Τετάρτη 10 Δεκεμβρίου 2008

Όταν τα ποιήματα γίνονται τραγικά επίκαιρα...

Η ανάρτηση αυτή αφιερώνεται στη μνήμη του Αλέξανδρου,
αλλά και στη Μαρία Ντ., τη Μαρία Σπ., τη Μαρία Μ., την Αγγελική, τον Ανδρέα, τη Βίβιαν, την Ειρήνη, την Πόπη, τη Μαντώ, τη Μαριλένια και τη Γιώτα, που την ώρα της αποχής συζητήσαμε στην τάξη τόσο ωραία για την αθωότητα και τη βία.
Ο μικρός Αλέξανδρος Γρηγορόπουλος

Να που η λογοτεχνία αποκτά μια τραγική επικαιρότητα:
Η κουβέντα μας αυτές τις μέρες στην τάξη, πριν τα τραγικά γεγονότα της 6ης Δεκεμβρίου 2008, ήταν για τον Καισαρίωνα του Καβάφη.

Ο Καισαρίωνας, τη στιγμή που τον απαθανατίζει ο Καβάφης, είναι ένα παιδάκι 17 χρόνων. Την παιδικότητα και την αθωότητα που ακτινοβολεί η μορφή του μας τη δίνει ο αλεξανδρινός χαρακτηριστικά στο ποίημά του "Αλεξανδρινοί Βασιλείς". Τότε, 14 χρόνων ο μικρός, ανακηρύσσεται, σε μια λαμπρή τελετή, από τους βασιλιάδες γονείς του "Βασιλεύς των Βασιλέων", διάδοχος, δηλαδή, ενός τεράστιου βασιλείου.
Σύρεται ο Καισαρίων σ' αυτή την τελετή, σύρεται από τη ματαιοδοξία των μεγάλων, των αλαζόνων, των ηγεμόνων. Στον τελευταίο στίχο του ποιήματος ο Καβάφης φροντίζει να μας υπενθυμίσει " τι κούφια λόγια ήσανε αυτές η βασιλείες ".


Κι ο μικρός; Ο μικρός Καισαρίων " στέκονταν πιο εμπροστά, / ντυμένος σε μετάξι τριανταφυλλί, / στο στήθος του ανθοδέσμη από υακίνθους, / η ζώνη του διπλή σειρά σαπφείρων κι αμεθύστων, / δεμένα τα ποδήματά του μ' άσπρες / κορδέλλες κεντημένες με ροδόχροα μαργαριτάρια". Ο μικρός Καισαρίων μέσα στο άσπρο, στο ροδόχρουν, στην ομορφιά των ανθέων, ο μικρός Καισαρίων μια στολισμένη αθωότητα, τον νιώθει κανείς ανυποψίαστο, καθαρό, αγνό, να γίνεται ήδη έρμαιο στα χέρια ανθρώπων αλλοτριωμένων απ' την εξουσία.

Ιούλιος Καίσαρ
Τρία χρόνια μετά τη λαμπρή αναγόρευσή του, όταν η Αλεξάνδρεια θα κατακτηθεί από τον Οκτάβιο, ο Καισαρίων θα θανατωθεί αναίτια με πρόφαση ότι, ως διάδοχος, μπορεί να διεκδικήσει κάποτε την εξουσία.
Κι εμφανίζεται στο ποίημα του Καβάφη αόριστα γοητευτικός, ωραίος και αισθηματικός, ονειρώδης με μια "συμπαθητική εμορφιά" και ταυτόχρονα, "μες στην κατακτημένη Αλεξάνδρεια, χλωμός και κουρασμένος, ιδεώδης εν τη λύπη" του. Και " ελπίζοντας ακόμη να τον σπλαχνιστούν οι φαύλοι".
Όπως, δηλαδή, ένα παιδί, ένας έφηβος, ωραίος γιατί είναι έφηβος. Γιατί ένας έφηβος δεν μπορεί, δε γίνεται ακόμα να είναι "φαύλος", όπως χαρακτηρίζονται οι κατακτητές και δολοφόνοι του. Ωραίος, αθώος, ανυπεράσπιστος. Που μπορεί ακόμα να ελπίζει. Που οι φαύλοι τον "καθαρίζουν", γιατί ενοχλούνται από την παρουσία του. Τσαλαπατώντας την ομορφιά της εφηβείας του, την αθωότητα, τις ελπίδες του.
Τραγικά, τραγικότατα επίκαιρο το ποίημά μας.

8 σχόλια:

Ε. Στάμου είπε...

Να αντιστρέψω τους όρους του τίτλου της ανάρτησης και να ρωτήσω με τη σειρά μου, όταν η τραγική επικαιρότητα γίνεται ποίημα, φωνές που καλούν απεγνωσμένα για βοήθεια, εκκλήσεις των νέων παιδιών προς όλους εμάς, που με την παγερή αδιαφορία μας "σκοτώνουμε τα όνειρά τους", εκρήξεις οργής και αγανάκτησης, τότε εμείς τί κάνουμε;

Έλαβα στο mail μια επιστολή φίλων του Αλέξη, πραγματικά συγκλονιστική.

Το Υ.Γ.:
Μη μας ρίχνετε άλλα δακρυγόνα
ΕΜΕΙΣ
κλαίμε κι από μόνοι μας.

Διονύσης Μάνεσης είπε...

Ε. Στάμου,

Εμείς, λέω, κάνουμε πορεία προς τα πίσω, Ευαγγελία. Προς την εφηβεία μας. Και επιτρέπουμε στην εμπειρία να ρίχνει λίγο φως από ελάχιστες χαραμάδες που της επιτρέπουμε.

Ακούγεται χαζορομαντικό, αλλά το λέω σοβαρά. Είναι εξαιρετικά δύσκολο να αφήνεις το χρόνο να τρέχει πιο γρήγορα από σένα. Θέλει συνεχή εγρήγορση, στέρεη μνήμη και θέληση.

Πίσω δε θα πάμε ποτέ. Τα παιδιά, όμως, θα μπορούν να εκτιμούν την προσπάθειά μας .

Το αντίθετο του δακρυγόνου ποιο είναι;

ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΚΑΛΑΦΑΤΗΣ είπε...

Συνάδελφοι Kαλησπέρα

Αλήθεια,
δε ξέρω "Το αντίθετο του δακρυγόνου ποιο είναι;"
μόνο πως η γενιά μου δεν είν' αθώα...
avete

Ε. Στάμου είπε...

Να σας πω συνάδελφοι τι βλέπω εγώ κατά κανόνα ότι δεν κάνουμε.Και δεν αναφέρομαι μόνο στους εκπαιδευτικούς αλλά σε όλους εμάς τους λεγόμενους έμπειρους μεγάλους.
Τα παιδιά μας κατηγορούν ότι κυνηγάμε το χρήμα και την ευμάρεια, ζούμε ψεύτικες ζωές, σκύβουμε το κεφάλι, δε φανταζόμαστε, δεν ερωτευόμαστε, δε δημιουργούμε, δεν αγαπάμε. Συμφωνώ απόλυτα και συμπληρώνω. Δεν εμπνέουμε εμπιστοσύνη, δεν πείθουμε, δε διεκδικούμε, είμαστε υποκριτές, δε λέμε την αλήθεια, σκύβουμε το κεφάλι γιατί δεν τόχουμε για σπάσιμο, γινόμαστε υπηρέτες αφεντάδων, δε συμβουλεύουμε αυτούς που μας θυμώνουν, δε σκεφτόμαστε γιατί "σκέφτομαι σημαίνει αλλάζω".
Βλέπετε εσείς καμιά αλλαγή; Έχετε δίκιο, πάμε από το κακό στο χειρότερο.

"Αγάπη είναι η επιθυμία να θέλεις να δίνεις κι όχι να παίρνεις". Που τη βρίσκεις αυτή την άδολη αγάπη;

"Αγάπη είναι η τέχνη του να παράγεις κάτι με τις ικανότητες κάποιου άλλου". Πόσοι είναι αυτοί που μοιράζονται μαζί σου τις ικανότητές τους;

"Η αχαλίνωτη επιθυμία του να θέλεις ν` αγαπιέσαι έχει πολύ λίγη σχέση με την αληθινή αγάπη. Η αγάπη για τον εαυτό μας κρύβει μέσα της την αυτοκτονία".
Μ. Μπρεχτ: Ιστορίες του κ. Κόυνερ

Χάρηκα που μίλησα μαζί σας.
Kαλό βράδυ!

Ε. Στάμου είπε...

Ξέχασα το τελευταίο. Το αντίθετο του δακρυγόνου ούτε κι εγώ το ξέρω αλλά το αντίδοτο στο δακρυγόνο μας το είπες πολύ καλά.
Σίγουρα, ήταν το τελευταίο.

ΕΥΑΓΓΕΛΟΣ ΜΙΧΟΣ είπε...

Με λύπει δηλώνω πως δεν πήγα να συμπαρασταθώ στον αγώνα των νέων μας.
Έτσι έχασα και την ευκαιρία να κλάψω με την βοήθεια των δακρυγόνων, μιας και δεν μπορώ να κλάψω-για τα δεινά που τους φορτώσαμε-από μόνος μου.
Τουλάχιστον σου έστειλα τα βιβλία του Μπαρή.
Κάτι είναι κι αυτό.
Καλήνύχτα Διονύση.

Διονύσης Μάνεσης είπε...

Κώστα, Ευαγγελία, Επίκουρε,

Σας ευχαριστώ. Τέτοιες ώρες, ακόμα και η ανταλλαγή των χαιρετισμών μας είναι κι αυτή μια σταγονίτσα ανακούφισης. Πόσω μάλλον η ζεστή σας σκέψη και οι ευγενικές σας χειρονομίες ( για τα βιβλία λέω, Επίκουρε! :-) )

Εμείς, ναι, "δεν ξέρουμε τι να παίξουμε στα παιδιά, στην αγορά, στο Λαύριο..", τώρα που αυτά φοβούνται περισσότερο από μας το αύριο. Ας είμαστε κοντά τους, όμως, το βλέπετε κι εσείς πόσο το χρειάζονται, πόσο χρειάζονται την αθώα του εαυτού μας πλευρά. Είναι, άλλωστε, αυτός ένας τρόπος να κατακτήσουμε κι εμείς ένα κομμάτι από τη χαμένη μας αθωότητα.

Και, τέλος πάντων, δεν κουραστήκαμε να κατακρίνουμε; Αδιάφορα και απαθή τα ανεβοκατεβάζαμε, αλητοαναρχοαυτόνομα τώρα..
Ας γυρίσουμε το κριτικό μας μάτι προς τον καθρέφτη κι ας ρίξουμε εκεί τα φαρμακερά μας βέλη. Επιτέλους!

mareld είπε...

Διονύση μας!


Να περάσεις μια βολτίτσα από τη δροσοσταλίδα και να ανοίξεις και το mail σου

Δεν σχολιάζω..μου έχει κοπεί η ανάσα..