Τρίτη 13 Μαρτίου 2012

Δρόμοι

Στους δρόμους της Θεσσαλονίκης περιπλανιέται ο Γιώργος Ιωάννου. Καταγράφει κι αποτυπώνει. Και μέσω της συνειρμικής και μνημονικής διαδικασίας οι δρόμοι τον οδηγούν σ’ αυτούς του παρελθόντος. Εμπειρία και μνήμη. Παρατήρηση και κατάδυση. Και καταβύθιση στους χώρους της μνήμης. Κι ο ίδιος μόνος και εξομολογούμενος.

« Ολομόναχος, ξένος παντάξενος, χάνομαι στις μεγάλες αρτηρίες. Όταν ανάβει το κόκκινο και σταματούν τ’ αυτοκίνητα, μου φαίνεται για μια στιγμή πως παύει εντελώς κάθε θόρυβος. Ερυθρά και λευκά αιμοσφαίρια σα να κυκλοφορούν. Κι όμως βλέπω πως το πλήθος εξακολουθεί να περπατά, να κουβεντιάζει ή να γελάει. Σταματώ πολλές φορές στη μέση του πεζοδρομίου, κι όπως στο κούτσουρο που κόβει το νερό, έτσι περιστρέφονται γύρω μου οι διαβάτες». «Γυρνώ μες στους προσφυγικούς συνοικισμούς με δυνατή ευχαρίστηση». «Στέκομαι και κοιτάζω τα παιδιά· παίζουνε μπάλα. Κάθομαι στο ορισμένο καφενείο».


Αθήνα 2011. Ένας άλλος συγγραφέας, ο Χρήστος Χρυσόπουλος, περπατάει στους δρόμους του κέντρου, στο βιβλίο του «Φακός στο στόμα» ( εκδ. Πόλις, 2012). «Οι δρόμοι είναι τα όργανα της πόλης και τα ζωτικότερα όργανα είναι κοντά στην καρδιά. Στη δική μας πόλη κάποια από τα όργανα αυτά ατροφούν, σταδιακά νεκρώνουν. Και η καρδιά χτυπά βραδύτερα ή, κάποιες φορές, άρρυθμα, παροξυσμικά γρήγορα.

» Η πόλη αλλάζει με αδιόρατο ρυθμό. Η εγκατάλειψη μεταμορφώνει τους δρόμους σε λωρίδες ερήμωσης. Οι γειτονιές σταδιακά ασφυκτιούν» ( σελ.70).

Η ερήμωση, η εγκατάλειψη, οι άνθρωποι που πέρασαν στην άλλη όχθη, οι άστεγοι, ορίζουν την καταγραφή, τη δεσμεύουν στο εκρηκτικό παρόν και στην παρατήρηση του τρόπου με τον οποίο «απαντάμε» σ’ αυτό: «Γράφω αυτό που περπάτησα. Τι μπορεί, όμως, να πει κανείς για τον εαυτό του;» (σελ. 50)

Ο Χ. Χρυσόπουλος περιπλανιέται στους δρόμους μιας Αθήνας όπου η φρίκη ντύνεται το καθημερινό της ρούχο. «Όπως ένα σώμα που κείτεται απροστάτευτο, πεσμένο στον δημόσιο χώρο, δίχως να αναζητά καν την προστασία μιας κόγχης. Αυτή η εικόνα έχει κάτι το βαθιά ανησυχαστικό. Κάτι μας ενοχλεί σ’ αυτήν την εικόνα και την ίδια στιγμή κάτι μας απειλεί. Ίσως επειδή στη θέα των σωμάτων έρχεται στην επιφάνεια ένας αρχέγονος φόβος υποδεικνύοντας μια αγριότητα που υποτίθεται ότι είχε ξεπεραστεί ή έστω κατασταλεί από την οργανωμένη κοινότητα. Γι’ αυτό, ίσως, μας απειλεί αυτή η εικόνα με τον ίδιο τρόπο με τον οποίο μας απειλεί η απείθεια της αντικοινωνικής αδιαφορίας. Το πεσμένο απροστάτευτο σώμα υπενθυμίζει ότι η αγριότητα βρίσκεται ακόμη ανάμεσά μας» ( σελ. 39). Σώμα και σκέψη αδυνατούν να απεγκλωβιστούν από τα γρανάζια της πόλης που «στροβιλίζεται σαν δίνη, κρατώντας εμάς που μεγαλώνουμε εδώ στην ασφυκτική, κεντρομόλο αγκάλη της» (σελ.41).
Οι «συμμορίες των εργολάβων», του Ιωάννου, τα «νέα εξαμβλώματα» και οι «φρικαλέες πολυκατοικίες», τα «έτοιμα και τα νοικιασμένα» και τα « πονηρά πράγματα· προφάσεις πολιτισμού, για να διευκολύνονται οι αταξίες», θέριεψαν μισόν αιώνα τώρα. Τώρα η ζωή μέσα στα συντρίμμια. Τώρα «τα συντρίμμια που μας περιβάλλουν, όχι μόνο τα αρχαία, ακόμα και τα σπασμένα μάρμαρα στις πλατείες ή στις προσόψεις των ξενοδοχείων, τα σπασμένα φώτα, τα ξεριζωμένα σίδερα, τα ανθρώπινα ερείπια, γίνονται ο «καθρέφτης» στον οποίο διακρίνουμε το είδωλό μας, καταλήγοντας πολλές φορές να μισούμε μια εκδοχή αυτού που βλέπουμε» ( σελ.95-6).



Και μια και ο λόγος για την περιπλάνηση των συγγραφέων στους δρόμους της πόλης, ας κλείσουμε με τους υπέροχους στίχους απ’ την περιπλάνηση του Αναγνωστάκη σε δρόμους παλιούς που αγάπησε και μίσησε ατέλειωτα.

Δρόμοι παλιοὶ ποὺ ἀγάπησα καὶ μίσησα ἀτέλειωτα
κάτω ἀπ᾿ τοὺς ἴσκιους τῶν σπιτιῶν νὰ περπατῶ
νύχτες τῶν γυρισμῶν ἀναπότρεπτες κι ἡ πόλη νεκρὴ
Τὴν ἀσήμαντη παρουσία μου βρίσκω σὲ κάθε γωνιὰ
κᾶμε νὰ σ᾿ ἀνταμώσω κάποτε φάσμα χαμένο τοῦ τόπου μου κι ἐγὼ
Ξεχασμένος κι ἀτίθασος νὰ περπατῶ
κρατώντας μία σπίθα τρεμόσβηστη στὶς ὑγρές μου παλάμες
Καὶ προχωροῦσα μέσα τὴ νύχτα χωρὶς νὰ γνωρίζω κανένα
κι οὔτε κανένας κι οὔτε κανένας μὲ γνώριζε μὲ γνώριζε

Θα πρότεινα να κρατήσουμε το στίχο «κρατώντας μια σπίθα τρεμόσβηστη στις υγρές μου παλάμες».
 Να προσέχουμε αυτή τη σπίθα που είναι ικανή να ανάψει «χιλιάδες μικρές πυρκαγιές».

11 σχόλια:

Ἅ λ ς είπε...

"κρατώντας μία σπίθα τρεμόσβηστη στὶς ὑγρές μου παλάμες"
δεν ξέρω αν το πιστέψεις, αλλά πριν δω το τελος της αναρτησης σου που τους αναφερεις θα σου ελεγα πως τις επαναλαμβανω γιατι ξέρω πόσο σου αρέσουν και επειδή θυμάμαι ακόμη πότε μου τις ανάφερες πρώτη φορά!


Αγαπώ και γω τους δρόμους, τους ήσυχους, τους σιωπιλούς κι άλλοτε τους μεγάλους τους θορυβόδεις, τους πιο γκρίζους ή πολύχρωμους. Είναι όμορφοι οι δρόμοι όταν απλά τους διασχίζεις και δεν αναγκάζεσαι να ζήσεις σε αυτούς...

Ἅ λ ς είπε...

http://www.mycampus.gr/my_news/elliniko_protoselido/h_poiisi_katebainei_se_poreia.html#.T1-Xf-xpqGM


και αυτο γιατι το βρηκα και ειπα να το βαλω!

Ε. Στάμου είπε...

Πολιορκημένοι από την απειλή του μέλλοντός μας, ας θυμηθούμε και το στίχο του Γ. Ρίτσου «(μας) μένει ακόμα ο δρόμος προς τις ρίζες και προς το ισχυρό οξυγόνο». Θα μπορέσουμε ποτέ να απεγκλωβιστούμε «από τα γρανάζια της πόλης» που μας κρατάει «στην ασφυκτική, κεντρομόλο αγκάλη της»;

Φιλιά Διονύση.

Lia είπε...

Διονύση μου, αναμεταδίδω την πληροφορία μου. Κομίζω γλαύκα ες Καλλιθέαν;
Καλή άνοιξη σε όλους!!!

''Πρόσκληση σε Δια-μαρτυρία

21 Μαρτίου 2012 - Παγκόσμια Ημέρα Ποίησης
όχι άλλη μια διαμαρτυρία, αλλά μια ΑΛΛΗ διαμαρτυρία

Εις σε προστρέχω Τέχνη της Ποιήσεως
......
http://www.21martiou.blogspot.com/

Αφιέρωμα στον Ντίνο Χριστιανόπουλο
Την ίδια μέρα στις 7 το απόγευμα, ο ΙΑΝΟS σας προσκαλεί σε μια βραδιά με τον Ντίνο Χριστιανόπουλο! Ο βραβευμένος ποιητής θα μιλήσει για την Ποίηση και θα διαβάσει ποιήματά του στον ΙΑΝΟ της Αθήνας, ενώ η εκδήλωση θα μεταδίδεται σε απευθείας σύνδεση στον ΙΑΝΟ της Αριστοτέλους.
Παράλληλα, ποιητές και λογοτέχνες της Θεσσαλονίκης θα απαγγέλουν στο πατάρι του ΙΑΝΟΥ ποιήματά του.
Συμμετέχουν οι: Μαρία Κέντρου-Αγαθοπούλου, Ρούλα Αλαβέρα, Βασίλης Αμανατίδης, Θοδωρής Βοριάς, Μελίτα Καραχάλιου-Τόκα, Κατερίνα Καριζώνη, Μανόλης Ξεξάκης, Περικλής Σφυρίδης, Ελευθέριος Τζιόλας, Χρίστος Τσολάκης. Συντονίζει η Αλεξάνδρα Μπακονίκα.
Αφιέρωμα στον Ντίνο Χριστιανόπουλο την Παγκόσμια Ημέρα Ποίησης, στον ΙΑΝΟ της Αθήνας και της Θεσσαλονίκης, στις 7 το απόγευμα.''

Διονύσης Μάνεσης είπε...

Αλς,

Κάτι θυμάμαι κι εγώ:-)
δεν είναι λίγες οι φορές που μου έρχεται στο νου ο συγκεκριμένος στίχος, μια και η ζωή πολλές φορές επιβάλλει αυτή τη συνθήκη.
Αν ακούσεις και το "παιδί στην Πεοπόννησο" του Ξυδάκη ( δεν ξέρω αν έτσι είναι ο τίτλος του τραγουδιού - αυτός που έγραψα είναι ο΄πρώτος στίχος), θα βρεις έναν ακόμη..."παράλληλο στίχο", μια παράλληλη εικόνα.

Καλό, λιόλουστο σαββατοκύριακο.

Διονύσης Μάνεσης είπε...

Ε. Στάμου,

Καλημέρα, Λίτσα.
Λέγοντας απεγκλωβισμό περισσότερο πάει ο νους μου στη συναισθηματική εξάρτηση πολλών, στην ανάγκη να βρίσκονται "εκεί που γίνονται πράγματα", στο "κέντρο των εξελίξεων", απροσώπως ευτυχείς "μεσα στη φοβερή ερημία του πλήθους".
Ας μη λέω πολλά, όμως, μια και από δω σου γράφω κι εγώ..

Διονύσης Μάνεσης είπε...

Lia,

Καθόλου γλαύκας. Κι εγώ μια μέρα πριν από τη Μάνια του 10ου λυκείου Πειραιά το έμαθα. Μας πρόλαβε εδώ κι η Αλς, με τη διεύθυνση που μας έγραψε στο σχόλιό της.

Τη βρίσκω δροσερή την πρωτοβουλία και, εν πάση περιπτώσει, πρωτοβουλία. Δε θα μπορέσω να πάω, γιατί τη μέρα εκείνη στο σχολείο μας και 7ωρο έχω και κάποιες δραστηριότητες για τη μέρα της ποίησης έχουμε σχεδιάσει. Κρίμα. Θα ήταν και μια καλή αφορμή να συναντηθούμε.
Αν πάτε, περιμένουμε για ενημέρωση από πρώτο χέρι! :-)

Πολλά φιλιά.

Ἅ λ ς είπε...

http://www.youtube.com/watch?v=f8ZIAo6LscU

μιλάς για τους στίχους:
"και σαν κερι το παει .... αλιμονο στον αιτιο αν τυχει να του σβησει" ;

Διονύσης Μάνεσης είπε...

Αλς,

Μπράβο, βρε Αλς, γι' αυτό ακριβώς. Η ίδια εικόνα, η ίδια προσπάθεια να κρατηθεί το αδύναμο σώο στις θύελλες.

Ἅ λ ς είπε...

νομίζω ότι το αδύναμο βγαίνει πάντα δυνατό στις αντιξοοτητες :)

τα φιλιά μου για καλη βδομάδα


υγ:ειδα οτι κανετε αναλυσεις των αναλυσεων τα σαββατα. Μα τι αλλο θα κανετε;πόση διψα για λογοτεχνια μέσα σε αυτο το δυσκολο εκπαιδευτικο συστημα!
μαρεσει.. καλες ξανα-αναλυσεις!!

Eva Neocleous είπε...

Διονύση μου,
κρατάμε το στίχο που προτείνεις και προχωράμε μπροστά...

Οι δρόμοι που ενώνουν,που δε θα χαθούν ποτέ,που θα φέρνουν κοντά τους ανθρώπους,που θα΄ναι τόποι συμπόρευσης και συναπαντήματος...
Δρόμοι που εμπνέουν...