Όπως προχωρούσα το μάτι μου έπεσε στο Υπόγειο του Ντοστογιέφσκι.Είχα ακούσει πολλά για αυτόν,αλλά δεν είχα διαβάσει ποτέ.Έτσι μιας και δεν είχα τι να κάνω άρχιζα να το ξεφυλλίζω από περιέργεια.Και τότε ήταν μια αποκάλυψη για μένα.Γύριζα τη μία σελίδα μετά την άλλη και το τελείωσα μέσα σε μια μέρα.Το καλό είχε γίνει.Από εκεί και πέρα τον διάβαζα συνεχώς και έτσι περίπου ένα χρόνο μετά και κάτι ψιλά βρίσκομαι να έχω διαβάσει πάρα πολλά γραπτά του και κάθε φορά που τον ξαναδιαβάζω είναι μια εκ νέου αποκάλυψη για μένα.Δε ξέρω γιατί αλλά δεν έχω καταλάβει ακόμα γιατί αυτός είναι τόσο αποδιωγμένος από το ελληνικό σχολείο.Ποτέ μου δεν θυμάμαι να τον κάναμε.Είναι ένα παράπονο που μάλλον θα μου μείνει για πάντα μιας και φέτος δεν υπάρχει στη ύλη και ο φρενώδης ρυθμός των εξετάσεων δεν θα επιτρέψει μια προσέγγιση μέσα στην τάξη.Υπάρχει βέβαια και η λέσχη,αλλά είναι δώρον άδωρο΄.

Διονύσης Μάνεσης είπε...

Αλς,
Η αγάπη, δηλαδή, καταλύτης για την επαφή σας με το Σεφέρη. Και, ακόμα, η παραβίαση της αυστηρής τήρησης του ωρολόγιου προγράμματος.
Πάντως, δε μου φαίνεται καθόλου περίεργο που παρακολουθούσατε όλοι με ενδιαφέρον. Κάθε άλλο!

Διονύσης Μάνεσης είπε...

Πολίνα,
Όπως τα λέγαμε παραπάνω, Πολίνα. Κάτι που λίγο πολύ οι περισσότεροι από μας το έχουν συναντήσει: Ο κατάλληλος άνθρωπος που με τη δική του φλόγα, το δικό του πάθος, όπως λες, ανοίγει δρόμους. Συνδυάζοντας αυτά τα στοιχεία, βέβαια, με αρκετά άλλα, για να μπορέσει να λειτουργήσει η συνταγή...
( Ελπίζω με τα λίγα που λέμε να μη ροκανίζουμε τα ξύλινα πόδια της παιδαγωγικής:-) )

Διονύσης Μάνεσης είπε...

Νίκο,
Ευχαριστούμε για την κατάθεση της εμπειρίας σου!
Όσο κι αν ακούγεται αρκετά συνηθισμένος...τύπος συνάντησης με κάποιο συγγραφέα, σίγουρα για τον καθένα μας η δική του είναι μοναδική. Η στιγμή που ανακαλύπτεις, που ανοίγεις την πόρτα σε έναν ολόκληρο κόσμο..

Σου έχω πει, άραγε, που από πέρυσι μας "κυνηγάς" για το "Υπόγειο", πως, συμπτωματικώς πως, κι εγώ απ' αυτό το έργο πρωτοδιάβασα το Ντοστογιέφσκι;

Και κάτι τελευταίο: Ξέρεις ποιο θα είναι το ιδανικό δώρο για σένα - μέρες που έρχονται: Η μετάφραση του Ντοστογιέφσκι από τον Παπαδιαμάντη! Ναι, έχει γίνει! Να, κοίτα κι ένα δείγμα από το Έγκλημα και τιμωρία:

" ΄Ορθια ενώπιόν του, η γραία εσιώπα και τον ηρώτα διά του βλέμματος. 'Ητο εξηκοντούτις, μικρόσωμος και ισχνή, με μικράν σουβλερήν ρίνα και σπινθηροβολούντας εκ μοχθηρίας τους οφθαλμούς. Είχε την κεφαλήν ασκεπή, και η κόμη της, φαιά και λευκάζουσα, έστιλβεν εξ ελαίου. Ράκος φανέλλας περιετύλισσε τον λεπτόν λαιμόν της, μακρόν και λεπτόν ως πόδα όρνιθος. Με όλον τον καύσωνα έφερε επί των ώμων μαδημένην και κιτρινωπήν διφθέραν. 'Εβηχε δε αδιακόπως(...)"

Λοιπόν; Θα σ' ενδιέφερε;

Νίκος είπε...

ΝΑΙΙΙΙΙΙΙΙΙΙΙΙΙΙΙΙΙΙΙΙΙΙΙΙΙ!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!

Νίκος είπε...

Κ. Μάνεση επειδή δεν έχω όρεξη να σας γράφω την εργασία στο χαρτί και επειδή δεν θέλω να μείνετε παραπονεμένος και μετά μας βάλετε περισσότερα και επειδή σας ζήτησα την άλλη Τρίτη να μην βάλετε τίποτα θα σας κάνω την εργασία που ζητήσατε.Ιδού λοιπόν.Έντονη εναλλαγή περιγραφής και αφήγησης έχουμε στις σελ. 168 και 169.Στην 168 ενώ αρχίζει την περιγραφή εντελώς ξαφνικά και απρόοπτα διακόπτει για να αφηγηθεί τι έκανε,δηλαδή από "Μιαν εσπέρα...το έψαυσε" είναι η περιγραφή και από το "καθώς είχα...κάτω εις την θάλασσα" στην επόμενη σελίδα μας αφηγείται τι έκανε στο τόπο που είχε πάει.Από εκεί και μετά συνεχίζει περιγραφή από "την ώρα εκείνη...όλον τον αιγιαλό",ενώ απ΄π εκεί και μέχρι το τέλος της ενότητας υπάρχει αφήγηση.Όσον αφορά τα βουκολικά-αρκαδικά στοιχεία,τέτοια βρίσκουμε στην αρχή της ενότητας εκεί που περιγράφη το λόγο για τον οποίο κατέβηκε στη παραλία για να αρμυρίσουν δηλαδή τα γίδια του,λίγο πιο μετά που λέει ότι αυτός σφύριξε στα πρόβατα για να ηρμήσουν,ενώ συγχρόνως περιγράφει κάπως πως συμπεριφέρονται τα ζωντανά,καθώς και γενικότερα η περιγραφή των τοπίων στα οποία ζόυσε αυτός.Αυτά είναι βουκολικά στοιχεία διότι αναφέρονται στη ποιμενική ζωή,αλλά και στην υφέρπουσα αγάπη του βοσκόπουλου προς την Μοσχούλα.Ο λυρισμός είναι έντονος παντού έντονος και κυρίως στις περιγραφές τοπίων αλλά και της ίδιας της Μοσχούλας,διότι δεν τα περιγράφει ξερά,αλλά με μια ρομαντική και ποιητική διάθεση.Αυτά για σήμερα.Ελπίζω να είναι αρκετά και καλά.

Νίκος είπε...

Κ. Μάνεση αύτιο στον Κρητικό στο τέλος της 2ης ώρας.Δεν ξέρω αν διάβασα καλά γιατί ψιλοβαριόμουν αλλά θα έρθω και ο Θεός βοηθός.

Ἅ λ ς είπε...

νικο,
φυσικα να πας...
διονυση,
θελω δυσκολα στο σολωμο μονο κ μονο επειδη ο νικος δεν τον αγαπα οσο πρεπει -.-

Νίκος είπε...

ΕΙΡΗΝΗ!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!Γίνεσαι ΠΑΡΑ πολύ άδικη.Κ. Μάνεση εσείς μην βάλετε πολύ δύσκολα.Ειρήνη θα τα τινάξεις στον αέρα.Μην ξεχνάς υπάρχει και η Ηνωμένη Αντιπολίτευση.Μην το τινάξεις στον αέρα.Ο ένοχος μας παρακολουθεί.

Ἅ λ ς είπε...

πώς πηγεεεεεεεεεεεε?

Νίκος είπε...

Σχετικά καλά,αλλα έπεσε κάτι από εισαγωγή που το είχα διαβάσει την πρώτη φορά αλλά όχι προχτές.Ήταν αυτά για την στιχουργική και έγραψα αυτά που θυμόμουν.Έπεσε το 4 και το πρώτο μέρος του 5 μέχρι στίχο 20.