Μποτίλια στο πέλαγος

Μέρες (εξετάσεων) που έρχονται, ας γράψουμε ένα σημείωμα, ας το κλείσουμε σε μία μποτίλια, μήπως και η θάλασσα το οδηγήσει στην παραλία της ΚΕΓΕ, μήπως και βοηθήσει να θυμηθούμε, οι φιλόλογοι, κάτι από τις "Οδηγίες για τη διδασκαλία των φιλολογικών μαθημάτων στο γενικό λύκειο" που μας στέλνει κάθε χρόνο το Παιδαγωγικό Ινστιτούτο. Κάτι που μας είναι χρήσιμο για τον τρόπο που θα διατυπώσουμε τα θέματα των Πανελλαδικών εξετάσεων.

Στο εγχειρίδιο με τις οδηγίες, λοιπόν, και στο κεφάλαιο με τίτλο "Σχετικά με την αφηγηματολογία στη διδακτική πράξη", επισημαίνεται η δυσκολία που υπάρχει στη χρήση των όρων της αφηγηματολογίας. Μέσα σε τρεις σελίδες, τέσσερις φορές(!) συστήνεται η φειδωλή χρήση τους, τόσο κατά τη διδασκαλία, όσο και κατά τη διατύπωση των ερωτήσεων.

Δείτε:
1. "Οι αφηγηματολογικοί όροι - δεδομένης μάλιστα της ασυμφωνίας που εντοπίζεται σχετικά με τη χρήση τους στα σχολικά αλλά και στα θεωρητικά εγχειρίδια - πρέπει να χρησιμοποιούνται με φειδώ."

2. "Οι παραπάνω διακρίσεις [του αφηγηματικού προσώπου και της εστίασης] πρέπει να χρησιμοποιούνται με μέτρο, διότι η κατάχρησή τους οδηγεί σε μια στατική, φορμαλιστικού τύπου, προσέγγιση του κειμένου(…)"

3. "Πρέπει, δεδομένης της σύγχυσης που επικρατεί στα σχολικά αλλά και στα θεωρητικά εγχειρίδια, να αποφεύγονται γενικευτικού χαρακτήρα ερωτήσεις, όπως "να βρεθούν οι αφηγηματικές τεχνικές" ή "να βρεθούν οι αφηγηματικοί τρόποι". Προτιμότερο είναι κατά τη διατύπωση των ερωτήσεων να είναι απολύτως συγκεκριμένα τα ζητούμενα (π.χ"ποια είναι η λειτουργία του χρόνου στο διήγημα")"

4. "Πρέπει, εφόσον φυσικά κρίνεται αναγκαίο να διατυπωθούν τέτοιου τύπου ερωτήσεις, [που να σχετίζονται με το χώρο της αφηγηματολογίας] να είναι οι ερωτήσεις αυτές απολύτως σαφείς και απολύτως συγκεκριμένες (…)"

Αυτές τις οδηγίες να βάλουμε στη μποτίλια, μήπως και τις βρει κανείς και θυμηθεί πώς να θέσει τα θέματα των εξετάσεων. Γιατί το 2001 (Ιωάννου) και το 2006
(Παπαδιαμάντης), π.χ, φαίνεται πως το ξέχασαν: "Στο απόσπασμα, που σας δίνεται, να εντοπίσετε τέσσερις διαφορετικές αφηγηματικές τεχνικές και να αναφέρετε τη λειτουργία τους" ζήτησαν, ξεχνώντας αυτό ακριβώς που οι οδηγίες συστήνουν να αποφεύγουμε!

Σημείωση: Γιατί, βέβαια, το εγχειρίδιο οδηγιών θεωρεί δεδομένη και αμετακίνητη την ασυμφωνία και τη σύγχυση που υπάρχει στα σχολικά βιβλία, αυτό είναι ένα από τα συνήθη νεοελληνικά ακατανόητα.